ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ # 31.05.2010

Πρωινό 31.05.2010. Μεσόγειος θάλασσα.

Μόνο η επίκληση στη μεγάλη βιβλιογραφία του 20ου αιώνα έχει νόημα τη σημερινή μέρα. Και μερικές αναφορές ίσως στις αποστροφές στοχαστών όπως του Τιοντόρ Αντόρνο, που επέμενε πως «…μετά το Άουσβιτς η ποίηση δεν έχει πια κανένα περιεχόμενο…»

Η σπουδαία καθηγήτρια Φιλοσοφίας Χάνα Άρεντ (1906-1975), εβραϊκής καταγωγής, που μίλησε με μοναδικό τρόπο για την κοινοτοπία του κακού αναφερόμενη στο ναζισμό και την εποχή που οι άνθρωποι καταδύθηκαν ίσαμε τον πάτο της κόλασης στήνοντας στρατόπεδα εξόντωσης για 6 εκατομμύρια εβραίους και άλλους διαφορετικούς, που μέσα από το έργο της προσπάθησε να κατανοήσει τους τρόπους και τις συνθήκες που οι άνθρωποι μετασχηματίζονται σε τέρατα, που δεν δίστασε να καταδικάσει τους κάθε λογής ολοκληρωτισμούς και να στηλιτεύσει τον αντισημιτισμό και τους τρόπους που οι ηθικές αντιστάσεις του ανθρώπου περιορίζονται και αφήνουν να αναδυθούν από τα αχανή του βάθη τα χειρότερα ένστικτα, είναι η συγγραφέας ενός μοναδικού πονήματος που αναφέρεται στις αφετηρίες και στην καταγωγική προέλευση του ολοκληρωτισμού που βρίσκει πρόσφορο έδαφος εκεί που δεν υπάρχουν κανενός είδους ηθικοί (δηλαδή πολιτικοί και πολιτισμικοί) φραγμοί.

“Τhe Origins of Totalitarianism”
[H προέλευση του Ολοκληρωτισμού]

Συγγραφέας
Hannah Arendt

Γλώσσα /
Αγγλικά

Θέμα /
Ολοκληρωτισμός

Εκδότης /
Schocken Βιβλία

Media τύπου/
Hardcover

Σελίδες /
704

ISBN/
ISBN 0805242252 ,
ISBN 978-0805242256

OCLC /Αριθμός
52814049

Dewey /Δεκαδική
320.53 22

LC /Ταξινόμηση
JC480. A74 2004

ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ...

memorabilia_02*

[Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε τα Χριστούγεννα του 2009, στην ειδική έκδοση της εφημερίδας ΑΝΑΤΟΛΗ στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης. Μερικές πρόσφατες αναφορές στον τύπο και σε blogs, ήταν η αφορμή να θυμηθώ πως θα είχε ενδιαφέρον η ανάρτησή του στο χώρο του διαδικτύου, μιας και οι γυναίκες στις οποίες αναφέρεται εξακολουθούν με την παρουσία, τις ιδέες, την αρθρογραφία και τη συμμετοχή τους να δείχνουν πάντα με ενεργό τρόπο πως μόνο ο διαρκής καθημερινός αγώνας μπορεί να αναδείξει τα πρόσωπα και τις συλλογικότητες σε πραγματικά "πολιτικά υποκείμενα", ιδιαίτερα σ΄αυτή τη δύσκολη συγκυρία, που τόσο αναζητούμε όλοι μια νέα κοινή συνείδηση που θα μας δώσει ελπίδες...]

Μερικοί πιστεύουν πως ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε συνολικά τα πράγματα στη ζωή έχει να κάνει με τη σχέση που έχουμε με τη μητέρα μας. Η ψυχανάλυση προχώρησε ακόμη πιο πολύ προσεγγίζοντας το ζήτημα με τρόπο πιο βαθύ –και μερικές φορές και απόλυτο- και συσχετίζοντας τα πάντα με τη βρεφική και την παιδική μας ηλικία. Γεγονός είναι πως ένα πρόσωπο τόσο σημαντικό και μοναδικό στη ζωή όπως η μάνα μας ,είναι γυναίκα, και ο τρόπος που μας γαλούχησε, μας ανέθρεψε, μας δίδαξε να βλέπουμε τους άλλους και τον κόσμο, είναι στοιχεία που θα μας καθορίζουν πάντα. Ίσως αν έχουμε δομήσει μια ισχυρή σχέση μαζί της και αντλούμε με διαρκή τρόπο από το ανεξάντλητο μητρικό της απόθεμα ,τότε το πιθανότερο είναι πως θα έχουμε μια θετική στάση γενικότερα απέναντι στην ίδια τη γυναίκα αλλά και τον κόσμο.
Η παραπάνω εισαγωγή ίσως να μην χρειαζότανε για να τεκμηριωθεί η αγάπη και η εκτίμηση που προσωπικά έχω για το άλλο φύλο. Η γυναίκα υπήρξε στη διάρκεια μιας μακράς διαδρομής και στη διάρκεια της Ιστορίας εκείνη η ισχυρή παρουσία που ξεκινώντας από τις πρώιμες μητριαρχικές δομές μιας περιόδου που καθόρισε την ανάπτυξή του, αποτύπωσε στο χρόνο με όλους τους τρόπους την αξεπέραστη συμβολή της στη ίδια τη διαδικασία της ύπαρξης.
Από τις δύσκολες πρωτογονικές εμπειρίες της ανθρώπινης αφύπνισης στα σπήλαια και τις απαρχές της ιστορίας με τις παλαιολιθικές υπερτροφικές γυναίκες τροφούς, ίσαμε τις γυναίκες φαραώ της Αιγύπτου και τις αρχαιοελληνικές θεές, από τις Αυγούστες της αιώνιας πόλης και τις βυζαντινές αυτοκράτειρες μέχρι τις βασίλισσες και τις προέδρους της εποχής μας οι γυναίκες κατέγραψαν μια εντυπωσιακή διαδρομή, συμμετέχοντας πάντα ενεργά και δραστικά στην εξέλιξη των βιολογικών μηχανισμών και των θεσμών που εξέφρασαν την εποχή τους.
Η τέχνη και η ιστορική εμπειρία με συγκλονιστικό τρόπο στοιχειοθέτησαν τη μαρτυρία τους για την αξεπέραστη θέση που πάντα κατείχε η γυναίκα στι παλίμψηστο της ιστορικής εξέλιξης του γένους των ανθρώπων. Η πληθωρική Αφροδίτη του Βίλεντορφ, η πολυμαστοφόρος θεά της Εφέσου, η Νεφερτίτη και η αρχαϊκή Κόρη, η ποιήτρια των αιώνων Σαπφώ και η πτεροφόρος Νίκη στο ακρόπρωρο ,η μαινάδα στην αρχαία λήκυθο και η σκεπτόμενη Αθηνά, η χρυσοστολισμένη Θεοδώρα, η Θεοτόκος στην Αγιά Σοφιά και η Πιετά στον Άγιο Πέτρο, η θρυλική Μασσαλιώτιδα και η Μπουμπουλίνα των πυρπολητών, η Φλόρανς Ναϊτιγκέιλ της αυταπάρνησης, η θρυλική Ρόζα της ουτοπίας και της επανάστασης και η αντάρτισσα στο βουνό για τη λευτεριά, η Άννα Φράνκ και οι μανάδες του Διστόμου, η Χάννα της καταδίκης του ολοκληρωτισμού, η Φρίντα -ζωγραφιά και η θεϊκή φωνή Μαρία, η Μαρία του Πολυτεχνείου και η αδελφή Τερέζα των κατατρεγμένων, η ασύλληπτη ομορφιά Μέριλυν και η Μελίνα του σινεμά και του αγώνα, όλες υπήρξαν μοναδικές γυναίκες που άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην ανθρώπινη διαδρομή, στη συλλογική μνήμη.
Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι έγραψε πως η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Αναμφίβολα από το γένος των γυναικών εκπορεύεται και σ΄αυτές απένειμε ο δημιουργός το μοναδικό προνόμιο της κυοφορίας και του τοκετού κάθε καινούριας ύπαρξης. Σήμερα, η παρουσία των γυναικών σε όλο τον κόσμο, τόσο στο χώρο των ιδεών και της σκέψης όσο και στα πεδία της πολύπλευρης ανθρώπινης δραστηριότητας και κινητοποίησης, εξοπλίζει την ευμετάβλητη αλλά και ευάλωτη κοινωνική μας συνθήκη με περισσότερες δυνατότητες και βελτιώνει συνολικά τις αντιστάσεις μας απέναντι σε ό,τι αντιμάχεται την ομαλή ανθρώπινη εξέλιξη ή εξακολουθεί να αποτελεί απειλή και εμπόδιο για ένα πιο δίκαιο κόσμο.
Η διάσημη γαλλίδα -και γυναίκα- ψυχαναλύτρια και κοινωνιολόγος Τζούλια Κρίστεβα είπε παλιότερα σε μια συνέντευξή της στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ πως «..ο Λόγος έχει τη δύναμη να επαναθεμελιώνει καθημερινά τον Κόσμο…». Με αφετηρία αυτή τη διατύπωση μεταφέρω παρακάτω τα λόγια ή αναφέρομαι σε στάσεις σημερινών γυναικών του κόσμου και του τόπου μας που εξακολουθούν να μας τροφοδοτούν με περισσή δύναμη και να αποδεικνύουν πως η γυναικεία ευαισθησία αποτελεί πάντα την πιο δυνατή απάντηση στην ιεραρχική, εξουσιαστική και κυνική πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης που έχει με συντριπτικό τρόπο εκφραστεί ιστορικά από το ανδρικό φύλο.

