3.12.08

ΤΑ ΕΥΔΙΑΚΡΙΤΑ ΙΧΝΗ 13 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

"Αρχιτέκτονες και Αρχιτεκτονική στην οθόνη"
13 ταινίες -που αξίζει να δούμε-
προβάλλονται στο Κέντρο
Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ)
στα Χανιά,από 4 -7.12.08
Η πρόσκληση και το δελτίο τύπου (παρακάτω) έρχονται από τα φιλόξενα -πάντα- για την Αρχιτεκτονική , Χανιά και το ΚΑΜ. Ο Αρχιτέκτονας Δημήτρης Αντωνακάκης με επιμονή και προσωπική αφιέρωση ,τώρα και 12 χρόνια, έχει μετατρέψει την πόλη σε "πυκνωτή και πομπό" κάθε αρχιτεκτονικής δραστηριότητας -και όχι μόνο- και έχει αποδείξει πως οι σοβαρές προσπάθειες που γίνονται με μεράκι και γνώση μπορούν να διαμορφώσουν ένα τοπίο πραγμάτων κι ένα Τόπο που μπορεί να γίνεται ελκυστικός για πολλούς. Αξίζει να πάει κανείς στα Χανιά αυτό το τετραήμερο και δεν χρειάζεται να αγαπά μόνο την Αρχιτεκτονική.Ίσως η εμπειρία που αποκομίσει τον κάνει λίγο παραπάνω απαιτητικό και για τον τόπο που κατοικεί ο ίδιος.
Odyss 3.12.08

Τάκης Ζενέτος, Σπίτι στο Καβούρι, 1959-61

Το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (Μεγάλο Αρσενάλι, Παλιό Λιμάνι Χανίων) σε συνεργασία με την Εταιρεία Παραγωγής ταινιών CINERGON και με την ευγενική χορηγία επικοινωνίας της ΕΡΤ, οργανώνει για πρώτη φορά, μία σειρά προβολών πάνω στο έργο και την προσωπικότητα 13 Ελλήνων Αρχιτεκτόνων. Οι ταινίες θα προβάλλονται κάθε βράδυ από την Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου έως και την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008. Οι προβολές θα ξεκινούν στις 19:30.

Τις ταινίες αυτές παρουσίασε σε πρώτη φάση η ελληνική τηλεόραση. Η πρωτοβουλία αυτή της ΕΡΤ να παρουσιάσει μια σειρά από αρχιτέκτονες στο πρόγραμμά της είναι εξαιρετικά σημαντική και πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Είναι δυστυχώς συνηθισμένο στην καθημερινότητά μας θέματα που θα έπρεπε να απασχολούν την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ να περνούν απαρατήρητα και όταν προβάλλονται να μην επανατροφοδοτούνται με μια ουσιαστική κριτική συζήτηση. Έτσι δεν μπορούν να οδηγήσουν σε κάποια συμπεράσματα που θα επιτρέψουν τη βελτίωση της επόμενης προσέγγισης αντίστοιχων προσπαθειών.

Το ΚΑΜ επιχειρώντας να παρέμβει σε αυτή τη δημόσια αδιαφορία, η οποία αφήνει στο περιθώριο προσπάθειες σημαντικές, και να ανοίξει ένα ουσιαστικό διάλογο πάνω σε θέματα αρχιτεκτονικής πολεοδομίας και περιβάλλοντος, 12 χρόνια τώρα οργανώνει με επιμονή και συστηματικά σχετικές εκδηλώσεις. Σε αυτές τις εκδηλώσεις προστίθεται και αυτή της προβολής των 13 ταινιών και της δημόσιας συζήτησης που θα επακολουθήσει με τους ανθρώπους που πήραν αυτή τη θαυμάσια πρωτοβουλία.

Πρόγραμμα προβολών:
Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου: Δημήτρης Πικιώνης, Πάτροκλος Καραντινός, Κυριάκος Παναγιωτάκος, Αριστομένης Προβελέγγιος.
Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου: Κωνσταντίνος Δοξιάδης, Κλέων Κραντονέλλης, Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, Σούλα Τζάκου.
Σάββατο 6 Δεκεμβρίου: Γιάννης Δεσποτόπουλος, Θουκυδίδης Βαλεντής, Άρης Κωνσταντινίδης.
Κυριακή 7 Δεκεμβρίου: Τάκης Ζενέτος, Δημήτρης Φατούρος.

Tο Σάββατο 6 Δεκεμβρίου, δεδομένου ότι θα έχει προηγηθεί πρωί και απόγευμα η ημερίδα που οργανώνει το ΚΑΜ με το Ε.Μ.Π. σχετικά με το έργο των αδερφών Μπίρη, μπορεί να προκύψει ένας σύντομος κύκλος συζήτησης, δεδομένου ότι ο Γ. Δεσποτόπουλος ήταν δάσκαλος τους και εκτιμούσαν βαθιά το έργο του Α. Κωνσταντινίδη.

Την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου μετά την προβολή των δύο τελευταίων ταινιών, στις 20:30, θα πραγματοποιηθεί δημόσια συζήτηση με προσκαλεσμένους ομιλητές τους: Δ. Γόντικα, πρόεδρο τηλεόρασης, Ν. Ταμιολάκη, παραγωγό ταινών, Γ. Τζιρτζιλάκη, αρχιτέκτονα, επίκ. καθηγ. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, επιστημονικό επιμελητή των ταινιών, Σπ. Παπαδόπουλο, σκηνοθέτη, αρχιτέκτονα, επίκ. καθηγ. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Θ. Παπαδουλάκη, σκηνοθέτη και Δ. Ρηγόπουλο, δημοσιογράφο, οι οποίοι σε σύντομες ομιλίες (15’) θα τοποθετηθούν πάνω στα ειδικά προβλήματα που αντιμετώπισαν, τους τρόπους που τα ξεπέρασαν αλλά και στα γενικά προβλήματα που παρουσιάζει μια μεθοδική παρουσίαση του αρχιτεκτονικού έργου από την τηλεόραση, όταν απευθύνεται ταυτόχρονα στους επαγγελματίες του είδους, αλλά και σε ένα όχι εξειδικευμένο κοινό.

Η είσοδος στις προβολές και στις συζητήσεις ελεύθερη.

23.11.08

Η ΑΚΑΤΑΛΥΤΗ ΠΝΟΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ

Η Casa del fascio του Giuseppe Terragni*, 72 χρόνια μετά την
ολοκλήρωσή της στο Κόμο (Β. Ιταλία), εξακολουθεί να γοητεύει
με τον ποιητικό της «ρασιοναλισμό» και αντιστέκεται πάντα
με εκπληκτική διαύγεια στην αχαλίνωτη ρητορεία της σημερινής
«κατανάλωσης» που κινδυνεύει να μετατρέψει την Αρχιτεκτονική
-του άπληστου αναπτυγμένου κόσμου- σε ανατριχιαστικό

εργαστήρι του δρ Καλιγκάρι**

G.Terragni,Casa del Fascio,Kόμο- Iταλία / φωτο.Ε.Πεπόνης(2008)

Μερικές φωτογραφίες από το Κόμο της Β. Ιταλίας, σταλμένες πριν λίγες μέρες από το φίλο Αρχιτέκτονα Μανόλη Πεπόνη που πήγε εκεί αυτό το μήνα, ήταν η αφορμή για να θυμηθώ και πάλι τη δουλειά και την αξεπέραστη αρχιτεκτονική κατάθεση του Giuseppe Terragni στην Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα , ιδιαίτερα την «ηρωική» εποχή που αναπτύσσονταν ο μοντερνισμός σε μια περίοδο μεγάλου καλλιτεχνικού, αρχιτεκτονικού και βέβαια κοινωνικού και πολιτικού αναβρασμού. Μεγάλο μέρος αυτής της κληρονομιάς κατάφερα να δω κι ο ίδιος πριν από 12 χρόνια σε μια επίσκεψή μου εκεί.

Η αρχιτεκτονική του μπετόν, γέννημα μιας νέας τότε ακόμη κατασκευαστικής καινοτομίας που εισήγαγε με ριζοσπαστικό τρόπο τα νέα υλικά στο πεδίο της αρχιτεκτονικής του «θαυμαστού» καινούριου κόσμου μετά την τεχνογνωσία που έφερε η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση ,υπήρξε ένας προνομιακός χώρος έκφρασης για το μέγιστο αρχιτέκτονα-ποιητή του πρώιμου μοντερνισμού του μεσοπολέμου τον Giuseppe Τerragni.

Είναι μοναδικός ο τρόπος που κατάφερε να στοιχειώσει μέσα στο έργο του εκείνη την εκπληκτική συναίρεση της «πολιτισμικής γεωμετρίας» των χαράξεων και της ορθολογικής μορφής δημιουργώντας τα ιδιοφυή και επεξεργασμένα λειτουργικά και τυπολογικά κτιριακά του δοκίμια που ενσωματώνουν όλη την πνοή της νεωτερικότητας και εξακολουθούν πάντα να αποτελούν «ιερούς» τόπους της καταστατικής περιόδου της μοντέρνας Αρχιτεκτονικής του μπετόν.

Από το 1909 που ο Γερμανός Peter Behrens σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας το περίφημο Turbinehalle της AEG στο Βερολίνο, μετασχημάτισε ένα χώρο βαριάς βιομηχανικής χρήσης σε μορφολογικό προανάκρουσμα μιας ριζοσπαστικής αρχιτεκτονικής μετάβασης, ίσαμε το 1932-36 που στην περιοχή των λιμνών στο Κόμο ο Giuseppe Terragni με την έμπνευση και το ταλέντο του μετέτρεψε ένα κτίριο γραφείων του Ιταλικού φασιστικού κόμματος σε κτισμένη επιτομή και εμβληματική γεωμετρική δομή και μανιφέστο μιας ριζικά καινούριας αρχιτεκτονικής, είχαν περάσει μόλις 23 χρόνια. Χρόνια γεμάτα από ανατροπές ,ρήξεις και συζητήσεις που κατάφεραν να γονιμοποιήσουν στο χώρο της Αρχιτεκτονικής, της Τέχνης και των ιδεών μεγαλόπνοα προγράμματα και μανιφέστα που χαρακτήρισαν ολόκληρο τον αιώνα που ακολούθησε και σημάδεψαν οριστικά το πέρασμα σ΄ένα καινούριο κόσμο. Βέβαια η εκρηκτική και αμφίθυμη αυτή εποχή σημαδεύτηκε από τη μεγάλη κρίση του μεσοπολέμου και τους δυο παγκόσμιους αφανισμούς και είναι πραγματικά να διερωτάται κανείς πως δεν κατάφερε να αποτρέψει με την ορμή της και τον επηρεασμό των συνειδήσεων, το άνοιγμα της πύλης της Κόλασης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου αφανίστηκαν εκατομμύρια Εβραίοι, τσιγγάνοι και διαφορετικοί κάθε λογής. Στο σημείο αυτό όμως αξίζει να θυμίσω πως το Γενάρη του ΄42 στη σύσκεψη των ναζί για την «τελική λύση» από τους 15 που συμμετείχαν, οι 12 είχαν ανώτατη μόρφωση και πρόσθετους ακαδημαϊκούς τίτλους. Αυτό όμως δεν στάθηκε αρκετό για να αποτρέψει την απόφασή τους γιατί ο «Λόγος» είχε εκλείψει και κανένας ηθικός φραγμός δεν απέμενε. Εξ άλλου μετά τη φοβερή «νύχτα των κρυστάλλων» ,ο ζόφος είχε κυριαρχήσει παντού.

Είχα πάντα την προσωπική απορία πως η ρώσικη αβαν-γκαρντ και οι πρωτοπορίες της τέχνης και της αρχιτεκτονικής του Bauhaus και του ποιητικού μοντερνισμού του μεσοπολέμου, πως το Dada και ο σουρεαλισμός που προσπάθησε να απελευθερώσει τη ζωγραφική από τα δεσμά κάθε φορμαλισμού, πως η ψυχανάλυση και η ερμηνεία και η εισαγωγή του ονειρικού στοιχείου και στην καλλιτεχνική ανάλυση, πως τα πολιτικά προγράμματα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και ο διεθνικός αγώνας στην Ισπανία το ΄36 για την Ελευθερία, δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν το ξύπνημα του τέρατος του πολέμου και τον ανθρώπινο παραλογισμό και να αποτρέψουν τη μετατροπή της εποχής της νεωτερικότητας σε ορθάνοιχτη πύλη του ερέβους στο Άουσβιτς και αλλού, πάνω στην οποία με απίστευτο κυνισμό γράφονταν με ειρωνικό (?) τρόπο το σύνθημα, «η εργασία απελευθερώνει»(arbeit macht frei). Γιατί δεν κατάφερε η τέχνη και η υψηλή αρχιτεκτονική, η διανόηση και το ουμανιστικό ιδεώδες, να εξημερώσει το θηρίο που υπάρχει μέσα μας και το άφησε να εκφραστεί τόσο βίαια, στις μαζικές δίκες και την εξάπλωση των γκουλάγκ στη Μόσχα το ’35, στην ισοπέδωση της Γκερνίκα στην Ισπανία από τους «κόνδορες» της νέας φαιάς τάξης του φασιστικού παραληρήματος, στη φασιστική πανούκλα που σάρωσε την Ευρώπη και τον κόσμο για 15 χρόνια, στους βομβαρδισμούς των αθώων στη Δρέσδη ,τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι?

