22.4.09

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗ "ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ" ΚΑΤΑΣΠΑΤΑΛΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ

Λίγες σκέψεις με αφορμή την απονομή του βραβείου Pritzker 2009
[κορυφαίας διεθνώς διάκρισης για Αρχιτέκτονες] στον Ελβετό «ερημίτη»
αρχιτέκτονα Peter Zumthor (Πίτερ Τσούμθορ) που εξακολουθεί με το
έργο του να εναντιώνεται ενεργά στη μετατροπή της αρχιτεκτονικής
σε εύπλαστη και εκχυδαϊσμένη εκδοχή της ακραίας καταναλωτικής
αποχαύνωσης που υπηρετεί πιστά το διεθνές σταρ σύστεμ
O ελβετός αρχιτέκτονας Peter Zumthor

Κτίρια-σκουλήκια με ατέρμονες και δυσπρόσιτες στον ανθρώπινο λογισμό καμπυλώσεις και κάθε λογής εξωφρενικές στιλιστικές αποδομήσεις που φτάνουν σε ακραίους παροξυσμικούς φορμαλισμούς και επιτηδεύσεις ικανές να τροφοδοτούν τους πιο εξεζητημένους μετασχηματισμούς της φόρμας σε μια τεράστια κακοχωνεμένη καρικατούρα που πλασάρεται πασπαλισμένη κατά κανόνα με τα πιο δυσνόητα και ακατανόητα επιχειρήματα περί γλυπτικής ή οποιασδήποτε άλλης «καλλιτεχνικής» δημιουργικής έμπνευσης…
΄Απειρες ώρες δουλειάς με τα όλο και πιο εξελιγμένα προγράμματα σχεδιασμού και αναπαράστασης που μπορούν να παρουσιάζουν τις πιο εξεζητημένες και κλειστοφοβικές εκδοχές ενός καινοφανούς «αρχιτεκτονικού» σύμπαντος που λες και ξετρύπωσε από τους ύστατους καφκικούς εφιάλτες ενός κόσμου σε κατάρρευση που τρέχει ανήμπορος να ξεφύγει από τους πιο φρικτούς και δύσμορφους δαίμονες που τον καταδιώκουν και δεν τον αφήνουν να δει το φως και την πιο αυτονόητη αλήθεια μιας απλότητας που αρκεί για να καταυγάζει την ύπαρξή του…
΄Ακριτη μεταμόρφωση της αρχιτεκτονικής από χρηστικό και ποιητικό εργαλείο κατανόησης της ανθρώπινης κατάστασης σε μια αυθαίρετη και χωρίς αξιακό περιεχόμενο χειρονομία που κατασπαταλά όλο το πλεονέκτημα της σχέσης με τα υλικά, τη μορφή, την τεκτονική στοιχειοθέτηση και την ευτελίζει σε μια ακόμη θεαματική και αποχαυνωτική ψευδή εικόνα που εκμαυλίζει τις ελάχιστες αντιστάσεις μας και μετατρέπει τα πάντα σε αξίες ανταλλαγής και χυδαία εμπορεύματα… Η εικόνα για την εικόνα, η μετατροπή όλων των αξιών χρήσης σε αξίες ανταλλαγής…Ο Γκι Ντεμπόρ προφητικά προέβλεψε αυτό το θλιβερό παραγκωνισμό της ουσίας του όντος και το μετασχηματισμό του σε διαθλαστική εικόνα του φαίνεσθαι… Η αναζήτηση του νοήματος αντικαθίσταται σταδιακά από μια γενικευμένη και άπληστη κατανάλωση, οικειοποίηση, ενσωμάτωση της γοητείας της μορφής μέσω μιας αχαλίνωτης υπαγωγής των πάντων σε όψεις της μιας και μόνης αποδεκτής αρχιτεκτονικής flexibility…
Κτίρια-υβρίδια, μεταβαλλόμενα και εύκαμπτα περιβάλλοντα, ρευστές και δυναμικές φόρμες με απροσμέτρητες πλαστικές ποιότητες, δυναμικές μορφές συνέχειας στο χώρο,ασυνέχειες και ασύμπτωτες συνιστώσες, παραβολικές διαδρομές και εύκαμπτες κατασκευές και στο τέλος κτίρια ζουζούνια και τσιχλόφουσκες σε όλες τις πιθανές αηδιαστικές γεύσεις για όλα τα γούστα και κυρίως για το ένα και μοναδικό κριτήριο του μεγάλου αδελφού...[«..δεν σας άκουσα όμως τι είπατε κύριε Κλαν….»]

Ποιος Σενμούτ, ποιος Ικτίνος, ποιος Βιτρούβιος, ποιος Ανθέμιος, ποιος Γκαουντί, ποιος Τεράνι, ποιος Λε Κορμπυζιέ, ποιος Μις, ποιος Ζενέτος, ποιος Σίζα ; Όλοι αυτοί έχουν γίνει σκόνη και μαζί τους όλα τα κείμενα του Πωλ Βαλερύ ,του Γκαστόν Μπασελάρ, του Μάρεϊ Μπουχτσίν, του Γιάννι Παλάσμαα, του Δημήτρη Φιλιππίδη…Όλα πήγανε στο βρόντο… Που ο λογισμός και που το όνειρο… Δεν έμεινε τίποτα όρθιο που να μπορεί να μας μιλά με σχεδόν αυτονόητο τρόπο για το πρόταγμα της ποιητικής απλότητας ή και της επιτηδευμένης μεγάλης αρχιτεκτονικής έμπνευσης που κατάφερνε να μετατρέπει τις χειρονομίες της σε σπουδαία κτισμένα γεγονότα ικανά να αντέχουν στο χρόνο και να μας γεμίζουν με νόημα… Γαία πυρί μειχθήτω με αφετηρία την αηδιαστικότερη εποχή που γέννησε η τερατομορφία του υστερομοντερνισμού και από την οποία δεν μπορούμε να απαλλαγούμε με τίποτα…