Α. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ

1.Νavi Pillay / Ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Η Νavanethem Pillay, μεγάλωσε στην περιοχή Νατάλ της Νότιας Αφρικής, στα χρόνια που το καθεστώς του απαρτχάιντ απέκλειε όσους δεν ήταν λευκοί σε γκέτο. Η καταγωγή της είναι από τη Σρι Λάνκα. Σήμερα ,από την εποχή που ο Νέλσον Μαντέλα την πρότεινε, είναι μέλος του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας της και έχει συμμετάσχει μέχρι τώρα σε διεθνείς επιτροπές για την καταδίκη εγκλημάτων πολέμου. Το 2008 ορίστηκε με απόφαση του ΟΗΕ, ύπατη αρμοστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τετραετή θητεία που ξεκίνησε την 1.9.2008. Στις 10.12.2009, ένα άρθρό της δημοσιεύτηκε στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου αφιερωμένο στη μέρα της παγκόσμιας διακήρυξης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Ο λόγος της πυκνός και ουσιαστικός ,αναπτύσσει με θαρραλέο τρόπο όλα τα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την ανθρωπότητα και η φωνή της έρχεται να δυναμώσει το αίτημα για ένα καλύτερο κόσμο που είναι εφικτός και δεν έχει απαραίτητα σχέση με την κίνηση των κεφαλαίων, την άμετρη κατανάλωση και τη «θεαματική» αλλοίωση που έχει μετασχηματίσει τα πάντα σε εμπορικά σήματα και αποχαυνωτικές εικόνες.
«…Οι διακρίσεις μπορούν να λάβουν πολλές μορφές, κρυφές ή ολοφάνερες, δημόσιες ή ιδιωτικές. Μπορεί να πάρουν τη μορφή του θεσμοθετημένου ρατσισμού ή της εθνοτικής διαμάχης και να εκδηλώνονται με επεισόδια μισαλλοδοξίας και απόρριψης πέρα από κάθε έλεγχο. Θύματα των διακρίσεων είναι τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων που θεωρούνται διαφορετικοί, λόγω της φυλής, του χρώματος, του φύλου, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, της περιουσιακής κατάστασης, του τόπου γέννησης, της αναπηρίας ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού…Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μάς κάνει όλους πλουσιότερους. Αντίθετα, η υποβίβαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έχει συνέπειες για όλους μας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις σημερινές πολυεθνικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες μας. Είναι εξαιρετικά επείγον να καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις σε περιόδους κρίσης, όπως στην τρέχουσα οικονομική ύφεση, η οποία έχει δυσανάλογες επιπτώσεις για τους περισσότερο ευάλωτους και τις ήδη περιθωριοποιημένες ομάδες της κοινωνίας…»

2.Ζάχρα Ραχναβάρντ / Ιρανή καλλιτέχνις και ακαδημαϊκός

"…Όπως η τέχνη μου έτσι κι εγώ δεν μπαίνω σε κατηγορίες. Ο Μουσαβί κι εγώ απευθυνόμαστε σε όλο το ιρανικό έθνος και ιδιαίτερα στις γυναίκες ,τους νέους και τους φοιτητές. Τα μηνύματά μας στις προεκλογικές συγκεντρώσεις είναι ότι θα ενθαρρύνουμε την ελευθερία της σκέψης, το άνοιγμα του πολιτικού περιβάλλοντος, την εδραίωση μιας υγιούς οικονομίας, την αύξηση της λαϊκής συμμετοχής, την εξάλειψη των διακρίσεων εναντίον των γυναικών, τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης..."

Αυτά είναι μερικά από όσα υποστήριζε η Ζάχρα Ραχναβάρντ, σύζυγος του μεταρρυθμιστή υποψήφιου Χουσεϊν Μουσαβί, στις εκλογές του Ιουνίου του 2009 στο Ιράν, που έχασε τελικά από τον Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ. Η σπουδαία αυτή γυναίκα υπήρξε η πιο ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία εκείνης της αναμέτρησης καθώς έθεσε με αποφασιστικό τρόπο τα ζητήματα της γυναικείας χειραφέτησης σε μια χώρα στην οποία η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και την κοινωνική πραγματικότητα εξακολουθεί να υπακούει πάντα σε μια σειρά από ταπεινωτικούς περιορισμούς και δεσμεύσεις ανήκουστες για τα δεδομένα της σημερινής εξέλιξης. Συγγραφέας πολλών βιβλίων και γλύπτρια, φορούσε κάτω από το μαύρο τσαντόρ μια μαντίλα με λουλούδια και φωτεινά χρώματα. Με διδακτορικό στις Πολιτικές επιστήμες έχει διατελέσει πρύτανης του πανεπιστημίου θηλέων (!) Αλ Ζαχρά στην Τεχεράνη και υπήρξε στο παρελθόν σύμβουλος του μεταρρυθμιστή προέδρου Μοχαμάντ Χαταμί.
Η εναντίωση της Ζαχρά στο αντιφεμινισμό που διατρέχει ακόμη όλες τις μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις ίσως να προέρχεται όπως παρατηρεί η αμερικανίδα συγγραφέας Οφήλια Μπένσον (στο πρόσφατο βιβλίο της με τίτλο «Μήπως ο Θεός μισεί τις γυναίκες;»)«…από μια χρονική περίοδο κατά την οποία η ανδρική ανωτερότητα εθεωρείτο απολύτως δεδομένη. Αυτή η περίοδος όμως παρήλθε αλλά η ανωτερότητα του άρρενος Θεού παραμένει…Μήπως ήρθε η ώρα το νέο πνεύμα της εποχής μας να σχηματοποιήσει με άλλο τρόπο το Θεό στον οποίο πιστεύουν ισότιμα άνδρες και γυναίκες;…».Μετά τις εκλογές οι γυναίκες του Ιράν και ιδιαίτερα οι νέες, ακολουθώντας τα κελεύσματα της Ζαχρά συμμετείχαν με αυταπάρνηση στις μεγάλες κινητοποιήσεις που συγκλόνισαν τον Ιούνιο του 2009 για πολύ καιρό την Τεχεράνη και η 26χρονη φοιτήτρια Νέντα Αγκά Σολτάν που πυροβολήθηκε και σωριάστηκε νεκρή σε διαδήλωση, μετατράπηκε σε σύμβολο αντίστασης κατά του καθεστώτος. Η φράση «είμαι η Νέντα» αποτελεί από τότε την πιο εμβληματική διατύπωση εναντίωσης απέναντι σε ένα καθεστώς καταπιεστικό στις γυναίκες και όλες τις ελεύθερες φωνές.

3.Ζακλίν Ντε Ρομιγί / Γαλλίδα ελληνίστρια και ακαδημαϊκός

Η γνωστή γαλλίδα ελληνίστρια με το σπουδαίο συγγραφικό έργο και τη μεγάλη αγάπη για την ελληνική γλώσσα, θα μπορούσε να έχει αποσυρθεί τώρα και πολύ καιρό από κάθε δραστηριότητα. Η ηλικία της (σήμερα πάνω από τα ενενήντα πια) είναι πολύ μεγάλη και το έργο της τόσο πλούσιο που έχει αναμφίβολα εξασφαλίσει απόλυτα την υστεροφημία της. Όμως αισθάνθηκε την ανάγκη να πάρει πρόσφατα το λόγο για μια ακόμη φορά για να υπερασπιστεί αυτό που την έθρεψε για μια ολόκληρη ζωή. Την αρχαία ελληνική γλώσσα. Μίλησε με τον καθαρό και μοναδικό της τρόπο για τις δυνατότητες που έδωσε στους Έλληνες η ίδια τους η γλώσσα, επιτρέποντάς τους να δημιουργήσουν την αφαιρετική σκέψη, να αναπτύξουν τη φιλοσοφία, να αρθρώσουν ένα εξαιρετικό ποιητικό λόγο και να καταστήσουν ένα κώδικα συνεννόησης κοινό σε ολόκληρη τη Μεσόγειο περνώντας τη γλώσσα τους από στόμα σε στόμα μέσα από τα έργα της χωρίς καμιά πολιτική υποστήριξη.
Η γυναίκα αυτή που είναι τυφλή τα τελευταία 30 χρόνια έχει με το έργο της τοποθετήσει την ελληνική γλώσσα στη θέση της ψυχής της. Κάποτε έγραψε πως, Εβραία η ίδια, μπόρεσε να αντέξει τον τρόμο της ναζιστικής κατοχής γιατί είχε διδάξει για χρόνια στο λύκειο τον Λυσία και πάντα την ενθάρρυναν και την συντρόφευαν οι σκέψεις του κατά της τυραννίας. Στην πιο πρόσφατη τοποθέτησή της στη Γαλλία, μιλώντας για τη σχέση μας με τα αρχαία ελληνικά μεταξύ των άλλων σημείωνε- με την οικουμενική της ματιά- και τα παρακάτω:
«…Μια ελληνική αύρα περιβάλλει μέχρι και το όνομα της Ευρώπης. Εμείς εδώ στη Γαλλία, ως συνήθως θεωρούμε πως έχουμε εξασφαλίσει τα πάντα επειδή διαθέτουμε διαβατήριο που γράφει Ελληνική Δημοκρατία.Τη σχέση μας με τα αρχαία ελληνικά την έχουμε ιδεολογικοποιήσει και την έχουμε εγκαταλείψει στην αρμοδιότητα της ψυχοπαθολογικής μας ιδιοσυγκρασίας.Οι μεν, διαδηλώνοντας τον προοδευτισμό τους, νεόπλουτοι της σύγχρονης γλωσσολογίας, υποστηρίζουν πως η γλώσσα μας δεν έχει καμιά σχέση με τα αρχαία ελληνικά και το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τα ξεχάσουμε για να μην μας μπερδεύουν οι δοτικές τους. Οι δε, συντηρητικοί εκ συντηρητικών, αναμασούν την ανάγκη εκμάθησής τους, χωρίς να κάνουν τον κόπο να αναρωτηθούν το πως και το γιατί. Τα εξισώνουν βλακωδώς με τα υπόλοιπα εθνικά μας σύμβολα και βαυκαλίζονται απαγγέλοντας κάνα δυο στίχους από την «Οδύσσεια» ή την «Αντιγόνη».Μήπως ήρθε η ώρα να σοβαρευτούμε; Mήπως ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε πως η αρχαία Ελλάδα δεν είναι βαρίδι του επαρχιωτισμού μας αλλά ένας τρόπος για να συνυπάρξουμε στη μεγάλη ευρωπαϊκή κοινωνία; Μήπως ήρθε η ώρα το υπουργείο Παιδείας (της Γαλλίας) να αναρωτηθεί όχι πόσες ώρες θα διδάσκονται αρχαία στη μέση εκπαίδευση αλλά πως και γιατί πρέπει να διδάσκονται;…»