Πάντα είχα την απορία πως κατάφερε ο ιταλικός φασισμός να συναγάγει στις τάξεις του και να τον υπηρετήσουν με απίστευτη αφοσίωση όλα τα μέλη της εικαστικής και της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας εκείνης της περιόδου. Τι να πει κανείς για τη μετατροπή του Ezra Pound και του Σελίν σε οργισμένους κήρυκες και απολογητές της πιο σκοτεινής και αποκρουστικής πολιτικής τάξης που παγιώθηκε στην Ευρώπη από το φασισμό και το ναζισμό στη διάρκεια του μεσοπολέμου? Η τέχνη που δεν δίστασε να τεθεί κι η ίδια στη υπηρεσία της «Επανάστασης» δεν κατάφερε στο τέλος να εναντιωθεί και να αντιπαλέψει τη μετατροπή και της ίδιας σε Κρόνο που κατασπάραξε τα ίδια τα παιδιά του. Ο φλογερός Μαγιακόφσκι φύτεψε μια σφαίρα στο κεφάλι του όταν είδε να καταρρέει το προσωπικό, το ερωτικό και το επαναστατικό του όραμα, οι αντιφρονούντες κάθε λογής κατέληξαν στα παγωμένα γκουλάγκ όταν δεν χτυπήθηκαν με σκεπάρνια, ο μεγάλος στοχαστής Βάλτερ Μπένζαμιν αυτοκτόνησε το 1940 κυνηγημένος από τους ναζί αφού πρώτα κατάφερε να προδιαγράψει με προφητικό τρόπο στα γραπτά του την αφύπνιση του τέρατος και τον επερχόμενο παραλογισμό, οι ποιητικές προτάσεις και τα έργα της αρχιτεκτονικής και της εικαστικής πρωτοπορίας σκεπάστηκαν από σωρούς ερειπίων και τα φρικτά μνημεία του πιο ακραίου και μεγαλομανιακού εκφασισμού που δυνάστευσε για 15 χρόνια την Ευρώπη μετατρέποντας τη σε απέραντο «κρανίου τόπο» και κυρίως καταργώντας κάθε ηθικό φραγμό στους ανθρώπους…«Η ποίηση μετά το Άουσβιτς δεν έχει πια νόημα, είναι βαρβαρική» έγραψε ο Τιοντόρ Αντόρνο μετά τη φοβερή εκείνη εποχή...Κι όμως ο κόσμος μπόρεσε και πάλι να σταθεί όρθιος και να προχωρήσει..

Σήμερα υπάρχει η Ιστορία και το δικό μας μοναδικό όπλο, η μνήμη…Η περιήγηση στα σπαράγματα αυτής της φοβερής εποχής, ακόμη και όταν γίνεται με αφετηρία τις φωτογραφίες ενός αριστουργήματος της μοντέρνας αρχιτεκτονικής πρέπει να έχει το κουράγιο να αντιμετωπίζει ολόκληρη την αλήθεια και όχι μόνο το μικρό της - ίσως- μέρος που μας ενδιαφέρει…

Η Casa del fascio του Giuseppe Terragni, αυτή η στέρεη και στιβαρή αρχιτεκτονική χειρονομία, κατάφερε με γοητευτικό τρόπο να συναιρέσει την ποιότητα του κτιριακού κελύφους με την ιδιοφυή επεξεργασία και παραγωγή της εσωτερικής του «δομής», να παραθέσει και να συνθέσει με ρηξικέλευθο τρόπο τα «πλήρη και τα ανοίγματα» και να μετατρέψει την παρουσία του «ανοικτού και του κλειστού» σε ένα ερμηνευτικό δοκίμιο της αξίας του «κενού» χώρου στην οργάνωση της αρχιτεκτονικής λύσης. Με ριζοσπαστικό και καινοτόμο βλέμμα δεν δίστασε να συναρμόσει τα «φυσικά» υλικά της παράδοσης με τα «τεχνητά» της νεωτερικής παραγωγής και να στοιχειώσει σε κτισμένη πρόταση τις έννοιες της διαφάνειας και της περατότητας του κτιριακού οργανισμού. Έτσι με διακριτό τρόπο προχώρησε στην εξέλιξη και τη μετάβαση από μια υπερχιλιόχρονη κυριαρχία του συμπαγούς και του αδιαπέραστου σε μια καινοφανή αντιμετώπιση με τη διάτρησή του και την εισχώρηση του εξωτερικού χώρου στο εσωτερικό.
Με μοναδική μαεστρία πραγματοποίησε τη λειτουργική επίλυση συνταιριάζοντάς την με την οργάνωση ενός ισχυρού και ευανάγνωστου κατασκευαστικού κανάβου του φέροντα οργανισμού και αναδεικνύοντας τις ποιότητες της συνάφειας και της αλληλοκάλυψης ή της υπέρθεσης των κατασκευαστικών στοιχείων σε χαρακτηριστικές λεπτομέρειες και οριοθετήσεις της εσωτερικής λογικής του ίδιου του κτιρίου.Η κυκλοφορία μέσα στο κτίριο και οι μεταβάσεις, τα περάσματα και οι ανυψώσεις από στάθμη σε στάθμη αποτελούν τον πιο δυνατό εσωτερικό σχολιασμό της σχέσης του με το περιβάλλον και την κλίμακα μεγεθών της πόλης, ενώ ο χειρισμός της καταλυτικής επίδρασης του φωτός στη διάρκεια της μέρας και της νύχτας, αναδεικνύει και υπογραμμίζει τις εξαιρετικές συλλήψεις και της πιο μικρής λεπτομέρειας του κτιριακού οργανισμού και του λεπταίσθητα επεξεργασμένου μοντερνιστικού του κελύφους…

Όποιος Αρχιτέκτονας (ή μη) βρεθεί στην πόλη του Κόμο αξίζει να δει αυτό το υπέροχο «τεύχος»*** και βέβαια ό,τι άλλο μπορέσει(Novocomum,asilo infantile κλπ) για να νιώσει έστω για λίγο την ακατάλυτη πνοή της μεγάλης μοντέρνας αρχιτεκτονικής, τότε που εκείνοι που την υπηρετούσαν αναζητούσαν εκτός από τη στερέωση των κτιρίων τους ,την ίδια την «ηθική θεμελίωση» μιας καινούριας εποχής που θα ήτανε ταγμένη στην εξυπηρέτηση των πραγματικών αναγκών του ανθρώπου…
Odyss 23.11.08

*Ιταλός Αρχιτέκτονας (18.4.1904-19.7.1943),ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του αποκαλούμενου ποιητικού ρασιοναλισμού στη μοντέρνα αρχιτεκτονική, με σημαντικό έργο στη διάρκεια του μεσοπολέμου,το μεγαλύτερο μέρος του οποίου δημιούργησε στην πόλη του Κόμο στη Β.Ιταλία.
**Η γνωστή καλτ ταινία του γερμανικού εξπρεσιονισμού , γυρισμένη το 1919-20 από το σκηνοθέτη Robert Wienne
***τεύχος=κτίσμα (από το ρήμα τίκτω)

17.11.08

MEMORIA EXPERGEFACTIONIS*

17.11.1973…35 χρόνια μετά


Οι αντιστάσεις των συνειδήσεων
κοινός τόπος και γονιμοποιός δύναμη

της "αρχιτεκτονικής των εξεγέρσεων"

Φοβάμαι

Φοβάμαι
τους ανθρώπους που εφτά χρόνια
έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία- μεσούντος κάποιου Ιουλίου-
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας
«Δώστε τη χούντα στο λαό».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που σου’ κλειναν την πόρτα
μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια
και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο
να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν.
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που γέμιζαν ταβέρνες
και τα’ σπαζαν στα μπουζούκια
κάθε βράδυ
και τώρα τα ξανασπάζουν
όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη
και έχουν και «απόψεις».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν
και τώρα σε λοιδορούν
γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίδιο δρόμο.
Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.
Φέτος φοβήθηκα ακόμη περισσότερους.

Μανόλης Αναγνωστάκης

(το ποίημα «Φοβάμαι» γράφτηκε τον Νοέμβρη του 1983
και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή»)

1973…Θυμάμαι εκείνη τη μέρα...Μαθητής στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου…Δεν ξέραμε πολλά εμείς τότε…Ο θειός μου ο Νίκος –φανατικός Καραμανλικός από παλιά- μου είπε πως η χούντα όπου να΄ναι θα πέσει και θα γυρίσει ο Καραμανλής...Μετά από μερικούς μήνες επιβεβαιώθηκε, αφού χρειάστηκε πρώτα να υποφέρουν πολλοί και να θρηνήσουμε την Κύπρο…

1977…Πολυτεχνείο, στην Αρχιτεκτονική…Η μεγάλη πορεία, ήδη είχαν αρχίσει να κυριαρχούν οι κάθε λογής κάπηλοι. «Το πολυτεχνείο δεν ήτανε γιορτή- ήτανε εξέγερση» διαμαρτύρονται κιόλας οι τοίχοι…Ο εκφυλισμός δεν άργησε με πρωταγωνιστές βέβαια εκείνους που τις μέρες του Νοέμβρη μιλούσαν στην αρχή για προβοκάτορες…

1981…Κουμής, Κανελοπούλου..Νεκροί στην πορεία…Το πρόσωπο του φασισμού ξαναδίχνει τα δόντια του…Το 1983 ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης γράφει το ποίημα «Φοβάμαι» που δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Αυγή»..

17 Νοέμβρη 1989, στην επέτειο των 50 χρόνων από την εισβολή των ναζί στο Πανεπιστήμιο της Πράγας γίνεται η βελούδινη επανάσταση για να απαλλάξει τον κόσμο από τα δεινά μιας άλλης αυταπάτης που ορισμένοι λιβανίζουν ακόμη ,αποσιωπώντας την αποκρουστική όψη των γκουλάγκ και ανακαλύπτοντας ξανά τους κάθε λογής πατερούληδες…

Στη Βαρκελώνη το ’36,οι μαχητές της Ελευθερίας άφησαν μια μοναδική μαγιά που για πολλά χρόνια στη διάρκεια του 20ου αιώνα κατάφερε να εναντιωθεί στους φανατισμούς, γονιμοποιώντας πάντα την πιο βαθιά ανθρώπινη συνείδηση που αντιπαλεύει με τις κάθε λογής εξουσίες…Ο διαρκής αγώνας του ουμανισμού απέναντι στη λήθη…

Georg Grosz,The pillars of Society,1926 Georg Grosz, Toads of property.1920
2008…Στην αρχή ενός καινούριου αιώνα αυτό που μας απόμεινε σαν όπλο είναι η μνήμη και οι συνειδήσεις μας…Το Πολυτεχνείο υπήρξε η «εξεγείρουσα» συνιστώσα που οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε, χωρίς καταθέσεις στεφάνων και επετειακούς δεκάρικους κενούς περιεχομένου …Κόντρα στους φανατισμούς που εκμαυλίζουν τις ψυχές και την ανθρώπινή μας ιδιότητα, κόντρα στην «κατανάλωση» που σαν αναισθητικό μας τυφλώνει για να μην μπορούμε να δούμε πιο πέρα από τις επίπλαστες ατομικές μας προτιμήσεις…
Ας αντιτάξουμε το Πρόσωπο και το Λόγο ,τη συλλογική μας έγνοια για τον όποιο «άλλο» και ας αντισταθούμε σε όλα εκείνα που δεν μας αφήνουν να επαναθεμελιώσουμε ένα άλλο κόσμο που είναι- τουλάχιστον ηθικά - εφικτός…ΠΥΡ στις συνειδήσεις λοιπόν...Αυτό είναι σήμερα το νόημα της εξέγερσηςτου '73 και η α-λήθεια που μπορεί να μας κινητοποιεί…

Odyss 17.11.08

* εξεγείρουσα μνήμη στα λατινικά

14.11.08

ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΝΑΤΗΣ

Μην χάσετε την προβολή της ταινίας
«To σύνδρομο της Χιονάτης» του -και δικού μας-
Άγγελου Σπάρταλη
όσοι βρεθείτε
στη Θεσσαλονίκη
στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου,

την Κυριακή 16.11.2008


Φωτο. από την ταινία "To σύνδρομο της Χιονάτης"του Άγγελου Σπάρταλη

Ο ΄Αγγελος Σπάρταλης μεταμορφώνει ξανά την εκρηκτική δημιουργική του έμπνευση σε ποιητικό ψηφιακό παραλήρημα που υπονομεύει με όλα τα εκφραστικά μέσα του σινεμά και της τεχνολογίας τις νυσταλέες ιδεοληψίες και τον επιθανάτιο ρόγχο μιας θνήσκουσας παρακμιακής πραγματικότητας και μετασχηματίζει με την κεφάτη και ανατρεπτική ματιά του την όψη των πραγμάτων που έρχονται σε τρυφερό πρελούδιο ενός ανώριμου –ευτυχώς ακόμη- πατέρα και δημιουργού…..Όσοι δεν ξέρουν τη δουλειά του Σπάρταλη χάνουν και σίγουρα είναι καιρός να ασχοληθούν σοβαρά μαζί του…Το τελευταίο του ψηφιακό του εγχείρημα που τελικά ονομάστηκε «Σύνδρομο της Χιονάτης» (παλιότερα ξέραμε το σύνδρομο της Κίνας, θυμάστε τον τρόμο να μην ξε-τρυπήσει ο πλανήτης και μας θάψει όλους στο πυρηνικό έρεβος),σίγουρα διαθέτει ένα γοητευτικό τίτλο που προέκυψε μάλιστα με διαδραστικό τρόπο μέσω μιας ψηφοφορίας στο διαδίκτυο (εγώ συμμετείχα αλλά έχασα) αλλά δεν ξέρω ακόμη πόση σχέση έχει ως περιεχόμενο με την ίδια τη Χιονάτη στο βάθος (σίγουρα υπάρχουν κάποιοι συσχετισμοί) αλλά αυτό μου προξενεί ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον γιατί μου θυμίζει το θεατρικό έργο του Ευγένιου Ιονέσκο «Φαλακρή τραγουδίστρια» όπου βέβαια δεν υπάρχει ούτε καμιά φαλακρή και αυτονόητα βέβαια ούτε και καμιά τραγουδίστρια...