Και να… Φέτος μια δροσερή πνοή του αγέρα (των Άλπεων) έφερε ένα νέο καλό… Μια ελπίδα… Στην Αργεντινή, κοντά στους τόπους που έκτισαν και συνεχίζουν να δημιουργούν ο (υπερεκατοντάχρονος) Όσκαρ Νιμάγιερ και ο Πάουλο Μέντες ντα Ρόσα, θα απονεμηθεί φέτος στις 29 Μαίου το βραβείο Printzker 2009 στον ελβετό αρχιτέκτονα Πίτερ Τσούμθορ… Ένας «ασκητής» Αρχιτέκτονας εγκατεστημένος σε μια μικρή ελβετική πόλη με μερικούς εξαιρετικούς συνεργάτες καταφέρνει να αρθρώνει με το έργο του μια πρόταση που ξεπερνά τα μεγέθη του μικρού του τόπου και αποκτά ένα οικουμενικό αντίκρυσμα… Παραθέτω ένα σύντομο απόσπασμα από τη δήλωσή του μετά την ανακοίνωση της βράβευσής του…

«…΄Οτι τιμάται και αναγνωρίζεται το μικρό έργο μας από τον επαγγελματικό κόσμο, μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι. Το γεγονός γεμίζει ελπίδες και τους νέους αρχιτέκτονες, στέλνοντάς τους το μήνυμα ότι αν αγωνιστούν για ποιότητα στο έργο τους, μπορεί να τους προσέξουν και χωρίς δημόσιες σχέσεις…Σε μια κοινωνία που πανηγυρίζει το επουσιώδες, η αρχιτεκτονική πρέπει να αντιδρά και να εξουδετερώνει τη σπατάλη της φόρμας και του νοήματος, μιλώντας τη δική της γλώσσα. Αυτή η γλώσσα δεν θα πρέπει να αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο στιλ. Κάθε κτίριο χτίζεται για μια συγκεκριμένη χρήση, σε ένα συγκεκριμένο τόπο και για μια συγκεκριμένη κοινωνία. Προσπαθώ με τα κτίριά μου ν' απαντήσω στα ερωτήματα που προκύπτουν απ' αυτά τα απλά δεδομένα, επικριτικά και με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια γίνεται…» (εφημ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.14.04.09)
Θέρμες στην Vals της Ελβετίας ,1996
Εκκλησία S.Benedict στην Ελβετία, 1989

Μουσείο Κolumba στην Κολωνία, 2007
Εκκλησία Bruder Klaus, Γερμανία 2007
Μια μικρή περιήγηση σε μερικά από τα πραγματικά σπουδαία έργα του Πίτερ Τσούμθορ ίσως δεν αρκεί για να αποκαλύψει όλο το εύρος της σημαντικής και τόσο αθόρυβης αρχιτεκτονικής του κατάθεσης. Σε όσους όμως μπορούν να δούν και να νιώσουν όχι μόνο με τα μάτια αλλά και με την ψυχή τους την ίδια, οι μεστές από νόημα αρχιτεκτονικές χειρονομίες του αποτελούν μια δυνατή συμβολή στη στοιχειοθέτηση ενός ποιητικού συντακτικού που δεν διστάζει να αναμετράται με την ουσία των πραγμάτων και με τη μορφή που μπορεί να συναιρεί τις πιο λεπτές αποχρώσεις μιας ολοκληρωμένης κατανόησης του αρχιτεκτονικού γεγονότος και να το μνημειώνει σε κτισμένη επιτομή μιας δημιουργικής και αναμφίβολα ποιητικής ερμηνείας ενός τόσο πολύπλοκου και πολύβουου κόσμου… Είναι ζήτημα οπτικής και ευθύνης ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται οι μικρές ψηφίδες που συνθέτουν την τεράστια τοιχογραφία του πλανητικού μας χωριού μέσα στο αχανές σύμπαν…

Ας είναι αυτό το κείμενο ένας μικρός χαιρετισμός στον Πίτερ Τσούμθορ και σε όλους εκείνους τους άγνωστους και επίμονους σκεπτόμενους συνθέτες αρχιτέκτονες του κόσμου μας που εξακολουθούν να κεντούν με τον τρόπο του –ο καθένας- το εργόχειρο του νοήματος της Αρχιτεκτονικής…

Οdyss, 22.04.2009

18.4.09

Ω γλυκύ μου Έαρ...

Το στόλισμα του Επιταφίου με τους λεμονανθούς της άνοιξης,
χειρονομία υψηλού συμβολισμού και νοήματος …
Η κυοφορία του νέου που επέρχεται λυτρωτικά
για να εκφράσει το θρίαμβο της ζωής πάνω στο θάνατο

δια της Αναστάσεως…


Αποκαθήλωση (λεπτομ. τοιχογραφίας από τον εξωνάρθηκα
του καθολικού της Μονής Βατοπεδίου, 1312)

Αποκαθήλωση (λεπτ. πίνακα του φλαμανδού Roger van der Weyden, 1435,
Μουσείο Πράδο/Μαδρίτη)
Καλό πάσχα
Οdyss, 18.04.2009