4.΄Αγκνες Χέλερ / Φιλόσοφος από την Ουγγαρία

Η φιλόσοφος από την Ουγγαρία΄Αγκνες Χέλερ, αγαπημένη μαθήτρια του Γκιόργκι Λούκατς, ενός από τους πιο σπουδαίους στοχαστές του 20ου αιώνα, έχει συμπληρώσει τα 80 της χρόνια. Με το μεστό λόγο της υποστηρίζει πως η φιλοσοφία στην εποχή μας εξακολουθεί να αποτελεί ένα εργαλείο κατανόησης του παρόντος και παράλληλα διαθέτει πάντα ανατρεπτικό χαρακτήρα καθώς αμφισβητεί πάγιες και εδραιωμένες απόψεις και αναζητεί την ελευθερία και την αλήθεια.
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη που παραχώρησε στο ιταλικό περιοδικό L΄Espresso μεταξύ των άλλων είπε:
«…Οι ριζοσπάστες φιλόσοφοι του 19ου και του 20ου αιώνα, ο Νίτσε, ο Φρόϊντ, ο Μαρξ, συνέβαλαν αποφασιστικά στην αλλαγή του κόσμου μας. Αν οι φιλόσοφοι δεν είχαν αυτή τη δύναμη δεν θα είχαμε καταλάβει γιατί ο Σωκράτης αναγκάστηκε να πιεί το κώνειο. Υπήρξα οπαδός του μαρξισμού ακόμη και όταν στράφηκα κατά του κομμουνισμού. Αλλά όχι πια. Δεν πιστεύω ότι ο επίγειος παράδεισος είναι συμβατός με τη μεταμοντέρνα κατάσταση. Ούτε θα επιθυμούσα μια εντελώς ισοπεδωμένη κοινωνία. Μια τέτοια κοινωνία δεν θα είχε πλουραλισμό, συγκρούσεις ή πολιτική, κανείς δεν θα μπορούσε να πει «αυτό είναι άδικο», θα ήταν μια κοινωνία χωρίς ζωή. Πιστεύω στην ατομική επιλογή της ηθικής. Η φράση του Σωκράτη «προτιμώ να υποστώ μια αδικία παρά να τη διαπράξω» δείχνει ότι είναι επιλογή του καθενός να είναι καλός άνθρωπος. Αντίθετα, δεν είναι πάντα δυνατό να είσαι καλός πολίτης, εξαρτάται από την πολιτική κατάσταση της χώρας όπου ζεις…Ο έρωτας και οι σχέσεις έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη ζωή μου. Έχω καταλάβει πως όταν αγαπάς κάποιον τον αγαπάς για πάντα. Μου συνέβη με τον πρώτο μου άνδρα με τον οποίο χώρισα. Όπως λέει η Τζέιν Όστιν στο μυθιστόρημα «΄Εμμα», οι άνδρες είναι το άλλο πρόσωπο του κόσμου. Με λένε Άγκνες Χέλερ, έκλεισα τα 80 και είμαι ευτυχής που γεννήθηκα γυναίκα, γιατί όλα ήταν πιο δύσκολα κι εμένα τα δύσκολα μ΄αρέσουν…»

5. Waris Dirie / Η Σομαλή ακτιβίστρια με το αγγελικό πρόσωπο

Η Waris Dirie ,γεννήθηκε το 1965 και μεγάλωσε στην έρημο της Σομαλίας, σε οικογένεια νομάδων. Υπήρξε θύμα ενός βάρβαρου εθίμου, του ακρωτηριασμού των γεννητικών της οργάνων σε ηλικία πέντε ετών. Στα 13 της δραπέτευσε από την οικογένειά της που ήθελε να την παντρέψει με ένα 60χρονο για …πέντε καμήλες και διέσχισε για πολλές εβδομάδες την έρημο για να φθάσει στο Μογκαντίσου. Κατάφερε να φτάσει στο Λονδίνο, όπου την ανακάλυψε ένας φωτογράφος μόδας και ξεκίνησε καριέρα μοντέλου. Το 1997, ήταν η πρώτη γυναίκα που κατέθεσε τη μαρτυρία της στον ΟΗΕ, για λογαριασμό όλων εκείνων των γυναικών που δεν έχουν φωνή. Έγινε ειδική πρέσβειρα του Ταμείου πληθυσμών του ΟΗΕ και έκανε σκοπό της ζωής της την κατάργηση της κλειτοριδεκτομής. Έγραψε βιβλία, δίνει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο, προσπαθεί να στηρίξει γυναίκες μέσα από το ίδρυμα για την «Αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των γυναικών» που ίδρυσε τον Ιανουάριο του 2009.Έχει λάβει δεκάδες διακρίσεις και βραβεία για το έργο της. Έχει 2 παιδιά, αυστριακό διαβατήριο και ζει ως νομάς ανά την Ευρώπη.
Βελούδινη σαν έφηβη, μαχητική σαν αντάρτισσα και πάντα αθυρόστομη και εξωτική, βρέθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα με αφορμή την προβολή της ταινίας της «Λουλούδι της ερήμου» στο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό «΄Εψιλον» της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» , είπε ανάμεσα στα άλλα και τα παρακάτω λόγια:
«…Για κάποια πράγματα αξίζει να ζεις σ΄αυτό τον πλανήτη. Έχουμε βρεθεί εδώ για κάποιο λόγο και όχι για να σκοτώνουμε και να βασανίζουμε τους άλλους. Έχουμε ξεχάσει το μήνυμα της ζωής, είμαστε τυφλωμένοι από την απληστία. Και όλοι πια είναι σούπερ σταρ; Όχι. Τι θα πει σούπερ σταρ; Για ποιο λόγο είσαι σούπερ σταρ; Tι έφερες σ΄αυτό τον πλανήτη, τι έκανες που συνεισέφερε σ΄αυτό τον κόσμο, πέρα από το να επιδεικνύεις την ομορφιά και τα κάλλη σου; Εγώ αναζητώ νόημα στη ζωή ,όχι μόνο σ΄εμένα ,αλλά σε ό,τι με περιβάλλει…Η καρδιά μου είναι πάντα στην Αφρική. Ποτέ δεν έφυγα πραγματικά από εκεί. Υποσχέθηκα να επιστρέψω μια μέρα και ελπίζω να φέρω μαζί μου και κάτι καλό εκεί πίσω…»

Β. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

1. Σάνο Χάλο / Η Οδύσσεια της «γιαγιάς από τον Πόντο»