Η δουλειά του Άγγελου Σπάρταλη έχει να κάνει μόνο με την έμπνευση και το καθαρό συναίσθημα και θα έλεγα με επιμονή και απόλυτη επίγνωση πως έχει σχέση μόνο με την τεράστια και αξεπέραστη παράδοση που με συγκλονιστικό τρόπο το ντανταϊστικό κίνημα κατάφερε να στοιχειοθετήσει σε καλλιτεχνική χειρονομία και να θραύσει και τα τελευταία ίχνη της σοβαροφάνειας που ο Μαρσέλ Ντυσάν περιποιήθηκε δεόντως στη δική του εκδοχή της Τζιοκόντας του Ντα Βίντσι, δυο χρόνια μετά την έκθεση του περίφημου ουρητήρα με τον σαρκαστικό τίτλο «Συντριβάνι»("fountain") στην έκθεση του 1917 στη Νέα Υόρκη…

Marcel Duchamp,Fountain,1917

Άγγελε, δεν θα είμαι την Κυριακή στη Θεσσαλονίκη αλλά εύχομαι καλή επιτυχία στην προβολή σου και καλό κουράγιο στους κάθε λογής λογικούς και ρεαλιστές θεατές της που ματαίως θα αναζητήσουν μηνύματα ή και αφορμές για ...μηνύσεις...
Marcel Duchamp, L.H.O.O.Q., 1919
Καλή δύναμη σε ό,τι κάνεις με τη μοναδική σου εσωτερική ματιά που μπορεί να σκανάρει τα πάντα και να τα μετατρέπει σε εκλάμψεις ενός μοναδικού αισθήματος…

Odyss 14.11.08

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
ΣΤΙΣ 16 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
«ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΧΙΟΝΑΤΗΣ»
ΣΤΟ 49ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

«Ο πραγματικός αρχηγός της τρομοκρατικής οργάνωσης 17Ν ζει ελεύθερος ανάμεσα μας σχεδιάζοντας το επόμενο χτύπημα. Την ίδια στιγμή, η τελευταία εκτελέστρια της οργάνωσης ερωτεύεται τον μυστικό πράκτορα που την καταδιώκει, γνωρίζοντας ότι είναι αστυνομικός αλλά όχι ότι είναι και ο αδελφός της. Όλα αυτά, σε μία ταινία Comix.»
Η ταινία «Το Σύνδρομο της Χιονάτης» συμμετέχει επίσημα στο 49ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο διαγωνιστικό τμήμα DigitalWave. Πρώτη προβολή την Κυριακή, 16 Νοεμβρίου 2008 και ώρα 20:30 στο Cine Tonia Marketaki στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
«Η ταινία κινείται από το αρχαίο στο σύγχρονο. Από τη μία -σύμφωνα με τα πρότυπα της Ελληνικής τραγωδίας- ο θεατής γνωρίζει τις λεπτομέρειες του μύθου, ενώ ο ήρωας στη σκηνή (στο πανί) αγνοεί ως το τέλος την τραγική του μοίρα. Από την άλλη -σύμφωνα με τον κατακερματισμένο, δικό μας κόσμο- η ιστορία αναπτύσσεται με την μορφή ενός βιβλίου comix που το ξεφυλλίζει
άναρχα ο αέρας.»
Η ταινία είναι ψηφιακή και διαρκεί 75 λεπτά.
Σενάριο, Σκηνοθεσία, Μοντάζ, Animation: Άγγελος Σπάρταλης. Φωτογραφία: Αγγελική Σβορώνου, Σκηνικά: Νίκος Κούνδουρος. Παραγωγή: Wish You Luck film productions ©2008. Παίζουν: Μάνος Βακούσης (Γιατρός), Ulli Rot (Χιονάτη), Πέτρος Πολυκανδριώτης (Πράκτορας), Μαριάνθη Μενεγάκη (Μάνα), Μαρία Σπαθαράκη (Κόρη), Νίκος Κούνδουρος (Μεγάλος), Ηλίας Φραγκάκης (Αστυνόμος). Μουσική: OBLIVION, Αντώνης Παπασπύρος. Τραγούδια: COMMON SENSE.

ΔΕΙΤΕ ΤΡΕΪΛΕΡ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΣΤΟ YOUTUBE
http://www.youtube.com/watch?v=Ulqo6NeVHJA

8.11.08

ΕΡΩΣ-ΕΙΡΩΝ

Ανήμερα της γιορτής* της Αγγέλας Καστρινάκη**
κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο
«Έρωτας στον καιρό της ειρωνείας»***
και ο συνειρμός με το "Έρως-Ήρως"

του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη -και όχι μόνο-
είναι αναπόφευκτος




Ποια Αρχιτεκτονική σας αρέσει ρωτήθηκε κάποτε ο σπουδαίος Αρχιτέκτονας και δάσκαλος Άλντο Ρόσι όταν ζούσε.Και απάντησε χωρίς περιστροφές «..μα η αρχιτεκτονική των φίλων μου..».Στη συνέχεια προκλήθηκε να εξηγήσει τη –φαινομενικά- απόλυτη αυτή διατύπωση και συνέχισε λέγοντας.. « Οι φίλοι μου είναι ο κόσμος μου, οι προσλήψεις μου, οι προτιμήσεις μου, οι ευαισθησίες μου και η κοινή ματιά στα πράγματα και την ίδια την ύπαρξη...Κοντολογίς ένα κομμάτι από μένα τον ίδιο...Γι΄αυτό σας απάντησα έτσι…»

Πως το θυμήθηκα τώρα αυτό…Για να πω αμέσως από την αρχή πως η λογοτεχνία είναι μια δύσκολη υπόθεση σήμερα…Και βεβαίως για να συμπληρώσω πως στο τοπίο της δικής μου προτίμησης –όπου χωρούν λίγες και συγκεκριμένες επιλογές- τα βιβλία της φίλης μου της Αγγέλας αναμφίβολα κατέχουν μια πρωτεύουσα θέση…Μου αρέσει ιδιαίτερα η γραφή της και κυρίως η διάθεση που την εμβρυουλκεί και θεωρώ πως με μοναδικό και προικισμένο τρόπο καταφέρνει να συναιρέσει την οπτική της γενιάς μας με ό,τι πιο σχολαστικό, δημιουργικό και κεφάτο μαζί αντιπροσωπεύει η σύγχρονη λογοτεχνική και φιλολογική ματιά, τουλάχιστον…Το σύγχρονο από το συγχρονικό έχει την ίδια απόσταση που είχε το μοντέρνο –της ηρωικής εποχής- από τις κάθε λογής μοντερνιστικές εκδοχές μιας αμήχανης και μιμητικής στο βάθος μετάβασης που επιχειρούσαν οι απολογητές μιας άκαμπτης και "ιεραρχικής" σχεδόν εμμονής στην «παράδοση»…Το αναφέρω αυτό για να υπογραμμίσω την "υποψιασμένη" ποιότητα της σύγχρονης λογοτεχνικής πρότασης της Αγγέλας που δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τις αμέτρητες ιδεοληψίες της λογοτεχνικής μας «ιερότητας»... Aφήνει με γενναιοδωρία να περάσει το φώς του καινούριου και να εκφράσει την ίδια την επιθυμία του δημιουργού για τη ριζοσπαστική διεκδίκηση ενός λόγου που επαναθεμελιώνει με νέους τρόπους τις όποιες ηθικές συνιστώσες του κόσμου μας…

«‘Ερως-είρων» είναι η συνειρμική δική μου "μεταφορά" που αμφιβάλλω αν έχει την παραμικρή σχέση με τον «Έρωτα-Ήρωα» ενός άλλου προικισμένου -και αγίου- των γραμμάτων μας, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Γεγονός είναι πως η γλώσσα μας εξακολουθεί να διαθέτει την πρωτογενή γοητεία με την οποία την εφοδιάζουν οι λέξεις και οι αμέτρητοι τρόποι που μπορούν να σταθούν η μια δίπλα στην άλλη δημιουργώντας αυτό το εκπληκτικό παιχνίδι των ηχήσεων και των παρηχήσεων... Αποκαλύπτεται έτσι με τρανό τρόπο πόσο αειφορική είναι η περιπέτειά της στο χρόνο... Πιο πολύ ακόμη μετρά η δική μας ετοιμότητα να δεχόμαστε με τα μάτια της ψυχής ανοιχτά το γόνιμο σπόρο που σκορπά για να τον μεταφέρει όσο γίνεται πιο μακριά ο δυνατός άνεμος της πιο κρυφής μας συνείδησης, Άγγελος καμιά φορά και της πιο μυστικής εσωτερικής μας συνθήκης…Το βιβλίο της Αγγέλας που κυκλοφόρησε σήμερα ξεκίνησε ήδη μια διαδρομή που αξίζει και μια συνάντηση μαζί μας…Αν το δείτε οπουδήποτε μη διστάσετε να το πάρετε ή να το χαρίσετε –ίσως- σε κάποιο έρωτά σας…Εγώ πάντως υπόσχομαι πως θα ξαναγράψω γι΄αυτό…

Οdyss 8.11.08
*βλ. και λογοτεχνικό ένθετο
"Βιβλιοδρόμιο" της εφημ. ΤΑ ΝΕΑ / 8.11.08
http://digital.tanea.gr/Subscribers/Page.aspx?&pn=1

**Η Αγγέλα Καστρινάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Το 1990 εξέδωσε την πρώτη συλλογή διηγημάτων της. Διδάσκει Νεότερη λογοτεχνία στο Φιλολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

*** Από τις εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

30.10.08

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΜΥΘΩΝ ΩΣ ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΚΙΑΣ

Πως το θέατρο «συμβάντων» του Καραγκιόζη
μετατρέπεται από το σκηνοθέτη Δήμο Αβδελιώδη
σε πολυεπίπεδο «εγκώμιο (των τεχνικών) της σκιάς»
και σε καταστατική ανασύνθεση του δημόσιου χώρου
ως κοινού τόπου μιας διαδραστικής συλλογικής εμπειρίας


«Καραγκιόζης».Ένα ελληνικό θέατρο σκιών. Η επαφή με τις κλίμακες και οι «μεταβάσεις» στην ερμηνεία των πολύπλοκων σχέσεων του καθημερινού δημόσιου θεάτρου μέσα από τη γοητευτική -ιδρυτική της σχέσης μας με την ιδέα της αναπαράστασης- γνωριμία με τη σκηνική οικονομία και τον ολοφάνερα διαδραστικό κόσμο των σκιών και της πολύπλευρης ανεκτικής γλώσσας του καραγκιόζη...
Η παραπάνω φράση είναι παρμένη από το πρώτο κείμενό μου με τίτλο «Εμείς και οι άλλοι» (βλ. παλαιότερες αναρτήσεις/ 3.3.2008) και διατυπώνει μεταξύ των άλλων (πέντε συνολικά) τις προσωπικές μου προτιμήσεις και τις επιρροές που θεωρώ πως εξακολουθούν πάντα να αποτελούν μεγάλη δεξαμενή έμπνευσης στην αρχιτεκτονική –και όχι μόνο- περιήγησή μου.

Ο Δήμος Αβδελιώδης, ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες της γενιάς του, με μοναδική κινηματογραφική γραφή και διαρκές ενδιαφέρον για τις αμφισημίες του κόσμου και του τόπου μας, ανεβάζει στην Αθήνα αυτή την εποχή (θέατρο Βεάκη / Στουρνάρη 32 / Πολυτεχνείο) την παράσταση «Ο Μεγαλέξανδρος και ο καταραμένος δράκος»,προϊόν της συνεργασίας των ΔΗΠΕΘΕ Β.Αιγαίου και Πάτρας.Πριν από 2 χρόνια τέτοια εποχή είχαμε τη χαρά της επαφής και της γνωριμίας με τον Δήμο Αβδελιώδη, στη διάρκεια ενός αφιερώματος στο Θέατρο σκιών και τον Ευγένιο Σπαθάρη, που είχε οργανωθεί στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου. Ανάμεσα στα άλλα μας δόθηκε τότε η μοναδική ευκαιρία να δούμε μια παράσταση Wayang φερμένη από την Ινδονησία, από εκπληκτικούς δασκάλους (dalang) που μας πρόσφεραν μια σπάνια εμπειρία, μεταφέροντας στην Κρήτη τη διήγηση των σκιών και τη δράση μιας πολύχρονης παράδοσης, ενώ στην κορύφωση της συνάντησης τη δεύτερη μέρα είδαμε τον Ευγένιο Σπαθάρη να παίζει το «Μεγαλέξαντρο και το καταραμένο φίδι» υποβοηθούμενος για αρκετή ώρα από τους ινδονήσιους dalang…

Σπαθάρηδες και ινδονήσιος dalang (παίκτης του θεάτρου σκιών Wayang), 30.09.06,
Kινηματοθέατρο REX στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης
(Αφιέρωμα του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου ,
στο Θέατρο Σκιών και τον Ευγένιο Σπαθάρη) /φωτο. Odyss
Πριν λίγες μέρες στην Αθήνα καλεσμένος του Δήμου Αβδελιώδη αυτή τη φορά, είχα την τύχη να βιώσω μια σπάνια θεατρική και εικαστική πρόταση, αποτέλεσμα μιας εξαιρετικής δουλειάς που μου έδωσε για μια ακόμη φορά την ευκαιρία να πλησιάσω το μοναδικό κόσμο του θεάτρου σκιών και του Καραγκιόζη μέσα από τη δύναμη του λόγου και το «λάξευμα» της σκιάς και του φωτός, με τον αποκαλυπτικό τρόπο που μόνο οι αληθινοί δημιουργοί - ποιητές μπορούν να σου προσφέρουν.
Η διαρκής επεξεργασία της «υλικότητας» του φωτός και του χρώματος, σμιλεμένη από μια έμπνευση ευαίσθητη στο παραμικρό παιχνίδισμα της σκιάς και της κίνησης των πραγμάτων, μετατρέπεται μέσα από τη ματιά και την καλλιτεχνική χειρονομία του Αβδελιώδη σε μια παραληρηματική αλληλουχία εικόνων που μετασχηματίζονται σε διανοητικά μετεικάσματα και μνημειώνονται στο χώρο του μυαλού σαν αέναα οπτικά ερεθίσματα. Επανερμηνεύεται έτσι ,όλη η - ατέρμονη - εικονογραφική εμπειρία του θεάτρου σκιών καθώς μετατρέπει και επαναπροτείνει το δημόσιο χώρο μεταξύ καλύβας και σαραγιού από στατικό τοπίο μιας αφήγησης, σε διαδραστικό ευφορικό περιβάλλον θεσμίσεων ενός αειφόρου και ανατρεπτικού φαντασιακού που απευθύνεται στις πιο δυνατές και απόκρυφες-ίσως-πτυχές της εσωτερικής μας όρασης μέχρι τις πιο ακραίες της εσχατιές. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνει να ωθήσει την αισθητική μας εμπειρία στις πιο απροσπέλαστες περιοχές του προσωπικού μας οράματος και να τη μετατρέψει σε μυστική σχεδόν προσευχή και «συνείδηση» της ίδιας της ύπαρξης.













Δ.Αβδελιώδη, Ο Μεγαλέξανδρος και ο καταραμένος δράκος
Στη «δημοσιά» της αυλής του Καραγκιόζη, που στέκεται πάντα απέναντι στις πομπώδεις εκφράσεις και τη μεγαλαυχία της θεσμικής τάξης, πραγματοποιείται η συνάντηση των συλλογικών μύθων του γένους και των διαθλαστικών σπαραγμάτων του λαϊκού παραμυθιού καθώς η γρανιτώδης σκληρότητα του όλου γεγονότος του βίου σιγά-σιγά μεταμορφώνεται σε παρηγορητική μετοχή στην κοινή εμπειρία συμβάντων που εξελίσσεται σε πολυεπίπεδη φωτεράδα, συμπλέκoντας τη δράση και την αφύπνιση με την καταβύθιση στα ανεπίστροφα βάθη του εσώτερου εαυτού, εκεί που όμως όλα λάμπουν σαν κρύσταλλα και οι συρμές του πάθους της ύπαρξης και των θηρίων που τη συνέχουν μετουσιώνονται σχεδόν σε τρυφές ενός λυτρωτικού πόθου για τη σπαρακτική ανθρώπινη κατάσταση. Ο Καραγκιόζης δεν είναι η μίζερη εκδοχή μιας δουλικής ή μοιρολατρικής βίωσης των σχέσεων εξάρτησης από τις καταστατικές ιεραρχίες ενός συστήματος εξουσιάσεων, δεν είναι το μαύρο πρόβατο μιας αγελαίας πρόσληψης των δομημένων στερεοτύπων μιας ανηλεούς πατριαρχίας, αλλά στο πρώτο και έσχατο επίπεδο της παρουσίας του στην τοιχογραφία του κοινωνικού συμβάντος αποτελεί την ανυπότακτη, αποστασιοποιημένη, βαθιά ανθρώπινη και σχεδόν τρυφερή εντέλει στάση που αποκαλύπτει το σπαραγμό της την ώρα της δι-ερώτησης προς τον Μεγαλέξανδρο «γιατί δεν κλαίει πια», που διατυπώνεται με σχεδόν λυγμικό και συγκλονιστικό τρόπο, τοποθετώντας οριστικά το νοηματικό περίγραμμα της παράστασης σε ανηλεή διερώτηση για την ίδια την οντότητα μας...














Δ.Αβδελιώδη, Ο Μεγαλέξαντρος και ο καταραμένος δράκος
Ο χώρος των δράσεων και των δια-δράσεων της σκηνής,του ενδιάμεσου και του απώτερου-σχεδόν κρυπτικού-αλλά στοιχειωμένου αποκαλυπτικά -μόνο στη συνείδησή μας- τέρατος που κατατρώγει και τιμωρεί για να διατηρείται η αιώρηση των μύθων, σιγά σιγά μεταμορφώνεται σε θέατρο της πάλης των ίδιων των συνειδήσεών μας με τον περιρρέοντα κενό χώρο της αίθουσας και του ίδιου του σύμπαντος. Ο μικρόκοσμος των σκιών και των εκλάμψεων του φωτός αποχρωματίζεται από τη σκοτεινή λάμψη της σκηνικής οικονομίας και εξυψώνεται σε ελεγεία και λαϊκή όπερα που δοξολογεί και ανυμνεί το γεγονός της ανθρώπινης κατάστασης. Οι ιδιότητες των πραγμάτων δεν είναι επαρκείς για να περιγράψουν το μεγαλείο των προσώπων αλλά και τις στοιχειωμένες βαθιά στο χρόνο φοβίες και προκαταλήψεις μας, που διασώζουν ακόμη την αγοραφοβική μας κατάπτωση.Τα εγκώμια όμως που αφειδώλευτα μας επιφυλάσσει στη σκηνή το γοητευτικό λάξευμα ενός τεράστιου μωσαϊκού σκηνοθετικών εμπνεύσεων του Δήμου Αβδελιώδη φτάνει για να μας παρηγορεί και να μας προσφέρει γενναιόδωρα τα χαρίσματα μιας διανοητικής και καλλιτεχνικής περιδιάβασης που καταφέρνει να μας δονεί και να μας χαρίζει μέχρι το τελευταίο λεπτό την ευωχία μιας μοναδικής μετοχής…

Εντέλει οι ωσμώσεις που συνεπιφέρει η σκηνική εικονοκλαστική εμπειρία της παράστασης στην προσωπική μας οπτική, μετασχηματίζονται στο τέλος με διαδοχικές μεταβάσεις σε μια ουσιώδη και βαθιά ουμανιστική κατανόηση της απλότητας και της ταπείνωσης (μας) ως της «..μεγαλύτερης κατάκτησης στο χρόνο» όπως σημείωνε στο τέταρτο βιβλίο του κουαρτέτου ο Τ.Σ.Έλιοτ…Oι μεγαλύτερες μάστιγες της ανθρώπινης κατάστασης –κατά τη διατύπωση του Όρσον Ουέλς- είναι «η ανάγκη και ο φόβος»…Ευλογημένοι εκείνοι που μπορούν να τις πολεμούν με όπλο τη «μνήμη» και να δίνουν πνοή στις προσδοκίες μας …

Οdyss 30.10.08

16.10.08

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΚΑΒΑΛΛΑΣ : ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Με αφορμή την έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη*,
αναφορά σε δυο ξεχωριστά κτίρια του τόπου μας,
μικρός χαιρετισμός στην πορεία του Δασκάλου (μου)

και επίμονου Αρχιτέκτονα

Αυτές τις μέρες στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς στην Αθήνα- ένα τόπο συμβάντων που τείνει να καλύπτει το μεγάλο κενό της Εθνικής μας Πινακοθήκης- γίνεται η έκθεση της αρχιτεκτονικής παραγωγής ενός εξαιρετικού Αρχιτέκτονα και δασκάλου μου, του Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα. Ο τίτλος της, «από τη μεγάλη κλίμακα στη μικρή» ,αποτελεί μια συνοπτική περιγραφή του περιεχομένου της που όμως κατά τη γνώμη μου είναι πολύπλοκο και εντυπωσιακά πυκνό, αποκαλύπτοντας ένα τεράστιο δημιουργικό μωσαϊκό που αμφιβάλλω αν γνωρίζουν πολλοί Αρχιτέκτονες ακόμη και όσοι είχαν την ευκαιρία να διδαχτούν από τον ίδιο. Η περιήγηση στο υλικό της έκθεσης δηλώνει με πολλούς τρόπους τη μεγάλη σχολαστικότητα ,την επιμονή και τον υψηλό επαγγελματισμό ενός Αρχιτέκτονα που κατάφερε να μετατρέψει την πρώιμη ακαδημαϊκή και επαγγελματική εμπειρία της Αμερικής σε μια συνεπή και ακούραστη θητεία στην ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων 50 χρόνων καταφέρνοντας να δημιουργήσει ένα πολυεπίπεδο και υψηλής ποιότητας έργο σε όλες τις περιοχές της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής δραστηριότητας. Από την αποκατάσταση της Σαντορίνης το 1956 (μετά τον καταστροφικό σεισμό) ίσαμε τα εξαιρετικά σπίτια της Αντιπάρου το 2004 πρόσφατα δοκίμια μιας ακούραστης και ώριμης διαδρομής που συνεχίζεται με την ίδια πάντα έμπνευση και ένα διαρκή ενθουσιασμό.

Ο Κ.Δεκαβάλλας ήταν δάσκαλός μας στο Μετσόβιο, από το 1980-1983, στα χρόνια ενός πολιτικού και φοιτητικού αναβρασμού (καταλήψεις για τον Ν.815 ) που δεν μας άφηνε πολλά περιθώρια γνωριμίας με το έργο και την αρχιτεκτονική πρόταση ακόμη και των ίδιων των ανθρώπων που μας δίδασκαν. Αργότερα αθροίζοντας προσωπικές εμπειρίες και κατακτώντας την ωριμότητα μιας νηφάλιας αποτίμησης του αρχιτεκτονικού έργου που παράγει ο Τόπος μας, μπορέσαμε να κατανοήσουμε ποια είναι τα ουσιώδη πράγματα που αξίζει να διαρκούν όσο τα γαλβανίζει ο χρόνος και ποια είναι αυτά που –μερικές φορές- αξίζει να προσπερνούμε. Θυμούμαι ακόμη την προσωπική μου ικανοποίηση, όταν επιστρέφοντας στην πόλη και την περιοχή μας το 1984 για μια διαρκή εγκατάσταση και ενασχόληση με την Αρχιτεκτονική του τόπου μας, είχα τη δυνατότητα να έχω δίπλα μου και να επισκέπτομαι δυο εξαιρετικής ποιότητας έργα του δασκάλου μου Κ. Δεκαβάλλα. Το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στον Άγιο Νικόλαο και το κτίριο των Σχολών της Νεάπολης (σημερινό ΤΕΕ Νεάπολης),που δέσποζε με τη γραμμική του ανάπτυξη παράλληλα σχεδόν στον άξονα του εθνικού δρόμου για το Ηράκλειο.