Η γιαγιά των 100 χρόνων, Σάνο Χάλο, γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Αντώνιος του Πόντου. Σήμερα ζει στη Νέα Υόρκη Το 1920 στη διάρκεια της ποντιακής γενοκτονίας διώχτηκε μαζί με την οικογένειά της από τους Τούρκους και κατάφερε να επιβιώσει μετά από εξάμηνη πορεία θανάτου στη Μικρά Ασία με κατεύθυνση την έρημο της Συρίας. Σε ηλικία 10 ετών έχασε τους γονείς και τ΄αδέλφια της. Παντρεύτηκε στα 15 της και στα 25 της μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη. Γέννησε 10 παιδιά και αποφοίτησε από το γυμνάσιο στα 56 της αλλά ξέχασε τη μητρική της γλώσσα. Η απώλεια της ταυτότητας απασχολούσε για καιρό τα παιδιά της. Θεωρούσαν ότι είναι Τούρκοι ή Αιγύπτιοι. Επέστρεψε το 1989 στον Πόντο για να αναζητήσει τις χαμένες της ρίζες μαζί με την κόρη της. Εκεί άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα της συγκινητικής προσωπικής της περιπέτειας . Σήμερα πια γνωρίζει ποια είναι. Τον Ιούνιο του 2009 απέκτησε την ελληνική υπηκοότητα… Στο σαλόνι της υπάρχει δίπλα στις εικόνες μια ποντιακή λύρα. Η κόρη της Θία Κάλο κατέγραψε την ιστορία της στο βιβλίο με τίτλο «Ούτε το όνομά μου». Αγωνίζεται τώρα για την αναγνώριση της «χριστιανικής γενοκτονίας» όπως την αποκαλεί και λέει:
«…Δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τη γενοκτονία των Ποντίων. Την ίδια περίοδο διώχτηκαν από τους Τούρκους και οι Έλληνες που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη ή στα Μικρασιατικά παράλια του Αιγαίου. Αντίστοιχη ή και χειρότερη ήταν η μοίρα των Ασσύριων και των Αρμενίων. Όταν μιλούμε για γενοκτονία πρέπει να τους συμπεριλαμβάνουμε αλλιώς είναι σαν να τους διαγράφουμε από την Ιστορία. Δεν φταίνε οι λαοί. Δεν έχω τίποτα με τους Τούρκους. Περνούσαμε μια χαρά στην αρχή. Οι πολιτικοί φταίνε…»

2. Νάντια Βαλαβάνη / Η «ποιητική συνείδηση» της πολιτικής δράσης

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Αν θέλεις να πεθάνεις

Πρέπει να πληρώσεις

LUIS MACNEICΕ

Charon

Aπό κείνη που επέζησε

απ΄το Μαουτχάουζεν

το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους

ζήτησε ακτινογραφία του ΄44

που ν΄αποδείχνει

πως τα πνευμόνια της έτσι ήταν

από τότε
Μάταια προσπάθησε να εξηγήσει
πως στο στρατόπεδο η περίθαλψη
από αυτή την άποψη

είχε ελλείψεις
27.9.1988

(από την ποιητική συλλογή «Η μεγάλη εποχή»,εκδ.ταξιδευτής,2009)

Η Νάντια Βαλαβάνη δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Εμβληματική μορφή της αντιδικτατορικής πάλης της ελληνικής νεολαίας κατάφερε μετά τη μεταπολίτευση να παραμείνει έξω από τη φθορά που επεφύλαξε η νέα κοινωνική και πολιτική συνθήκη σε μερικούς από τους σημαντικότερους εκφραστές αυτού του αγώνα. Γυναίκα με ενεργητικό ρόλο στους προβληματισμούς της γενιάς της διατήρησε ανέγγιχτη τη διαρκή της ευαισθησία για όλα τα ζητήματα και τις μεγάλες εκκρεμότητες της εποχής μας και της Αριστεράς και παράλληλα μέσα από την προσωπική διανοητική και πνευματική της ενασχόληση κατάφερε να καταδυθεί στο μπρεχτικό σύμπαν και να αρθρώσει ένα ποιητικό λόγο αντίστοιχο με το ηθικό ανάστημα της ιστορικής της εμπειρίας από την πολυεπίπεδη αφήγηση του Τόπου μας και του κόσμου.
Η ποίηση αποτελεί αναμφίβολα ένα πολύ προσωπικό πεδίο προσεγγίσεων και κατανόησης των προσλήψεών της και της έδωσε τη δυνατότητα να διατυπώσει με μοναδικό τρόπο μια εκτεταμένη προσωπική μυθολογία που δεν αρκείται στις ερμηνείες του «θεαματικού» και εικονικού τοπίου της σύγχρονης εξέλιξης αλλά εξακολουθεί πάντα να διαμορφώνεται μέσω μιας καταστατικά και βαθιά επεξεργασμένης νοηματικής αναζήτησης του ανέφικτου μέσω μιας σχεδόν τρυφερής και νοσταλγικής εμμονής .Η συναίρεση όλων των χαμένων προσδοκιών και της ρεαλιστικής ουτοπίας της επανάστασης και των ρήξεων του προηγούμενου αιώνα με μια ολοφάνερα επαγωγική διανοητική διαδικασία που βρίθει ερωτημάτων μετασχηματίζεται σε ένα διαρκές ηθικό διακύβευμα. Ο πυκνωτής του θεάτρου της ιστορίας μεταμορφώνεται σε διαρκή διερώτηση για την άδηλη αλλά υπαρκτή κυοφορία της αλλαγής ,της μετάβασης, του προσδιορισμού της νέας «μεγάλης εποχής».
Στο ερώτημα αν υπάρχουν μεγάλες εποχές και τι είναι αυτό που τις κάνει μεγάλες, κατά την πρόσφατη παρουσίαση της τελευταίας ποιητικής της συλλογής με τίτλο «Η μεγάλη εποχή» στο Ηράκλειο, η Νάντια Βαλαβάνη απάντησε:
«…Οι μεγάλες εποχές είναι πάντοτε εποχές «μεγάλων αλλαγών».Είναι εποχές που έστω και για λίγο ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας από αντικείμενο εκμετάλλευσης και χειραγώγησης γίνεται δρων υποκείμενο,συνειδητός δημιουργός της Ιστορίας. Είναι επίσης εποχές που, όχι τυχαία,συνδυάζονται με εκρήξεις στον τομέα του πολιτισμού, των γραμμάτων και της τέχνης. Για όσους είχαν την τύχη να ζήσουν αυτή την εμπειρία, έστω κι εντελώς περιθωριακά και περιορισμένα, έστω και για ελάχιστα 24ωρα, όπως έγινε το Μάη του΄36 στη Θεσσαλονίκη ή πολύ αργότερα στο Πολυτεχνείο ή για πολύ ευρύτερα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας και για πολύ μεγαλύτερο χρόνο κατά την Εθνική Αντίσταση, αποτελεί τη συγκλονιστικότερη εμπειρία της ζωής τους…»

3. Αφροδίτη Αλ Σαλέχ / «Διαβατήριο» για όσους δεν έχουν πατρίδα

Η Αφροδίτη Αλ Σαλέχ είναι ένα από τα πρόσωπα που έχουν όσο ελάχιστοι ασχοληθεί και δώσει μάχες για τα ζητήματα της ανθρώπινης μεταχείρισης των προσφύγων και των μεταναστών για πολλά χρόνια στον τόπο μας. Είναι από αυτούς που ανέδειξαν το θέμα των παιδιών τους αφιερώνοντας πολύ κόπο και χρόνο. Ηθοποιός, συγγραφέας και πολιτικός επιστήμονας, αρθρογραφεί στο μεταναστευτικό περιοδικό «Διαβατήριο» και στην εφημερίδα «Athens Voice».Με αφορμή την επλογή της στη θέση του ειδικού συμβούλου μετανάστευσης του υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη δέχτηκε πρόσφατα αήθεις και ετερόκλητες επιθέσεις με σεξιστικό και κακοπροαίρετο τρόπο ,αρκετές σχετικές και με την καταγωγή του πατέρα της, που είχαν ολοφάνερο στόχο να τη θίξουν προσωπικά και πολιτικά αγνοώντας βέβαια επιδεικτικά την επιστημονική της κατάρτιση και την ανθρωπιστική της δράση.
Σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εφημερίδα «ΑΥΓΗ» ,όταν ρωτήθηκε αν την επηρεάζουν στον αγώνα της όλα αυτά απάντησε:
«…Προφανώς με επηρεάζουν αλλά κυρίως με προβληματίζουν. Με προβληματίζει που ένα μέρος της κοινωνίας μας επιδίδεται σε ανθρωποφαγικές τελετές όχι γιατί είναι κακοί άνθρωποι αλλά γιατί νιώθουν ότι δεν έχουν άλλο τρόπο να εκφραστούν, νιώθουν ματαιωμένοι, νιώθουν πληγωμένοι, νιώθουν εγκαταλελειμμένοι. Φυσικά και το αναγνωρίζω αυτό το συναίσθημα, κι εγώ νιώθω συχνά έτσι. Απλώς δεν επιτρέπω στον εαυτό μου, όπως και πολλοί άλλοι, να γίνεται φερέφωνο, να αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους και να κατασκευάζει εχθρούς. Είναι βαρετό και άνευ αποτελέσματος, δεν θα κάνει τη ζωή μας καλύτερη…Με προβληματίζει που μια Ελληνίδα με μητέρα Ελληνίδα και πατέρα πολιτογραφημένο Έλληνα συριακής καταγωγής, αντιμετωπίζεται ως αλλοδαπή…Αλλά βέβαια με γεμίζει χαρά και αισιοδοξία που ένας σημαντικός αριθμός άγνωστων σε μένα ανθρώπων εξέφρασε άμεσα τη συμπαράστασή του και καταδίκασε εξ ολοκλήρου , με αφορμή εμένα, κάθε είδους ρατσιστική και σεξιστική ρητορική…Προφανώς και στην Ελλάδα του 2009,μπορούμε να έχουμε το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στην επιλογή, το δικαίωμα στην αφήγηση…Μερικά πράγματα πρέπει να είναι πέρα από από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, στερεότυπα και ανταγωνισμούς…»

4.Κωνσταντίνα Κούνεβα / Μια εργαζόμενη μετανάστρια που «ενοχλεί»

Η Κωνσταντίνα Κούνεβα είναι μια γυναίκα από τη Βουλγαρία που βρέθηκε στην Ελλάδα να δουλεύει ως καθαρίστρια σε μια από τις δουλειές που δεν συναντά πια κανείς πολλές ντόπιες γυναίκες. Είχε όμως και το θάρρος να ασχολείται ως συνδικαλίστρια με το συνολικότερο ζήτημα των εργασιακών σχέσεων που επικρατούν στον κλάδο της και να αγωνίζεται συνειδητά για τη βελτίωση της κατάστασης και την υπεράσπιση των νόμιμων δικαιωμάτων των δικών της και των συναδέλφων της. Επεδίωξε να φέρει στην επιφάνεια τα προβλήματα και το καθεστώς εκμετάλλευσης στο οποίο υπόκεινται χιλιάδες εργαζόμενες μετανάστριες γυναίκες. Δεν υπέκυπτε σε υποδείξεις και απειλές και αυτό της κόστισε μια βιτριολική δολοφονική επίθεση που την καθήλωσε για πολύ καιρό στη μονάδα εντατικής θεραπείας και έδωσε το έναυσμα για την έκφραση ενός κινήματος συμπαράστασης από ολόκληρη την ελληνική κοινωνία που υπήρξε πραγματικά πρωτοφανές.
Η αλληλεγγύη αυτή έστρεψε την προσοχή της κοινής γνώμης στις συνθήκες εργασίας που επικρατούν στο χώρο του καθαρισμού και ανέδειξε όχι μόνο αυτό το θλιβερό περιστατικό αλλά και την επισφαλή απασχόληση στον τομέα ιδιαίτερα των αδύναμων γυναικών μεταναστριών όπου συγκλίνουν η σκληρή εργασιακή εκμετάλλευση, η απαξίωση της εργασίας και οι ρατσιστικές προκαταλήψεις.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο δημοσιογράφο Στ. Θεοδωράκη αποκαλύπτεται μέσα από τις απλές της απαντήσεις το πραγματικό ανάστημά της ως ανθρώπου και πραγματικού ενεργού πολίτη. Η παρακάτω σταχυολόγηση είναι ενδεικτική:
Πότε σκεφτήκατε την Ελλάδα για πρώτη φορά;
Επειδή σπούδαζα Ιστορία, ήθελα πολύ να δω την Ελλάδα. Πήρα βίζα, ήρθα, η μαμά μου ήταν ήδη εδώ, αλλά είδα μόνο την Ακρόπολη. Δεν ήξερα ελληνικά ούτε αγγλικά, και δεν κατάφερα να δω τίποτα άλλο. Γύρισα στη Βουλγαρία και είπα ότι θα έρθω άλλη φορά οργανωμένα, αλλά η ζωή μού σέρβιρε άλλα.
Μια ιστορικός να καθαρίζει τον σταθμό του ΗΣΑΠ.
Εθνογράφος είμαι.
Και πόσα λεφτά;
Α, στην αρχή ήταν 700 ευρώ. Μετά, σιγά σιγά έπεφταν οι μισθοί, μέχρι που είχαν φτάσει γύρω στα 520 ευρώ.
Ποια ήταν η βασική προσπάθειά σας ως γραμματέα στο σωματείο των καθαριστριών;
Η δουλειά μας ήταν να ενημερώνουμε τους εργαζόμενους για τα δικαιώματά τους. Κάναμε ελέγχους με την Επιθεώρηση Εργασίας σε διάφορα έργα, για να αποδείξουμε ότι όντως παρανομούν. Και προσπαθούσαμε να κάνουμε πρόταση νόμου να γραφτεί ως επάγγελμα ο καθαριστής, γιατί ακόμη δεν υπάρχει επάγγελμα καθαριστής.
Είσαστε ενταγμένη σε κάποιο κόμμα;
Όχι, δεν ασχολούμαι με κόμματα. Κάθε κόμμα είναι ένα πλαίσιο και κάθε άνθρωπος που συμμετέχει στο κόμμα είναι μια τελεία μέσα στο πλαίσιο. Υπάρχει ιεραρχία εκεί μέσα, κατά συνέπεια υπάρχει και ανταγωνισμός - ποιος θα πάρει την πρώτη θέση. Και αυτός ο ανταγωνισμός βγαίνει έξω, στην κοινωνία, και τελικά μεταδίδεται ένα άρρωστο πνεύμα σε όλη την κοινωνία.
Ποια είναι η ιδεολογία σας όμως;
Δεν έχω. Δεν χρειάζεται ιδεολογία στη ζωή, χρειάζεται σοφία. Οι άνθρωποι χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς έχουν ανακαλύψει τη σοφία.
Στη δουλειά υπήρχαν άνθρωποι που σας έλεγαν «πρόσεξε, Κωνσταντίνα, θα βρεις τον μπελά σου»;
Τώρα θα μπλέξω ανθρώπους άμα το δηλώσω αυτό το πράγμα, αλλά ερχόντουσαν και μου έλεγαν «τι θα πετύχεις με αυτά που κάνεις;». Ότι εγώ κάνω λάθος και αυτοί είναι σωστοί. Εγώ δεν νομίζω ότι έκανα λάθος, να βοηθάς τον κόσμο δεν είναι λάθος, αυτό είναι το καλό.
Δηλαδή, αν γυρνούσατε τον χρόνο πίσω, τα ίδια πράγματα θα κάνατε;
Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ, αλλά δεν πιστεύω ότι θα έκανα κάτι άλλο. Αφού με είχαν προειδοποιήσει
Ξέρετε ότι βγήκαν πολλοί στους δρόμους για σας. Όχι πάρα πολλοί, αλλά πολλοί.
Ναι, το έμαθα. Στην αρχή δεν μπορούσα να το συνειδητοποιήσω. Μου φαινόταν περίεργο. Δεν υποστήριξαν όμως μόνον εμένα, προσπαθούσαν να βοηθήσουν τον εαυτό τους, ήταν ένας τρόπος αντίδρασης.
Έγιναν διαδηλώσεις, έγραψαν συνθήματα.
Με αυτό, που γράφουν δηλαδή συνθήματα στους τοίχους, δεν συμφωνώ. Καλό είναι να έχεις άποψη, αλλά να μη χαλάς κάτι που δεν μπορείς να το φτιάξεις ξανά ο ίδιος. Πρέπει να προσέχουμε το περιβάλλον γύρω μας. Και τα μαγαζιά, τον κόσμο.
Δεν πιστεύετε δηλαδή στη βία. Ούτε ως απάντηση στη βία του κράτους.
Ε βέβαια, η βία δεν χρειάζεται. Υπάρχει ένας τρόπος πολύ καλός: ο λόγος.
Μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο μόνο με τον λόγο;
Δεν είναι καθόλου δύσκολο. Βία σημαίνει φόβος. Βία χρησιμοποιεί αυτός που φοβάται. Για ποιον λόγο να χρησιμοποιήσει βία ο εργαζόμενος; Τι έχει να κερδίσει;
Μιλάτε σαν να μην έχετε μίσος μέσα σας.
Όντως δεν έχω μίσος, ναι.
Ούτε καν γι' αυτόν, τον συγκεκριμένο άνθρωπο που το 'κανε;
Τον λυπάμαι, αυτός ο άνθρωπος έχει προβλήματα μεγάλα. Πρόβλημα με την ψυχή του, τον εαυτό του. Έχει εγωισμό και φόβο.
Η ταπεινότητα, ο αυτοέλεγχος ταιριάζουν με τον ρόλο μιας δυναμικής συνδικαλίστριας;
Ε, μάλλον ταιριάζουν, αφού εγώ είμαι έτσι…

5. Τέτα Παπαδοπούλου / Μια αντιδογματική γραφή -όαση στην έρημο του φανατισμού και της επιλεκτικής λήθης