K.Δεκαβάλλας, Οι τεχνικές σχολές Νεάπολης Λασιθίου,1972
φωτο.: Phil Bebbington/2007

Και τα δυο αυτά κτίρια, αποτελούν επιτομές ενός καθαρού μοντερνιστικού συντακτικού και παρά τα χρόνια που έχουν περάσει από το 1966 και το 1972 αντίστοιχα που ολοκληρώθηκαν, δεν παύουν να αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα ενός στιβαρού και ξεχωριστού αρχιτεκτονικού ιδιώματος από εκείνο το- μοναδικής ποιότητας- απόθεμα που παρήγαγε ο εμβληματικός μοντερνισμός της δεκαετίας του ΄60.Τα κτίρια αυτά, μαζί με αρκετά ακόμη έργα επώνυμων δημιουργών, που δεν γνωρίζουν ίσως οι περισσότεροι (και για τα οποία θα υπάρξει μελλοντική αναφορά) αποτελούσαν πάντα στην προσωπική μου συνείδηση τις σταθερές αναφορές και τα ανεξάντλητα «επιχειρήματα» για την υπεράσπιση μιας διαρκούς και ανυποχώρητης προσπάθειας για τη χάραξη μιας προσωπικής πορείας με επίμονο βηματισμό, προσανατολισμένο πάντα στην παραγωγή μιας σύγχρονης Αρχιτεκτονικής που αξιοποποιώντας όλο το αξιακό και πραγματικό υπόστρωμα της τοπικής και της ευρύτερης εμπειρίας θα καταφέρνει να δημιουργεί νέα ευδιάκριτα ίχνη διαθέτοντας πάντα ένα ανοικτό βλέμμα στις σημερινές και τις μελλοντικές όψεις του κόσμου μας και έχοντας πάντα στο κέντρο της προτίμησής της τον Πολίτη και τον άνθρωπο. Στην έκθεση της Αθήνας είναι και τα δυο εκεί, μάρτυρες του αρχιτεκτονικού πλούτου του τόπου μας και της συμβολής ενός σπουδαίου δημιουργού στη διαμόρφωσή του.

Κ.Δεκαβάλλας, Υποκατάστημα Εθνικής Τράπεζας
Αγίου Νικολάου Κρήτης, 1966
φωτο: Xάικε Πόθου/ 2007
Κατάφερα να βρώ δυο φωτογραφίες των κτιρίων αυτών που τραβήχτηκαν από ανθρώπους που χωρίς να είναι οι ίδιοι Αρχιτέκτονες, δείχνουν πως η καλή αρχιτεκτονική μπορεί να δημιουργεί από μόνη της τα ερεθίσματα και τη θετική κινητοποίηση που χρειάζονται οι αισθήσεις και το βλέμμα για να καταφέρουν να «δουν» και να αποτυπώσουν τη γεωμετρία και το φως, τη φόρμα και τις ποιότητες της κατασκευής, τη σχέση του κτιρίου με το περιβάλλον του και τον ιστό της πόλης, τη δύναμη της Αρχιτεκτονικής που μπορεί να συναιρεί και να επανεκπέμπει τις ποιότητες του χώρου και να μετασχηματίζει τις προσλήψεις και τα υλικά κάθε εποχής σε διαρκή σχόλια της οικιστικής μνήμης και της αληθινής της στρωματογραφίας. Η φωτογραφία της Εθνικής Τράπεζας στον Άγιο Νικόλαο έχει τραβηχτεί το 2007 από την καλλιτέχνη και φίλη Χάικε Πόθου ενώ η λήψη των Σχολών της Νεάπολης έχει γίνει από το Βρετανό φωτογράφο Phil Bebbington, που έχει σπίτι και ζει και στην Κριτσά και του οποίου η εξαιρετική δουλειά με εκπληκτικές φωτογραφίες και από την περιοχή μας υπάρχει στο διαδικτυακό του τόπο http://www.terrorkitten.com/ ,που πραγματικά αξίζει να περιηγηθεί κανείς…Αυτά ως μικρό νεύμα από τον ΄Αγιο Νικόλαο, στη δουλειά και τη δημιουργική έμπνευση ενός σπουδαίου Δασκάλου και υπηρέτη της Αρχιτεκτονικής ,του Κώστα Δεκαβάλλα...
Οdyss 16.10.2008

*Διάρκεια έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς στην Αθήνα μέχρι 9.11.2008.

Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε και www.benaki.gr
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΚΑΒΑΛΛΑΣ

Από τη μεγάλη κλίμακα στη μικρή
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στο έργο του Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα, ενός από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της σύγχρονης Ελλάδας και περιλαμβάνει έργα και μελέτες του, πραγματοποιημένα και μη, που καλύπτουν το διάστημα από τα σπουδαστικά του χρόνια μέχρι σήμερα.Ο Κ. Δεκαβάλλας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) (1948), στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης (1953) και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (1956).Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, εργάσθηκε για το τουριστικό συγκρότημα του Αστέρα Γλυφάδας και στη συνέχεια στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων ως υπεύθυνος για την Ανοικοδόμηση της Σαντορίνης. Στο διάστημα 1960- 1969 υπήρξε ο αρχιτέκτων της Εθνικής Τράπεζας, ενώ παράλληλα από το 1960 και μέχρι σήμερα διατηρεί γραφείο αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών μελετών. Το 1980 εκλέχτηκε καθηγητής στην Αρχιτεκτονική σχολή του Ε.Μ.Π..Τα τέσσερα «πιστεύω» του Κ. Δεκαβάλλα που αντικατοπτρίζουν την προσωπικότητα και το έργο του είναι: η ένταξη του κτηρίου στο φυσικό περιβάλλον και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, ο σεβασμός στο δομημένο περιβάλλον, η οργανική ενσωμάτωση των εικαστικών τεχνών στο κτηριο και το κυριότερο, η γνώση και η χαρά που δίνει στον αρχιτέκτονα η συνεργασία με την ομάδα.Το έργο του περιλαμβάνει μελέτες από τη μεγάλη κλίμακα της αρχιτεκτονικής μέχρι τη μικρότερη, τις οποίες πραγματοποίησε μόνος του ή με ομάδα συνεργατών με την ίδια πάντοτε συνέπεια και ευαισθησία. Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος.

13.10.08

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ Α-ΚΤΙΣΤΟΥ ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ Α-ΦΩΝΙΑΣ

Πως η φετινή μας παρουσία στη μπιενάλε της Βενετίας
μετατρέπει ένα ανοιχτό βήμα για την Αρχιτεκτονική
σε "ηχηρή" και αμήχανη περιήγηση σε ένα άδειο περίπτερο

Αρχιτεκτονική πέρα απ' τα κτίρια
Της ΚΑΤΙΑΣ ΑΡΦΑΡΑ


Σε καιρούς ανεξέλεγκτης αστικοποίησης, με την αναβάθμιση του κοινωνικού ρόλου της αρχιτεκτονικής να γίνεται επιτακτική, η 11η Διεθνής Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας επιλέγει ως θεωρητικό της άξονα έναν προκλητικό τίτλο: «Αρχιτεκτονική πέρα από το κτίριο».
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του καλλιτεχνικού διευθυντή της, Ααρών Μπέτσκι, γνωστού για την πρωτοποριακή δουλειά του στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής του Ρότερνταμ και το πλούσιο συγγραφικό του έργο, η φετινή μπιενάλε ενδιαφέρεται για μια αρχιτεκτονική πέρα από τους βασικούς τύπους κτιρίων και τις κυρίαρχες αρχιτεκτονικές τυπολογίες του μοντερνισμού. Η διοργάνωση, που εγκαινιάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου, θα παρουσιάσει πειραματικά πρότζεκτ και επιτόπου εγκαταστάσεις «που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τον κόσμο». Δεν είναι τυχαίο ότι ο αμερικανός επιμελητής θα τιμήσει για το συνολικό έργο του έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αρχιτεκτονικού μεταμοντερνισμού, τον Φρανκ Γκέρι. Υπέρμαχος της άποψης ότι η αρχιτεκτονική είναι τέχνη, ο Μπέτσκι πιστεύει ότι η αρχιτεκτονική πρέπει να υπερβαίνει τα δεδομένα της οικοδομικής κατασκευής και να μην περιορίζεται στο κτίριο. «Τα κτίρια είναι αντικείμενα στα οποία καταλήγουμε μέσα από την πράξη του οικοδομείν, ωστόσο η αρχιτεκτονική είναι κάτι άλλο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε και μιλάμε για τα κτίρια, το πώς τα απεικονίζουμε, πώς τα υλοποιούμε. Αυτό είναι αρχιτεκτονική».Για έναν καλύτερο κόσμοΓια τον επιμελητή της 11ης Μπιενάλε, η αρχιτεκτονική οφείλει να προτείνει εναλλακτικούς τρόπους διαβίωσης μέσα στο ήδη διαμορφωμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον. Στην πραγματικότητα τα κτίρια, επιμένει ο Μπέτσκι, δεν είναι αρκετά: «Είναι οι τάφοι της αρχιτεκτονικής, τα λείψανα της επιθυμίας μας να φτιάξουμε έναν άλλο κόσμο, έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο ανοιχτό στο πιθανό πέρα από την καθημερινότητα. Η αρχιτεκτονική είναι αυτή που μας επιτρέπει να νιώσουμε ξανά στον κόσμο σαν στο σπίτι μας». Για τον λόγο αυτό η φετινή Μπιενάλε δεν θα παρουσιάσει κτίρια που έχουν ήδη γίνει ή που πρόκειται να πραγματοποιηθούν, αλλά θα επικεντρωθεί σε πειραματικές μελέτες που θα μας επιτρέψουν να «επιβραδύνουμε τον χώρο» και να δούμε ποια περιθώρια έχουμε ακόμα για δόμηση και απο-δόμηση. Στόχος μας, συνεχίζει ο Μπέτσκι, δεν είναι να αναζητήσουμε αφηρημένες λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα αλλά να δούμε αν η αρχιτεκτονική, μέσα από τις πειραματικές μορφές της, μπορεί να καταθέσει συγκεκριμένους τρόπους διαβίωσης και να καταδείξει τα αδιέξοδα και τα προβλήματα του σύγχρονου αστικού σχεδιασμού. Παρά τις αντιδράσεις που συναντούν οι δηλώσεις του Ααρών Μπέτσκι στον χώρο των «ρεαλιστών» αρχιτεκτόνων, η 11η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής, που θα ολοκληρωθεί στις 23 Νοεμβρίου, είναι κάτι περισσότερο από ένα εγκεφαλικό κατασκεύασμα του επιμελητή της: τα πειραματικά σχέδια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της δραστηριότητας πολλών σημαντικών αρχιτεκτόνων. Θυμίζουμε ότι η πρόσφατη αναδρομική έκθεση του Ρίτσαρντ Ρότζερς στο παρισινό Πομπιντού έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην πειραματική δράση του δημοφιλούς αρχιτέκτονα παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων τη μελέτη του 1986 για τη ριζική αναδιαμόρφωση της περιοχής γύρω από την πλατεία Τραφάλγκαρ στο Λονδίνο και τη μετατροπή της σε έναν τεράστιο πεζόδρομο. Κάθε άλλο παρά συνώνυμα με την ουτοπία, τα πειραματικά σχέδια είναι υλοποιήσιμα. Καθώς υπερβαίνουν τους περιορισμούς που επιβάλλουν αθόρυβα στην καθημερινότητά μας κοινωνικοί, κατασκευαστικοί και αισθητικοί κώδικες, μπορούν να βοηθήσουν την αρχιτεκτονική να προχωρήσει ένα ακόμη βήμα παραπέρα. Οι ερευνητικές μελέτες θα συνέβαλλαν καθοριστικά στην αναβάθμιση της ζωής μας στις μεγαλουπόλεις αν το πολιτικό και οικονομικό κόστος τούς επέτρεπε να βγουν κάποια στιγμή από τα συρτάρια. Πέρα από τις εθνικές συμμετοχές, που φέτος ανέρχονται στις 56, οι ομαδικές εκθέσεις θα αρθρωθούν γύρω από τους ακόλουθους άξονες:**θΡΑΥΣΜΑΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣΣτην Αρσενάλε θα παρουσιαστεί η έκθεση «Αίθουσα θραυσμάτων». Οι επιμελητές της Ντέιβιντ Ρόκγουελ, Κέισι Τζόουνς και Ριντ Κρολόφ θα παρουσιάσουν μια σειρά από βιντεο-εγκαταστάσεις με θέμα πόλεις επιστημονικής φαντασίας που έχουμε δει στη μεγάλη οθόνη αλλά και εικονικές αναπαραστάσεις χαμένων πολιτισμών, ανοίγοντας έναν διάλογο μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Στον ίδιο εκθεσιακό χώρο θα παρουσιαστεί και μια σειρά από επιτόπου εγκαταστάσεις με θέμα το πώς μπορούμε να οικειοποιηθούμε το... σπίτι μας σε έναν κόσμο όπου η έννοια του ιδιωτικού χώρου μοιάζει να έχει χαθεί μέσα σε μια «δημόσια», εικονική πραγματικότητα. Πρόκειται για μια ενότητα-κλειδί στη φετινή διοργάνωση, όπου θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις της αρχιτεκτονικής με τη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη, προσκαλώντας γνωστούς αρχιτέκτονες όπως ο Μασιμιλιάνο Φούκσας και η Ζάχα Χαντίντ να πειραματιστούν με διάφορες τεχνικές (κολάζ, ασαμπλάζ) αλλά και με ευτελή και εφήμερα υλικά, ιδιαίτερα δημοφιλή στον χώρο της εικαστικής πρωτοπορίας. **ΡΩΜΗ, ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ ΠΟΛΗΤο αφιέρωμα με τίτλο «Αν-αιώνια πόλη», που θα παρουσιαστεί πάντα στους χώρους της Αρσενάλε, επικεντρώνεται στη Ρώμη, η οποία θα αντιμετωπιστεί ως μια πόλη-μοντέλο του δυτικού κόσμου. Η ιταλική πρωτεύουσα θα αποτελέσει την αφορμή για να τεθούν ζωτικά ερωτήματα όπως: Πώς καθορίζεται ο αστικός πολεοδομικός σχεδιασμός; Από τι εξαρτάται η ποιότητα της ζωής μας στις μεγαλουπόλεις; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα των δημόσιων χώρων και των νέων τόπων συνάθροισης (ξενοδοχεία, εστιατόρια, εμπορικά κέντρα); Τριάντα χρόνια μετά την ιστορική πλέον, διεθνή έκθεση «Roma interrotta», που προσπαθούσε να βρει λύσεις για το αρχιτεκτονικό ύφος της Αιώνιας Πόλης ανατρέχοντας στην αισθητική του 18ου αιώνα, ο Ααρών Μπέτσκι στρέφει την προσοχή του στο πλέον απρόσωπο και γκρίζο κομμάτι της ιταλικής πρωτεύουσας: την περιφέρεια. Η έκθεση επικεντρώνεται στα (γνωστά για τα πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν) προάστια της Ρώμης, προσκαλώντας αρχιτέκτονες όχι μόνο από την Ιταλία αλλά και από το Τόκιο, το Πεκίνο και την Καλιφόρνια να παρέμβουν στο υπερδομημένο αστικό περιβάλλον και να προτείνουν τρόπους, ρεαλιστικούς ή φανταστικούς, αναδιαμόρφωσής του. **ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΦΟΡΜΕΣΣτους εκθεσιακούς χώρους του ιταλικού περιπτέρου θα φιλοξενηθεί η έκθεση με τίτλο «Πειραματική αρχιτεκτονική». Ο Εμιλιάνο Γκαντόλφι θα συγκεντρώσει εδώ με τη μορφή μικρών μονογραφιών πειραματικές μελέτες και μανιφέστα δημοφιλών αρχιτεκτόνων όπως ο τιμώμενος Φρανκ Γκέρι, οι Χέρτζογκ και Ντε Μερόν ή οι εικονοκλάστες της ομάδας «Morphosis». Στον ίδιο χώρο θα παρουσιαστεί και μια εικονική έκθεση με τίτλο «Upload City», όπου οι δυνατότητες της τεχνολογίας θα τεθούν στην υπηρεσία της νέας γενιάς αρχιτεκτόνων (επαγγελματιών και ερασιτεχνών), παρουσιάζοντας φανταστικά κολάζ κτιρίων που θα ανατρέπουν τους νόμους της βαρύτητας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον μας.**Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΤη χώρα μας θα εκπροσωπήσουν φέτος οι αρχιτέκτονες Νατάσσα Καρανδεινού, Στυλιανός Γιαμαρέλος και Χριστίνα Αχτύπη, με την αρχιτεκτονική πρόταση «Athens by sound». Λαμβάνοντας υπόψη τους τον κεντρικό άξονα της φετινής διοργάνωσης «Αρχιτεκτονική πέρα από το κτίριο», οι αρχιτέκτονες θα προτείνουν μια πρωτότυπη χαρτογράφηση του ηχητικού τοπίου της Αθήνας. Μέσα από μια διαδραστική εγκατάσταση ο επισκέπτης θα μεταφέρεται εικονικά σε συγκεκριμένες αθηναϊκές περιοχές συνηγορώντας με το σκεπτικό του Ααρών Μπέτσκι ότι, πέρα και πάνω από την υλικότητα των κτιρίων, η αρχιτεκτονική σημαίνει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε, με όλες μας τις αισθήσεις, την καθημερινότητα μιας πόλης.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 7 της ΚΥΡ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ ,31/08/2008