Η δημοσιογράφος Τέτα Παπαδοπούλου είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία». Κάθε 15 ημέρες ,στο φύλλο της Παρασκευής, επί πολλά χρόνια τώρα, η διάπλατα ανοικτή στον τόπο και τον κόσμο ματιά της ,μας μεταφέρει με το μοναδικό της αντιδογματικό και απροκατάληπτο λόγο σε μια πραγματική όαση, αληθινή ανάσα μέσα στην εκτεταμένη έρημο του φανατισμού και της μονομέρειας που –κακά τα ψέμματα- εξακολουθεί να συνυπάρχει με την απύθμενη μετριότητα ή και να είναι η κυρίαρχη κατάσταση στο χώρο της έντυπης και της ηλεκτρονικής μας πληροφόρησης.
Η οικουμενική της οπτική, η βαθιά ουμανιστική της συνείδηση και η ελεύθερη από δεσμεύσεις και συγκυριακές σκοπιμότητες και προτιμήσεις γραφή της μέχρι σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν μοναχικά δείγματα στο χώρο του ελληνικού τύπου και αθροίζονται αριθμητικά στα ελάχιστα ιδιώματα μιας επίμονης, υπεύθυνης και μοναχικής ίσως πορείας μέσα στο χάος της καθημερινής από-πληροφόρησης.
Η γραφίδα της δεν δίστασε ούτε στιγμή να στηλιτεύσει τις κάθε είδους ιδεολογικές ή και πραγματικές τρομοκρατίες της εποχής μας, τις σχεδόν απροσπέλαστες για τον ελληνικό τύπο μαζικές γενοκτονίες όπως εκείνη της μαρτυρικής Σρεμπρένιτσα τον τραγικό Ιούλη του 1994,τις στυγερές δολοφονίες δημοσιογράφων σαν την Άννα Πολιτκόφσκαγια που έκαναν το λάθος να αναζητούν την αλήθεια με τίμημα την ίδια τους τη ζωή. Την ίδια ώρα αντιμετώπισε σχεδόν με τρυφερότητα τις νεαρές επαναστατημένες κατά της θεοκρατίας γυναίκες σ΄όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου και στο Ιράν, συντάχθηκε με το δικαιωματικό σπαραγμό για το αίμα των αθώων παλαιστίνιων αλλά και ισραηλινών πολιτών από τις τυφλές βόμβες των κάθε λογής φανατικών και έσπευσε θαρραλέα να επισημάνει την ανάδυση και την ανάδειξη σε διακεκριμένους πολιτικούς ρόλους των κάθε λογής δικτατορίσκων του αναπτυσσόμενου κόσμου που αυτοχρίζονται σε επαναστάτες ηγέτες και κοσμούν με πόστερ τα αθώα νεανικά δωμάτια των παιδιών μας.
Σε πάμπολλες περιπτώσεις αναφέρθηκε στη φοβικότητα και τον αντισημιτισμό μας και καταδίκασε απερίφραστα την ολοφάνερη απέχθειά μας για την πραγματική ευρωπαϊκή προοπτική του τόπου μας για την οποία πάλαιψαν και πολιτικοί μας ηγέτες που τελικά ο τόπος δεν τους επεφύλαξε την καλύτερη μοίρα καθώς ποτέ δεν κατάφεραν να ενσωματωθούν στο λαϊκιστικό παραλήρημα που χαρακτηρίζει για πολλές δεκαετίες την πολιτική μας συνθήκη.
Ο δημόσιος λόγος της Τέτας Παπαδοπούλου είναι μια δοκιμασία για να ελέγχεται η αδρανούσα ευαισθησία μας και να καταδικάζεται απερίφραστα η εμφανής μας ροπή στην άκριτη και ιδεοληπτική μας προσαρμογή σε όλα όσα μας έχουν μέχρι τώρα γαλβανίσει ανεπίστροφα και αρνούμαστε πολλές φορές να παραδεχτούμε ή και να κατανοήσουμε πως προδίδουν την ίδια την ανθρωπιά και τη συνείδησή μας. Ο λόγος της, μια διαρκής και νηφάλια επίκληση στη «δίκαιη μνήμη» και περισσότερο στην αναζήτηση της αλήθειας του καθενός που καμιά φορά μπορεί να διαφέρει από εκείνη του «άλλου», ναι είναι ικανός να επαναθεμελιώνει –έστω και κάθε δεύτερη Παρασκευή -την κατά τεκμήριο χαμένη αξιοπιστία του ελληνικού τύπου και μαζί της βέβαια και ηθικά τον «κόσμο» μας…

Ο.Σ. / 22.12.2009

*Όσα αξίζει να θυμόμαστε_02

ΣΑΝ ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ ΤΗΣ ΖΩΜΙΝΘΟΥ*

_μια εικόνα_ένας βόμβος_χίλιοι συνειρμοί

ΑΙΩΝΙΟΣ ΖΕΙΔΩΡΟΣ ΗΧΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΥΦΟΡΙΑΣ
ΣΤΟΝ ΠΟΛΥΧΡΩΜΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΗΠΟ ΤΟΥ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ…


Μελίσσι στη Ζώμινθο, φωτ. Odyss/2010

Με αφορμή μια επίσκεψη στα Ανώγεια και το «μαγικό» τους βουνό,

η γοητευτική συνάντηση με μια δυνατή εικόνα που λέει τα πάντα,

την ώρα μιας αμήχανης συγκυρίας που απαιτεί θετικές προσλήψεις

που μπορούν να μας κινητοποιούν και να εναντιώνονται στο τέλμα…

Η ανάβαση στον Ψηλορείτη και το οροπέδιο της Νίδας περνά μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο της Ζωμίνθου, εκπληκτικό τοπίο τόσο κοντά στο ιερό του Ιδαίου Άντρου, που ανασκάπτει ευλαβικά ένας από τους τελευταίους «αγίους της ελληνικής αρχαιολογίας», ο καθηγητής Γιάννης Σακελλαράκης με αφοσίωση και επιμονή μοναδική σχεδόν τριάντα χρόνια τώρα. Για τούτο το μινωικό σπουδαίο οικοδόμημα, που με τρόπο μυστικό ίσαμε το 1982 διαφύλαξε μέσα στις τρικοκιές και τα κατσοπρίνια η περήφανη γη θα γράψω μια άλλη φορά μόλις καταφέρω να αγγίξω έστω και ελάχιστα τη σπουδαιότητα και την ουσία της μοναδικής του παρουσίας εκεί στο κέντρο ενός τοπίου κρητικού αξεπέραστου και συνάμα τόσο πρωτεϊκού που θαρρείς πως αυτονόητα στέκεται στην ίδια θέση από τις πρώτες ώρες της δημιουργίας.

Όταν η τέφρα του ηφαιστείου Εϊαφιαλαϊόκουλ από τους παγετώνες θα καταφτάσει σε λίγο ίσαμε της κορυφές του Ολύμπου και των ελληνικών βουνών μεταφέροντας τη μαύρη αλλά σπλαχνική γήινη σκόνη από το βορρά στην εσχατιά του μεσογειακού νότου -που τόσο μας αναστατώνει επιβάλλοντας τη φυσική ιεραρχία πάνω στον προγραμματισμό μας- ίσως τα χιόνια του Ψηλορείτη να΄ χουνε λιώσει από το δυνατό μαγιάτικο ήλιο και να γλιτώσουν έτσι το χρωματιστό πέπλο που θα σκουρήνει το εκτυφλωτικό λαμπίρισμά τους μέσα στο ανέβασμα της μέρας .Βρέθηκα στη Νίδα μια μέρα του Φλεβάρη με τη σκόνη της Σαχάρας να΄χει φτάσει ίσαμε τις κορυφές της Ίδης και το χρώμα του αιώνιου χιονισμένου τοπίου να’ ναι βαμμένο σε αποχρώσεις υποκίτρινες και καφετιές. Περπάτησα πάνω στο παγωμένο ολόλευκο μαξιλάρι μιας πανάρχαιας γης και κατάφερα να καταδυθώ στο Ιδαίο άντρο την ώρα που οι νεροσυρμές του λιωμένου από το χειμωνιάτικο ήλιο χιονιού, πλημμύριζαν την οροφή και σαν χρυσή βροχή -όπως τον ίδιο το νεφεληγερέτη κρηταγενή Δία- σαρώνοντας το χάος της σπηλιάς μας ράπιζαν τα πρόσωπα και μας διαπερνούσαν με την ίδια ένταση που χιλιάδες χρόνια τώρα υποδέχονται τους επισκέπτες και τους προσκυνητές.

Ιδαίο Άντρο,φωτ. Οdyss/2010

Η χτεσινή εικόνα μιας καινούριας φύσης που αναδύεται την ώρα της ανοιξιάτικης κυοφορίας πλούτισε την εμπειρία μου με μια ενισχυμένη βεβαιότητα πως ετούτος ο κόσμος είναι ξέχωρα και ολότελα μοναδικός. Από το Γενάρη με τα γυμνά κλαδιά και μετά τον Απρίλη με τα ολάνθιστα κλαδιά και τα λαμπερά σαν το χιόνι λουλούδια και μέχρι τώρα τη χτεσινή ώρα που έδεσαν τα φύλλα γεμίζοντας το οπτικό πεδίο με χιλιάδες πράσινες παραλλαγές μιας ανεξάντλητης παλέτας που θα τη ζήλευε κι ο αγιογράφος της Παναγίας της Κεράς στην Κριτσά που έντυσε με σμαραγδόχρωμες φορεσιές τις αγίες του βόρειου κλίτους, οι μετασχηματισμοί της φύσης και του τοπίου είναι από μόνοι τους μια διήγηση της αέναης δημιουργικής γραφής που ξεκινά από το μηδέν για να φτάσει στην πιο εκρηκτική –σαν το ηφαίστειο- ολοκλήρωση κι ύστερα πάλι να ξεκινήσει ξανά και ξανά «νυν και αεί» τον ίδιο αιώνιο κύκλο στον αχανή ωκεανό του κοσμικού μας τοπίου…

Οι εικόνες εδώ πάνω έχουν την πρωταρχική τους αξία, πλουτισμένη μόνο από το αληθινό νόημα μιας ακατάλυτης φυσικής αλληλουχίας. Εδώ έχει τον πρώτο λόγο ο ψίθυρος του αγέρα μέσα στα κλαδιά και στα φυλλώματα, τα κουδούνια που σιγολαλούν σχεδόν σαν επίκληση την ώρα που τα σταλισμένα οζά ξεκουράζονται στον ίσκιο και στην πλαγιά από τη ζεστή σχόλη της μέρας και το πολύβουο διπλανό μελίσσι που συνάντησα στο δρόμο μου ,στολισμένη λες εγκατάσταση ενός καλλιτέχνη μέσα στο μεσημεριανό ήλιο και κυψέλη ασταμάτητη μιας δημιουργικής έγνοιας…Σταμάτησα και αναζήτησα το συμβολισμό που αναμφίβολα αποκτά στα μάτια και το μυαλό μας ετούτη την ταραγμένη εποχή, το ακούραστο σμήνος των μελισσών που φορτωμένο από την πρωινή έφοδο στον ουρανό και στα μυρωμένα άνθη της πλάσης επιστρέφει για να αποθέσει τα γλυκά δώρα στην κηρύθρα ,τροφή και νάμα για όλους και για μας που πάντα βουτούσαμε τα ανευλαβή δάκτυλά μας στο μέλι και καμιά φορά σαν το Γλαύκο** της μινωικής εποχής πέφταμε οι ίδιοι για να χαθούμε στο τέλος μέσα στο πιθάρι της πιο γλυκιάς επιθυμίας που εκμαυλίζει τις αισθήσεις και μας μεταμορφώνει σε άπληστους αυτόχειρες μιας ακόρεστης και στο τέλος μοιραίας εξάρτησης από τις υλικές μας επιθυμίες.

Τα μελίσσια του μεσημεριανού στη χαμηλή πλαγιά κοντά στην πηγή και το μονοπάτι του Πλάτωνα όπως το αποκαλούν από τους παλιούς χρόνους, ήταν μια δυνατή εικόνα που δεν μπορεί να μου φύγει από το νου. Οι μέλισσες έρχονται και φεύγουν και δεν σταματούν λεφτό να μαζεύουν το νέκταρ και να γονιμοποιούν τους ύπερους την ίδια ώρα και να μετατρέπουν κρυφά μυστικά της φύσης σε μια διαρκή έκρηξη ζωής και να δουλεύουν ασταμάτητα και να διανύουν χιλιόμετρα με το πέταγμα των μικρών τους φτερών και να μην διστάζουν να θυσιαστούν κιόλας για να υπερασπίσουν τη φωλιά και τη νέα γενιά των μελισσών από τους σφήκες και τα άλλα φονικά έντομα που τις κατακλύζουν και αποτελούν την πιο ισχυρή συμβολική και κυριολεκτική αναφορά που μας εφοδιάζει με μεστά νοήματα και συσχετισμούς από τους πανάρχαιους χρόνους και εξακολουθεί πάντα η κυψέλη και ο πολύβουος κόσμος της να αποτελεί το όριο της έκφρασης και της ύπαρξης του πιο δημιουργικού και προκομμένου εργαστηρίου που χαρίζει τα δώρα του και σε καιροσκόπους μελισσοκόμους σαν κι εμάς…

Ονειρεύτηκα μια συνθήκη σαν αυτή εδώ με την ακατάλυτη φυσική αειφορία που αποπνέει το μελίσσι της Ζωμίνθου…Που με αυταπάρνηση και ακατάπαυστη διάθεση κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις του τόπου σαν σμήνος μελισσών με όλη εκείνη την εύφορη δημιουργική διάθεση…Με μακρινές και κοντινές πτήσεις στο τοπίο μιας ζείδωρης φύσης που τόσο αμνήμονες εξαντλούμε καθημερινά, με αλληλεγγύη και τρυφερότητα για όλους εκείνους που μπορούν να σταθούν και να πετάξουν –καμιά φορά- δίπλα μας αλλά και για όσους ποτέ δεν απέκτησαν φτερά ή δεν πρόλαβαν να τ΄ανοίξουν στο φως της μέρας ή τα τσάκισαν στα σκληρά βράχια ενός αδέξιου πετάγματος, με δίκαιη κοινοκτημοσύνη στο μερίδιο μιας κυψέλης από την οποία όλοι έχουν δικαίωμα όσο υπάρχει ο χυμός της γύρης και των λουλουδιών, από αφοσιωμένη και μέχρις αυτοθυσίας ανάλωση για όσα πρέπει από κοινού να υπερασπίσουμε και να διαφυλάξουμε από κάθε λογής αρπακτικά και σφηκόσχημους υπονομευτές, από μια κοινή -όχι μόνο από ένστικτο- αλλά κυρίως βασισμένη σε αξίες και συναισθηματική νοημοσύνη στάση που μπορεί να μας πλουτίζει με τα δώρα της ζωής και να μας κάνει να νιώθουμε πλάσματα ενός αδιαίρετου κόσμου και μιας Φύσης γενναιόδωρης και μυστικής συνάμα σαν διανοητικής επίκλησης, σαν προσωπικής προσευχής στην κοινή συνείδηση της ύπαρξης…

Οdyss,13.05.2010

*Μινωική Ζώμινθος:

Η ανακάλυψη ενός τεράστιου Μινωικού κτιρίου στις βόρειες παρυφές του όρους Ίδη (Ψηλορείτης) στις αρχές της δεκαετίας του ’80 κέντρισε το ενδιαφέρον της αρχαιολογικής κοινότητας για διάφορους λόγους. Η ύπαρξη μιας κολοσσιαίας μινωικής κατασκευής σ’ ένα μέρος που βρίσκεται αρκετά πάνω από το γεωγραφικό μήκος των μοντέρνων Κρητικών εγκαταστάσεων, υπήρξε μια αποκάλυψη από μόνη της. Η ασυνήθιστη ποιότητα της κατασκευής και η προσεγμένη δόμηση, που εμπεριείχε κάποια χαρακτηριστικά που απαντώνται μόνο σε ανακτορικού τύπου αρχιτεκτονική, αναβάθμιζαν τη σημασία των ευρημάτων. Παρά το γεγονός ότι 5 ανασκαφικές περίοδοι από το 1983-1990 αποκάλυψαν μονάχα ένα μικρό κομμάτι από ένα καλοδιατηρημένο κτίριο, μας επιτρέπουν να προσδιορίσουμε το μέγεθος το μήκος και τη χρήση του, καθώς επίσης και την ημερομηνία και την αιτία της καταστροφής του.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ζωμίνθου βρίσκεται περίπου στα μισά της απόστασης ανάμεσα στο χωριό Ανώγεια και στον αρχαίο ιερό του Ιδαίου Άντρου, κυριαρχώντας πάνω σε μικρό επίπεδο τμήμα των βόρειων πρόποδων της Ίδας, 1187μ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η ανασκόπηση των αρχαιολογικών εργασιών στο Ιδαίο Άντρο από τον Γιάννη Σακελλαράκη το 1982 οδήγησε στην ανακάλυψη των μινωικών ερειπίων της Ζωμίνθου. Κατά τη διάρκεια μιας αρχαιολογικής έρευνας στην περιοχή ο Σακελλαράκης εντόπισε τη μινωική τοποθεσία και ξεκίνησε την πρώτη συστηματική ανασκαφή. Η πεντάχρονη ενδελεχής και σε μικρή κλίμακα έρευνα πεδίου (1983, 1986, 1988, 1989 και 1990) σταδιακά αποκάλυψε ένα τεράστιο κτίριο το οποίο συμβατικά ονομάστηκε Κεντρικό Κτίριο, το οποίο αναπτύσσεται σε μεγάλο σχετικά ύψος, καθώς και τα ερείπια των βοηθητικών του εγκαταστάσεων. Σημάδια σύγχρονων λεηλασιών εντοπίστηκαν σε δύο περιοχές στο βορειοανατολικό τοίχο και στη δυτική πτέρυγα του κτιρίου. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες των κατοίκων των Ανωγείων, παράνομες ανασκαφές στη δεύτερη περιοχή (δωμάτιο 9) έλαβαν χώρα κατά τη δεκαετία του 1960, οι οποίες και αποκάλυψαν, ανάμεσα σε άλλα ευρήματα, μια ανδρική και μια γυναικεία φιγούρα οι οποίες και πουλήθηκαν αργότερα σε εμπόρους αρχαιοτήτων του Ηρακλείου.

Η Ζώμινθος χωροθετείται στο αρχαίο σταυροδρόμι που οδηγούσε από τα ανατολικά και τα βορειοανατολικά στο σπήλαιο του Ιδαίου Άντρου και ενδεχομένως ένωνε την τοποθεσία με σημαντικά μινωικά κέντρα όπως η Τύλισσος, ο Σκλαβόκαμπος και η Κνωσός. Η βορειοανατολική διαδρομή η οποία πιθανότατα ακολουθούσε περίπου τη γραμμή του σύγχρονου δρόμου, παρείχε πρόσβαση προς τον Σκλαβόκαμπο και λίγο μακρύτερα βορειοανατολικά, προς την Τύλισσο. Η ανατολική διαδρομή συνέδεε την Ζώμινθο με την Κνωσσό μέσω του Κρουσσώνα και του Αγίου Μύρωνα. Κατά μήκος και των δύο διαδρομών υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις της μινωικής κυριαρχίας/παρουσίας. Εκτός από τους γνωστές πλέον τοποθεσίες της Τυλίσσου και του Σλαβόκαμπου θα πρέπει να αναφερθεί και η ύπαρξη των ακόλουθων μινωικών θέσεων: κατά μήκος της ανατολικής διαδρομής ένα μικρό σπήλαιο με ίχνη μινωικής κυριαρχίας στην τοποθεσία Κυλίστρια περίπου 1,5km ανατολικά της Ζωμίνθου, νεοανακτορικές οικίες, και τουλάχιστον ένα κορυφαίο ιερό στην περιοχή του Κρουσσώνα, ένα νεκροταφείο, και άλλα ακόμη σποραδικά ευρήματα στην περιοχή του Αγίου Μύρωνα και κατά μήκος της βορειοανατολικής διαδρομής, το Καβούσι γύρω στο 1,5km νότια από τα Σίσαρχα, το γνωστό κορυφαίο ιερό πάνω από τις Γωνιές, και το κορυφαίο ιερό του Πύργου που πιθανώς συνδεόταν με την Τύλισσο. Τέλος, ανάμεσα στις δύο μινωικές οδούς, πάνω από το οροπέδιο Πενταχέρι, βρίσκεται το κορυφαίο ιερό της Κεριάς.