To παραπάνω άρθρο της εφημερ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (31.08.08), είναι αρκετά κατατοπιστικό καθώς παρουσιάζει με όσο πιο συνοπτικό και περιεκτικό τρόπο μπορεί ένα γενικό περίγραμμα του –ιδεολογικού κυρίως –περιεχομένου της φετινής μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας που ξεκίνησε στις 14.09.08 και θα διαρκέσει μέχρι το Νοέμβριο (23.11.08) .Παράλληλα ενημερώνει για τις διάφορες εκθεσιακές ενότητες και χωρίς να σταθεί σε αναλυτικές περιγραφές εθνικών περιπτέρων, καταλήγει και στην ελληνική παρουσία. Οι υπεύθυνοι για τη φετινή μας συμμετοχή από τον τρόπο που παρουσιάζεται στο ελληνικό περίπτερο έδειξαν ότι μάλλον το είδαν κάπως αμήχανα για να μην πω πως περιέπεσαν σε μια σχετική σύγχυση.
«Αthens by sound» λοιπόν με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μια χαρτογράφηση του ηχητικού τοπίου της Αθήνας !Αρχιτεκτονική σημαίνει «…τον τρόπο που βιώνουμε με όλες μας τις αισθήσεις την καθημερινότητα της πόλης..»!!

Είναι πραγματικά θλιβερό να φτάνει η α-φωνία της αρχιτεκτονικής μας πρότασης σε τέτοιο επίπεδο παραίτησης και να κατατίθεται ως εθνική συμμετοχή μια αντίστοιχη προσέγγιση…Γιατί όχι αλήθεια και μια περιγραφή του τοπίου των οσμών της Αθήνας (να μιλήσουμε για τις πολύπαθες Δραπετσώνα και Ελευσίνα) ή των γεύσεων (όπου θα αθροίζαμε και μια σειρά από ατέλειωτες νέες γεύσεις ειδικά στις περιοχές του νέου αποκλεισμού περί την Ομόνοια) ή των απτικών εμπειριών(από τους συνωστισμούς στα μέσα μεταφοράς ίσαμε τα πλακώματα στα γήπεδα και τις πρυτανικές εκλογές); ..Για να παραλείψω βέβαια το τοπίο των οπτικών εμπειριών που αντιπροσωπεύει μιας χωρίς προηγούμενο καταστροφή του ελληνικού τοπίου μιας και όλη η χώρα έχει από καιρό μετατραπεί σε άρτιο και οικοδομήσιμο οικόπεδο χωρίς περιορισμό ξεχνώντας την ποίηση και τις συναισθηματικές τοπογραφίες κάθε Πικιώνη…

Κρίμα, και πάλι κρίμα. Στη χώρα που, παρά τα μεγέθη και τις περιπέτειες της, στη διάρκεια του 20ου αιώνα υπήρξε μια αληθινή πρωτοπορία που μπόρεσε να εκφράσει με μοναδικό τρόπο μέσα από τη κτισμένη εμπειρία την αγωνία της Αρχιτεκτονικής και των Αρχιτεκτόνων για μια ουσιαστική συμβολή στα πιο πρoωθημένα πολιτικά προγράμματα της εποχής τους, δημιουργώντας μια εξαιρετική παράδοση κτισμένων εμβληματικών κτιρίων όπως τα σχολειά του ΄30 και τα Ξενία του ΄60,η σύγχρονη αρχιτεκτονική παραγωγή και συνακόλουθα και η οπτική μας έχει τόσο πολύ περιοριστεί που αδυνατεί να διαπραγματευτεί ο,τιδήποτε πέρα από τους θορύβους και τις ηχητικές μπάντες της πόλης…Η σιωπή είναι διαφορετική στη Φιλοθέη απ΄ότι στην Αργυρούπολη, σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορεί να θεωρείται χρυσός….

Δ.Πικιώνης,Πεζόδρομος κάτω από την Ακρόπολη

Κυριάκος Κρόκος, Σχέδιο, Γκαλερί "΄Αστρα",2008

Σε μια χώρα που ο Κωνσταντινίδης και ο Ζενέτος κατάφεραν με μύριες δυσκολίες και προσωπικό αυτοχειριασμό στο τέλος να συμπυκνώσουν το σπαραγμό για την αληθινή ουσία της Αρχιτεκτονικής ως δοχείου ζωής ή διαδραστικού χώρου που μπορεί να ανιχνεύει την όψη των πραγμάτων που έρχονται , σε μια χώρα που ο Πικιώνης και ο Κρόκος κατάφεραν με τη λεπταίσθητη και γεμάτη από ιδέες και χρώματα γραφή τους να μετατρέψουν σε αποκαλυπτικό φως τη δύσκολη νεοελληνική επικαιρική τους συγκυρία, οι σύγχρονοι επίγονοι δεν κατάφεραν ακόμη να ξεπεράσουν τις πρώιμες αισθητηριακές εμπειρίες-που κι αυτές βεβαίως υπάρχουν- και να κατακτήσουν την ωριμότητα μιας γενναίας πράξης που θα μπορεί να κάνει τις κοινές μας εμπειρίες –αστικές και μη- απτές και βιωματικές συναισθηματικές πληρώσεις, δημιουργημένες από τη χαρά της μετοχής στο δημόσιο γεγονός μιας καλοσχεδιασμένης πλατείας, ενός αξιόλογου δημόσιου κτιρίου, ενός δρόμου που θα μπορεί να είναι χώρος περιπάτου και για τους πεζούς, μιας πλαγιάς ή μιας ερημικής παραλίας στα νησιά μας που θα παραμένει ΑΚΤΙΣΤΗ, χαρά στην σπόλαυση των ματιών και των αισθήσεών μας…

Τάκης Ζενέτος,Ηλεκτρονική Πολεοδομία
(βλ. και το βιβλίο των Ε.Καλαφάτη-Δ.Παπαλεξόπουλου Τάκης Ζενέτος/Ψηφιακά οράματα στην Αρχιτεκτονική, Εκδ.LIBRO
& ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ/τ.8/1974))

Σε μια χώρα που η Αρχιτεκτονική του άκτιστου κάλλους στα μοναστήρια των νησιών και των βουνών μας, η αρχιτεκτονική του άρρητου από τη Χοζοβιώτισσα των αισθήσεων και του πιο ακραίου συναισθηματικού φόρτου ίσαμε την Παραπορτιανή του «παραπαίοντος και μορφολογούντος» (κατά το Μιχελή) στη Μύκονο και τη Νέα Μονή των θησαυρών της εκκλησιαστικής μαστορικής τέχνης στη Χίο, η αρχιτεκτονική του αόρατου και του υψηλού από τους ακατάλυτους βράχους των Μετεώρων και των μετεωριζόμενων αισθήσεων ίσαμε την ουρανοϋψή Σιμωνόπετρα και τις πέτρινες εκκλησιές στα Ζαγόρια καταστατικό μέρος του τοπίου των βουνών και της πέτρας, είναι να απορεί κανείς πως δεν μπορούν ακόμη ορισμένοι να δούν με ένα βλέμμα που ξεπερνά τις φυσικές τους δυνατότητες και μπορεί να οραματίζεται στις περιοχές του μη αισθητού, τα μέρη εκείνα όπου η επιθυμία ζυγώνει την εμπειρία μιας σχεδόν μεταφυσικής μνημείωσης….

Aλήθεια δεν είναι «πέρα από το κτίριο» το ανέγγιχτο ελληνικό ΤΟΠΙΟ που δια-σώζεται ακόμη, ο ελλειματικός και ανοργάνωτος αλλά ανακλαστικός και διαθλαστικός ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ της πόλης, θέατρο συνάντησης και βίωσης του συλλογικού γεγονότος, η συκλονιστική διαμόρφωση του πεζόδρομου κάτω από την Ακρόπολη του ΠΙΚΙΩΝΗ, έμπνευση και χάραξη που ξεπερνά τη γραμμική διανοητική επεξεργασία του σχεδιασμού και αποκαθιστά τη σχέση μας με ένα πρωτόγνωρο αρχιτεκτονικό σύμπαν, τα ηλεκτρονικά οράματα και οι ουτοπικές συλλήψεις του προφητικού ΤΑΚΗ ΖΕΝΕΤΟΥ, τα δοχεία ζωής,κτισμένη κοσμοθεωρία καταστατικά δεμένη με το τοπίο του ΑΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ,οι υλικές στα όρια του υπαρκτού στοιχειώσεις των μοναδικών τόπων λατρείας που εγκιβωτίζουν σε θόλους και τρούλλους τη δοξολογία του άρρητου στις ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ και τα ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ;

Κι αν θέλει κανείς να σκύψει στην ανθρώπινη γεωγραφία του τόπου μας και την τεράστια συναισθηματική του τοπογραφία ( που θα’λεγε κι ο Πικιώνης) δεν θα μπορούσε να αναφερθεί στις εφήμερες λαϊκές αγορές και τις «καλύβες» των μικροκαλλιεργητών στο Πάνορμο Ρεθύμνου, στους καταυλισμούς του «ανθεκτικού» αποκλεισμού των Ρομά που τόσο μας αφήνουν ακόμη αδιάφορους, στην ιδιοτυπία των θερινών κινηματογράφων ακόμη και σε ταράτσες της πόλης, στα κοιμητήρια και τη σχέση τους με τις σημερινές χωματερές ,θλιβερή και στο βάθος φοβική χειρονομία εξορκισμού για το «δημόσιον σήμα» που στην αρχαία Αθήνα φιλοξενούσε ο Κεραμεικός, το καλύτερο σημείο της πόλης;…

Πάνορμο Ρεθύμνου,"Καλύβα", φωτο. Οdyss/2003

Oροπέδιο Καθαρού στην Κριτσά Λασιθίου/φωτο. Phil Bebbington,2007

Τι άλλο μπορεί να πεί κανείς για να στηλιτεύσει τη «χαμένη» αυτή συμμετοχή στη πιο μεγάλη Μπιενάλε αρχιτεκτονικής του κόσμου, τόπο συνάντησης και διαλόγου των Αρχιτεκτόνων και της Αρχιτεκτονικής με τα ρεύματα και τις εξελίξεις που διατρέχουν με απίστευτη ταχύτητα τη σημερινή όψη του μικρού μας πλανητικού χωριού; Eίναι πραγματική απρέπεια η μετατροπή μιας συλλογικής παρουσίας που μπορεί να εκφράζει τις αντοχές ενός Τόπου και τις όποιες αρχιτεκτονικές του καταβολές κτισμένες ή άκτιστες, σε μια φαιδρή σχεδόν κατά την προσωπική μου άποψη προσπάθεια ηχογράφησης των συγκυριακών θορύβων και ήχων της Αθήνας. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια συνοδευτική ηχογράφηση σε μια ταινία, ή έστω μουσικό φόντο σε μια βουβή περιήγηση στα αδιέξοδα –αν θεωρούμε ότι αυτά μας αντιπροσωπεύουν- της σημερινής αρχιτεκτονικής και όχι μόνο παραγωγής…

Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (ΚΑΜ) , Χανιά

Εγώ θα πρότεινα για συμμετοχή στο εθνικό μας περίπτερο την (πέρα από το κτίριο) εμπειρία του ΚΑΜ (Κέντρου Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου).Εκεί τώρα και πολλά χρόνια ένας σημαντικός άνθρωπος και δημιουργός Αρχιτέκτονας (και δάσκαλος πολλών από μας) ,ο Δημήτρης Αντωνακάκης, με επιμονή και αυταπάρνηση, με πολύ κόπο και ευαισθησία συναιρεί και μεταγράφει στις περιοχές του ορατού και του λόγου τη μεγάλη και τη μικρή Αρχιτεκτονική κατάθεση της Κρήτης και του Τόπου μας .Επιδιώκει την επαφή με αυτό που σαν ιστορία έχει αντέξει στο χρόνο και στη ματιά μας εκφράζοντας τις πρωτοπορίες κάθε εποχής, την καλλιέργεια της φυσικής σχέσης των Αρχιτεκτόνων και το διαρκή τους διάλογο με ό,τι κτίζεται μα και με ό,τι δεν κτίζεται, τη δια βίου εκπαίδευση των νέων μα και των παλιών και την κοινή τους εμπειρία όχι μόνο μέσω του αρχιτεκτονικού αλλά ευρύτερα του συλλογικού γεγονότος. Διατηρεί την εποπτεία και ένα ανοικτό βλέμμα σε ό,τι συμβαίνει σε όλες τις περιοχές της καλλιτεχνικής και της διανοητικής δραστηριότητας και μπορεί να μετατρέπει την Αρχιτεκτονική σε ευαίσθητο πυκνωτή εμπειριών και θετικής διαδραστικής επιρροής και να επανεκπέμπει σε ένα μήκος κύματος που μπορεί να συντονίζεται με τον προβληματισμό και την ελπίδα για ένα καλύτερο κόσμο… Η επανασύσταση του αρχιτεκτονικού λόγου είναι μια πρωτεύουσα χειρονομία ηθικής επαναθεμελίωσης του ίδιου του κόσμου μας..Αυτή η ευκαιρία χάθηκε στη φετινή μπιενάλε…Ελπίζω να΄ναι η τελευταία φορά που η Αρχιτεκτονική μας παρουσία θα μείνει άφωνη και αδύναμη να χειριστεί ένα λόγο προοπτικής και αναζήτησης του χαμένου της χρόνου…Επιτέλους αυτοί που ορίζουν τη συμμετοχή μας έχουν μια μια ευθύνη…Στο μέλλον ας προσέξουν περισσότερο…Ο Paul Valery στο έργο του «Ευπαλίνος ή ο Αρχιτέκτων» τα λέει όλα….

Odyss 13.10.2008

20.9.08

ΧΑΪΚΕ PÖHLMANN-ΠΟΘΟΥ*

Συνέχειες και ασυνέχειες
σε μια αυτοβιογραφική εικονογραφία
με φόντο τη "σκοτεινή λάμψη" της ποίησης


Η αέναη κυοφορία και τα υφάδια
ενός δημιουργικού τοκετού




Δεν είναι πάντα αναγκαίο να ενσαρκώνεται το αληθινό˙
είναι ήδη αρκετό όταν αυτό περιφέρεται πνευματικά και προκαλεί αρμονία…
Goethe

ΜΟΥΣΙΚΗ
Μουσική: ίσως των αγαλμάτων ανάσα, των εικόνων σιωπή.
Γλώσσα, όπου οι γλώσσες τελειώνουν, χρόνος,
που, πάνω σ` αφανισμένες καρδιές, κάθετος στέκει.
Συναίσθημα, μα γιατί;
Ω εσύ του συναισθήματος μεταμόρφωση, - αλλά σε τι;
Σε τοπίο ήχων.
Ω εσύ, ξένη: Μουσική! Της καρδιάς μας το άπειρο μεγαλώνεις.
Τα βάθη μας είσαι, που μας διώχνουν,
ξεπερνώντας μας - ,
ιερέ χωρισμέ: όταν μας περιβάλλουν τα βάθη μας,
σαν γυμνασμένοι ορίζοντες,
σαν άλλες πλευρές του ανέμου,
αγνές, γιγάντιες, ακατοίκητες.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε

Από την τελευταία της ατομική έκθεση το καλοκαίρι του 2006 στη Δημοτική Πινακοθήκη Αγίου Νικολάου, η Χάικε φαίνεται να έχει διανύσει μια πολύ μεγάλη διαδρομή…Η μαθητεία της πρώιμης περιήγησης στα υλικά με τους συνεχείς μετασχηματισμούς της γραμμής και της μορφής σε σχόλια μιας ατομικής αποτίμησης αρχίζει σταθερά να μετατρέπεται σε μια τεράστια αφηγηματική εικονογραφία που εισάγει οριστικά τη διάθεση μιας αυτοβιογραφικής περιγραφής, διαμορφώνοντας τοπία έτοιμα να υποδεχτούν μια –χωρίς όρια- διαδραστική αφύπνιση.

Το όχημα για αυτή τη θεμελιακή μετάθεση της ουσίας της δημιουργικής της γραφής από τα ίχνη του καμβά και την υλική υπόσταση των πραγμάτων στην αγωνιώδη περιδιάβαση στα εσωτερικά τοπία μιας υπαρξιακής ενδοσκόπησης τα παραχωρεί ή καλύτερα τα δανείζει με το μοναδικό της τρόπο η ποίηση και ο σπαρακτικός ποιητικός τόπος του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Όμως εδώ βρίσκεται μόνο η λεκτική αφετηρία και οι στίχοι που επαναθεμελιώνουν ηθικά την προτίμηση του καλλιτέχνη. Η τεράστια εικονογραφία του καθαρού συναισθήματος καταχωρίζεται με ένα τρόπο μοναδικό μέσα στις αποθέσεις και τα ρινίσματα μιας λεπταίσθητης συναρμογής των σχεδόν δυσδιάκριτων ορίων που σαν ξέφτια και ρέλια μοιάζουν να ξεφεύγουν από τα περατά άκρα του καμβά και του σχήματος. Υλικά και κλωστές και κρόσια, άλλοτε παρμένα από την αφήγηση μιας ραφής και πολλές φορές μοιάζοντας με τις οργανικές –σχεδόν ζωντανές- αποφύσεις ενός πλάσματος που κατοικεί στους υφάλους της φαντασίας έρχονται να συνταιριάξουν τις ετερόκλητες απολήξεις τους και να δημιουργήσουν μια αδιαίρετη ενότητα που μοιάζει τόσο ευάλωτη όσο τα βιομορφικά πλοκάμια μιας κατασκευής που είναι εκτεθειμένη σε μια αδιόρατη περιδίνηση και φαντάζει να κινείται από τη δόνηση που προκαλεί ακόμη και η παραμικρή μετατόπιση του αισθητού κόσμου αλλά και κάθε συναισθηματική του –αδιόρατη- σχεδόν κρυπτική διαταραχή.


Το μαύρο βελούδο ,υλικό ακριβό στα χέρια ενός τεχνίτη της ραφής, σχηματοποιείται σε τετράγωνο που πλέει μέσα σε ένα κατά κανόνα λευκό φόντο. Όταν ο Καζιμίρ Μάλεβιτς το 1913 εξέθετε το «μαύρο τετράγωνο σε λευκό φόντο» επιχειρώντας να απελευθερώσει την τέχνη από τα δεσμά της αντικειμενικότητας οι κριτικοί και το κοινό αναστέναζαν λέγοντας πως « ...ό,τι αγαπήσαμε χάθηκε και βρισκόμαστε σε μια έρημο που δεν έχει να μας δείξει τίποτα πια…» .Κι όμως ήταν αυτή η έρημος που επιζητούσε ο σουπρεματισμός του καλλιτέχνη για να ανακαλύψει με ένα νέο τρόπο την τέχνη του καθαρού συναισθήματος που είχε τόσο θολώσει στο διάβα του χρόνου από την απίστευτη συσσώρευση των«πραγμάτων» και τη διαρκή φλυαρία των καλλιτεχνικών κομπασμών.

Η ευκολία και η τακτοποίηση μέσα στα όρια ενός ουδέτερου φόντου δεν επαρκεί για να χωρέσει την κυοφορία της δημιουργικής κατάθεσης της Χάικε. Τα μαύρα μπλε τετράγωνα βελούδα διαμορφώνουν ένα στερέωμα από σκοτεινή ύλη που είναι έτοιμη να φιλοξενήσει σαν άλλο νεφέλωμα το τοπίο μέσα στο οποίο μπορούν να βρούν τη θέση τους οι αστερισμοί και οι εκρηκτικοί χυμοί της πάλης των στοιχειών της ύπαρξης με την καλλιτεχνική τους μετάφραση. Η ποίηση και ο πυρετικός σχεδόν εναγκαλισμός του ερωτικού πάθους των σωμάτων με την ερεβώδη όψη της μαύρης καταβύθισης στο φυσικό τέλος των όντων που χαρακτηρίζει το σπαραγμό της θνητότητας έρχεται μέσα στο έργο να ντυθεί με το ζεστό υφασμάτινο ντύμα του σάκου που κυοφορεί και προστατεύει την ύπαρξη από τις απειλές και τη σκληρότητα του αμείλικτου κόσμου της λογικής που επιβάλλει την πρωτοκαθεδρία της στο συναίσθημα. Ο τοκετός μπορεί να είναι κατά κανόνα επώδυνος αλλά διαθέτει πάντα το συμβολισμό μιας απελευθέρωσης ή μιας ανασύστασης που καταφέρνει να ξεπερνά τον τραγικό χαρακτήρα της εφήμερης ανθρώπινης κατάστασης και μεταμορφώνεται σε αίτημα μιας καθημερινής προσωπικής αναγέννησης.

Η αναζήτηση μιας αδιαμεσολάβητης καλλιτεχνικής και βιωματικής αλήθειας είναι στην τέχνη της Χάικε μια συνεχής διαδικασία μεταβάσεων που με συνέχειες και ασυνέχειες προσπαθεί να ανακαλύψει τις στάσεις και τις πυκνώσεις ενός προσωπικού ενδιάμεσου χώρου που μοιάζει να είναι γεμάτος από τα υλικά μιας διαρκούς διερώτησης. Ο ποιητικός λόγος διάμεσος κι αυτός και διαμεσολαβητής στη διατύπωση ενός σχεδόν μυστικού προσωπικού οράματος αγκαλιάζει με άδηλο τρόπο τις μικρές και τις πιο ευδιάκριτες ριπές του δημιουργικού της πάθους και τις μετασχηματίζει όχι σε ευδιάκριτα ίχνη του μολυβιού ή του πινέλου αλλά σε μικρές μουσικές σουίτες που σιγοψιθυρίζουν τις κλίμακες μιας προσωπικής κρυφής συμφωνίας. Η αρμονία είναι μια υπόθεση της εσωτερικής συνθήκης που υπάρχει κτισμένη στο βάθος της ύπαρξης καθώς η όψη των φανομένων σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να διαθέτει τη σκληρότητα που έχει κι ο ίδιος ο κόσμος μας. Τα παιχνίδια του μυαλού είναι εκείνα που μπορούν να δώσουν ένα άλλο περιεχόμενο στους όρους της καλλιτεχνικής αναζήτησης και να οδηγήσουν τελικά εκεί που υπάρχει η α-λήθεια των όντων που κατά τη διατύπωση του Μάρτιν Χάιντεγκερ αποτελεί την ουσιώδη και καταστατική συμβολή της τέχνης στο σπαρακτικό ταξίδι της ύπαρξης...

Οδυσσέας Ν. Σγουρός
Αρχιτέκτονας/Σεπτ.2008
*Έκθεση από 22.09.08 - 10.10.08 στην Αrt Gallery L-S
στο ξενοδ. PORTO ELOUNDA MARE στην Ελούντα
HEIKE PÖHLMANN - POTHOU*
Continuity and discontinuity in autobiographical imagery
with the dark luster of poetry in the background
The perpetual gestation and unfolding of a creative delivery
It is not always necessary that truth should be embodied;
enough if it hover, spirit-like, around us and produce harmony
Goethe

MUSIC
Music: probably the breath of statues,
the silence of images. Language , where languages end
, time stands erect,
upon extinct hearts.
Feelings, but why?; Oh, you, sentiment’s transformation,-but into what?
Into a landscape of sounds..
Oh, you, stranger: Music!! You expand our heart’s infinity.
You are our depth,
which pushes us away,
overcoming us - , sacred saparation : when our
depths surround us, like trained horizons, like other
sides of the wind,
pure,
gigantic,
uninhabited.
Rainer Maria Rilke

Since her last individual exhibition which was held in the summer of 2006 in the Municipal Art Gallery of Agios Nikolaos, Heike has made a long journey….Lessons gained from her early exploration of materials with the constant transformations in line and form and comments of her own personal evaluation gradually transforms itself into a huge narrative imagery with an autobiographical predisposition, creating landscapes ready to welcome – without limits- an interactive awakening.
The medium for this fundamental displacement of the essence of her creative writing from the canvass to the journey through the internal landscapes of an existential exploration is in its unique way the poetry and poetic space of Rainer Maria Rilke. This is only the lexical beginning and verses which morally re-establish the artist’s preferences. The enormous imagery of the clear sentiment deposits itself uniquely within the delicate assembly of almost indistinguishable boundaries which is like fraying material escaping the constraints of the canvass and shape. Materials, threads and tassels, some times taken from the story of a sewing and others resembling organic-almost alive-creations of a creature inhabiting the depths of imagination come together to match their heterogeneous conclusions and to create an indivisible entity seeming as fragile as the biomorphic tentacles of a construction exposed to an invisible spinning and seemingly moving from the vibration caused by the smallest movement in the real world and by every sentimental – invisible-almost cryptic disturbance.
Black velvet, an expensive material in the hands of a sewing master, takes the form of a square floating in a mostly white background. When Kazimir Malevich exhibited in 1913 the ‘black square in a white background’, he was attempting to release art from the constraints of objectivity, critics and audience alike sighed and said that… ‘everything we loved has been lost and we find ourselves before a desert which has nothing to show us anymore..’. And yet it was this desert that the artist’s suprematism seeked so as to discover clear sentiment in art in a new way which had become murky over the years from the imcredible accumulation of ‘things’ in a constant barrage of artistic endeavours.
The ease and order within a neutral background is insufficient to contain the delivery of Heike’s artistic endeavour. The black-blue velvet squares form a sky of dark matter ready to welcome the landscape in which constellations and other explosive forces will find their place in the battle of the elements of existence with their artistic interpretation. Poetry and the almost feverish embrace of the erotic passion of bodies with the dark appearance of a black plunge into the natural end of beings, characteristic of mortality come together within the artwork to be dressed in a warm cloth resembling the sac of mortality impregnated with and protecting existence from the threats and harshness of a ruthless world of reason imposing its primacy on sentiment. Giving birth is by rule painful but it also symbolizes liberation or a recomposition transcending the tragic nature of human’s ephemeral condition and transforms itself into a need for daily personal rebirth.
The search for a direct artistic and experiential truth is in Heike’s work a continuous process of transition which with continuity and discontinuity attempts to discover the thickenings of an intermediate space which seems full of materials of a constant query. Poetry also acts as a mediator in the expression of an almost secret personal vision hesitantly embracing the small and most distinct flares of her creative passion and transforms them not into pencil traces or brushstrokes but into small musical suites whispering scales of a personal secret symphony. The harmony is an internal affair of the agreement existing in the depths of existence as the appearance of phenomena in many cases can exhibit the same harshness as our world. The games the mind plays are what can give a new context to the conditions of her personal quest and can finally lead to the truth of beings which according to Martin Heidegger constitutes the essential contribution of art on the heart-wrenching journey of existence…

Odysseas N. Sgouros
Architect /Sept.2008

* Exhibition from 22.09.08-10.10.08 ,Art gallery L-S,Porto Elounda Mare Hotel,Elounda


HEIKE PÖHLMANN-POTHOU *
Unregelmaessigkeiten in der Regelmaessigkeit
eines autobiografischen Werkes
mit dunklen Glanz von Poesie als Hintergrund

Die andauerne Entwicklung und das Ergebnis
einer schopferischen Geburt

Es ist nicht immer noetig, das Wahre zu verkoerpern,
es genuegt, wenn es uns geistig umgibt und Harmonie erzeugt.
Goethe

An die Musik
Musik: Atem der Statuen, Vielleicht:
Stille der Bilder. Du Sprache wo Sprachen
enden. Du Zeit,
die senkrecht steht auf der Richtung
vergangener Herzen.
Gefuehle zu wem? O du der Gefuehle
Wandlung in was? - : in hoerbare Landschaft.
Du Fremde: Musik. Du uns entwachsener
Herzraum. Innigstes unser,
das, uns ubersteigend, hinausdraengt,-
heiliger Abschied:
da uns das Innre umsteht als geuebteste Ferne, als andre
Seite der Luft:
rein,
riesig,
nicht mehr bewohnbar.

Rainer Maria Rilke

Seit ihrer letzten Einzelausstellung im Sommer 2006 in der staedtischen Pinakothek Agios Nikolaos hat Heike offensichtlich eine weite Strecke zurueckgelegt. Nach ihrer Lehrzeit mit der anfaenglichen Suche nach Materialien sowie die staendige Veraenderung der Linien und Formen ihrer Arbeiten die nun beginnen, zusammen mit den Kommentaren ihrer persoenlichen Einschaetzung, eine endgueltige Bereitschaft zu einer autobiografischen Beschreibung einzuleiten. Bereit, Landschaften zu formen, die ein grenzenloses, drastisches Erwachen erwarten.


Als Gefaehrt fuer diese fundamentale Verrueckung der Substanz ihres Schaffens, von den Spuren der Leinwand und der materiellen Zusammensetzung der Dinge bis zum intensiven Umherschweifen in den inneren Landschaften einer existenziellen Suche, dient die Poesie und das anruehrende dichterische Werk Rainer Maria Rilkes, das sie uebernimmt oder besser, sich auf ihre einzigartige Weise ausleiht. Jedochbefindet sich hier nur der „lektische“ Ausgangspunkt und die Zeilen einer ethischen Neufundamentalisierung fuer ihre eingene kuenstlerische Ausdrucksweise. Die ausdrucksstarken Abbildungen reiner Gefuehlswelt, werden auf einzigartige Art und Weise in ihrem feinfuehligen Zusammenspiel, zwischen beinahe schwer erkennbaren Grenzen, die an ausgefranste Saeume erinnern und aus der Begrenzung der Leinwand und der Form hervortreten, dokumentiert. Materialien, Faeden und Fransen, aus einer erzaehlenden Naht, aehneln oft organischen, fast lebendigen Apophysen eines Geschoepfes, das in den Riffen der Phantasie wohnt, verbinden ihre Gegensaetzlichkeit und schaffen eine untrennbare Einheit, die so zerbrechlich erscheint wie die biomorphen Arme einer Struktur, die einem unsichtbaren Strudel ausgesetzt ist und vorgibt zu vibrieren, hervorgerufen durch kleinste Verrueckung der Gefuehlswelt aber auch durch jede unsichtbare, fast mysthische Stoerung.

Schwarzer Samt, wertvolles Material in den Haenden eines Handwerkers des Naehens, geformt zu einem Quadrat, das sich gewoehnlich auf weissem Hintergrund befindet. Als Kasimir Malewitsch 1913 sein „schwarzes Quadrat auf weissem Grund“ ausstellte und versuchte, die Kunst von den Fesseln der Gegenstaendlichkeit zu befreien, seufzten die Kritiker und das Publikum und sagten: „ ... alles was wir liebten ist verloren gegangen und wir befinden uns in einer Wueste, die nichts mehr zu zeigen hat.“ Jedoch war dies die Wueste, die der Suprematismus anstrebte, damit die Kuenstler auf eine neue Art und Weise die Kunst des reinen Gefuehls entdeckten, die waehrend der Jahre von der unglaublichen Anhaeufung der „Dinge“ und dem unendlichen Geschwaetz der kuenstlerischen Prahlerei getruebt wurde.

Die Leichtigkeit und Ordnung innerhalb der Grenzen eines neutralen Hintergrundes ist nicht ausreichend, um das „Ungeborene“ von Heikes kuenstlerischer Aussage aufzunehmen. Die schwarz-blauen, samtenen Quadrate bilden eine Stuetze aus dunkler Materie, die bereit ist, wie ein Schleier aus Sternenstaub, in welchem die Sternbilder ihren Platz finden, ebenso wie die explosiven Elemente des Daseins mit der kuenstlerischen Uebersetzung, zu beherbergen.
Die Poesie und die fast fieberhafte Umarmung der erotischen Leidenschaft von Koerpern mit dem schwarzen Eintauchen ins physische Ende des Seins, charakterisiert die Zerrissenheit der Sterblichkeit und kommt ins Werk, um sich mit der warmen Huelle der Plazenta, die das Dasein umgibt und vor den Bedrohungen und der Haerte einer unerbittlichen Welt der Logik, zu schuetzen, die uns ihre Vorherrschaft aufzuzwingen versucht.
Eine Geburt kann schmerzhaft sein, besitzt aber auch immer die Symbolkraft einer Befreiung oder Neuzusammensetzung, die es schafft, den tragischen Charakter des taeglichen menschlichen Daseins zu ueberwinden und verwandelt sich in eine Forderung der taeglichen, persoenlichen Wiedergeburt.

Die Suche nach einer feststehenden, kuenstlerischen und erlebbaren Wahrheit ist in Heikes Kunst ein staendiger Prozess des Uebergangs, der mit Regelmaessigkeit und Unregelmaessigkeiten versucht, die Stationen und die Verdichtungen eines persoenlichen Zwischenraumes zu ergruenden, der voll zu sein scheint mit dem Stoff einer staendigen Hinterfragung. Dazwischen das poetische Wort als Vermittler des Ausdrucks einer persoenlichen, fast mysthischen Vision, umarmt auf spontane Art und Weise die kleinen aber klar erkennbaren Stoesse der schoepferischen Leidenschaft und verwandelt sie nicht wie gewoehnlich in klar erkennbare Spuren eines Stiftes oder Pinsels, sondern in kleine musikalische Suiten, die die Tonleitern einer persoenlichen, geheimen Symphonie fluestern. Harmonie ist eine Angelegenheit innerer Umstaende, die auf den Grund des Daseins gebaut ist sowie auch die Erscheinung von Phaenomenen in verschiedenen Varianten, die die Haerte haben koennen, die auch unsere Welt besitzt. Die Spiele des Gehirns sind jene, die den Bedingungen der kuenstlerischen Suche einen anderen Inhalt geben koennen und letztendlich dorthin steuern, wo es die Wahrheit des Seins gibt und nach Aussage von Martin Heidegger besteht der wesentliche Beitrag der Kunst in der herzzerreissenden Reise des Daseins...

Odysseas N. Sgouros
Architekt /September 2008

Ausstellungsdauer vom 22.09. - 10.10.08
Art Gallerie L - S, Hotel Elounda Mare in Elounda