Το αρμονικό τοπίο της Ζωμίνθου, ένα βοσκοτόπι με χαμηλούς λόφους, μικρά επίπεδα υψίπεδα κα διάσπαρτα δέντρα, είναι ένα ιδανικό μέρος για στάση στο δρόμο προς την κορυφή του βουνού. Η γεωγραφική σημασία της τοποθεσίας τονίζεται επιπρόσθετα από το γεγονός ότι το κεντρικό κτίριο και οι βοηθητικές του εγκαταστάσεις χωροθετούνται δίπλα σε μια πλούσια πηγή ύδατος, που έκανε το οροπέδιο της Ζωμίνθου ένα αγαπητό βοσκοτόπι από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.

Η μινωική τοποθεσία της Ζωμίνθου αγκαλιάζει το Κεντρικό Κτίριο, τις γύρω εγκαταστάσεις και το νεκροταφείο. Το Κεντρικό Κτίριο της LM IA περιόδου, στο οποίο είχε επικεντρωθεί η προηγούμενη αρχαιολογική έρευνα βρίσκεται στις Αλώνες στη νοτιοδυτική πλευρά του υψιπέδου της Ζωμίνθου, δυτικά του σύγχρονου δρόμου που οδηγεί από τα Ανώγεια στο οροπέδιο της Νίδας και στο σπήλαιο του Ιδαίου Άντρου. Κρίνοντας από τα επιφανειακά ευρήματα και από δοκιμαστικές τομές γύρω από το κτίριο, η εγκατάσταση είχε ένα αξιόλογο μέγεθος (πάνω από ένα στρέμμα) και τουλάχιστον δύο χρηστικές φάσεις χρονολογούμενες στις LM IA και LM III περιόδους. Τέλος, σ΄ένα βραχώδες καταφύγιο στην κορυφή του χαμηλού λόφου Σπηλιάρι γύρω στα 500μ νότια του Κεντρικού Κτιρίου, βρέθηκαν ανθρώπινα οστά, θραύσματα από ταφικά αγγεία (πίθοι και λάρνακες), κεραμικά και άλλα μικρά ευρήματα, που σηματοδοτούν τη θέση του νεκροταφείου της εγκατάστασης.

(υλικό από το διαδικτυακό τόπο της ανασκαφής του

Αρχαιολόγου Καθηγητή Γιάννη Σακελλαράκη)

**Γλαύκος:

Ο Γλαύκος ήταν γιος του Μίνωα και της Πασιφάης. Παιδί ακόμα, κυνηγώντας ένα ποντικό, έπεσε σε ένα πιθάρι γεμάτο μέλι και πνίγηκε. Μετά από πολλές έρευνες, ο Μίνωας βρήκε το πτώμα του με τη βοήθεια του Απόλλωνα. Μαθεύτηκε τότε πως κάποιος μπορούσε να αναστήσει το νεκρό αγόρι: Θα ήταν όποιος κατάφερνε να περιγράψει το χρώμα μιας αγελάδας του κοπαδιού του, το χρώμα της οποίας άλλαζε τρεις φορές τη μέρα. Ο Μίνωας κάλεσε τότε τους ικανότερους ανθρώπους του και τους ζήτησε να περιγράψουν το χρώμα του θαυμαστού αυτού ζώου. Το πέτυχε μόνο ο Πολύιδος, γιος του Κοιρανού, λέγοντας πως το ζώο αυτό είχε το χρώμα του μούρου: άσπρο στην αρχή (άγουρο), κόκκινο αργότερα και τελικά μαύρο (ώριμο). Ο Μίνωας έκλεισε τότε τον Πολύιδο κάπου μαζί με το πτώμα του Γλαύκου και τον διέταξε να ξαναδώσει τη ζωή στον γιο του. Καθώς ο Πολύιδος καθόταν δίπλα στο πτώμα, είδε να προχωρά προς αυτό ένα φίδι, φοβήθηκε μήπως το φάει ή το βλάψει και το σκότωσε. Λίγο αργότερα όμως φάνηκε δεύτερο φίδι που, βλέποντας το πρώτο νεκρό, έφυγε για να επιστρέψει σε λίγο έχοντας στο στόμα του ένα χόρτο, με το οποίο άγγιξε το νεκρό φίδι και αμέσως αυτό αναστήθηκε. Ο Πολύιδος άρπαξε τότε το χόρτο, άγγιξε με αυτό τον νεκρό Γλαύκο και αυτός αναστήθηκε. Ο Μίνωας όμως δεν έμεινε ευχαριστημένος και πριν αφήσει τον Πολύιδο να επιστρέψει στην πατρίδα του, του ζήτησε να μάθει την τέχνη στον Γλαύκο. Ο Πολύιδος υπάκουσε, αλλά φεύγοντας έφτυσε στο στόμα του Γλαύκου, κάνοντάς τον να ξεχάσει όλα όσα είχε μάθει. Σύμφωνα πάντως με άλλη παράδοση, ο Γλαύκος αναστήθηκε από τον Ασκληπιό.
Ο μύθος επιβιώνει και στη νεότερη λαϊκή παράδοση του «ρόδου του αμάραντου»: Κι εδώ το φίδι που βγαίνει από το φαράγγι κρατά στο στόμα του κόκκινο τριαντάφυλλο που έχει τη δύναμη να ανασταίνει νεκρό.

(aπό την Wikipedia)

POLARIS | α_Ursae minoris*

[Το κείμενο αυτό γράφτηκε αργά το βράδυ στις 4.05.2010. Πήρε έτσι ημερομηνία 5.05.2010 και θεώρησα πως δεν ήταν έτοιμο ακόμη για να δημοσιευτεί. Χτες μετά τα γεγονότα της Αθήνας θεωρώ πως πρέπει να το δημοσιεύσω όπως το επεξεργάστηκα αρχικά χωρίς καμιά αλλαγή ή προσθήκη.

Θέλω μόνο να αποτελέσει ένα κερί στη μνήμη των τριών αθώων νέων ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στο χώρο δουλειάς τους στην Αθήνα παλεύοντας κι αυτοί με το δικό τους τρόπο για το δικαίωμα να υπάρχουν όπως και εκείνοι που απεργώντας θέλησαν να διαδηλώσουν ειρηνικά την αντίθεσή τους σε αποφάσεις που εμπιστεύονται πια με επώδυνο τρόπο μια ολοένα και πιο επιθετική Αγορά θέτοντας σε δεύτερη προτεραιότητα την αγωνία της κοινωνίας και την αφανή και άφωνη Πολιτική της σημερινής συγκυρίας...]

Ποιος θα μας δείξει τον πολικό αστέρα;

Ένα σχόλιο στην προσωπική εμπειρία των ημερών…

O πολικός αστέρας είναι ο "α" (άλφα) του αστερισμού της Μικρής Άρκτου. Η θέση του στο νυκτερινό ουρανό πάνω από το βόρειο πόλο, είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς από τους αρχαίους χρόνους ήταν πάντα ένα αστέρι πλοηγός για εκείνους που ταξίδευαν δίνοντας χαρακτηριστικά με την παρουσία του ένα οπτικό ερέθισμα απαραίτητο για να βρει κανείς το δρόμο του ή να μη χαθεί πλάνητας στην απεραντοσύνη του γήινου τοπίου και του κόσμου.

Σήμερα καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι του τόπου μας στέκονται αμήχανοι ή φοβισμένοι μπροστά στη συγκυρία μιας σκληρής εποχής που φαίνεται να έρχεται χωρίς προβλέψεις και μια φανερή βία που δεν διστάζει να τα σκιάζει όλα, σκέφτομαι πως είναι ίσως αναγκαίο περισσότερο να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να βρούμε απαντήσεις σε όλα εκείνα που μέχρι σήμερα δεν περνούσαν από το μυαλό, δεν βρίσκονταν μέσα στο οπτικό μας πεδίο. Είναι αλήθεια ο γιαλός στραβός ή μήπως εμείς στραβά αρμενίζαμε. Ο κόσμος που μέχρι τώρα κτίσαμε είναι αυτός που ανταποκρίνεται στην κοινή μας επιθυμία και τη μέση συνείδηση ή είναι ένας «εικονικός άλλος» κι αυτός;

Οι αισθήσεις και οι προσδοκίες μας, το βλέμμα και το όραμα, οι ελπίδες και η τρυφερότητα, οι σχέσεις και οι διαψεύσεις μας, όλα εκείνα που μας ορίζουν καθημερινά είναι μοναχά ανταλλακτικές αξίες; Είναι καταθέσεις και επιτόκια, ομόλογα και δάνεια, τζόγος στη ρουλέτα της αγοράς και στη χυδαιότητα της καταναλωτικής μας συνθήκης, άψυχες εικόνες μιας πλαστής πραγματικότητας και ενός θεαματικού καταναγκασμού, συσσωρευμένα κεφάλαια που από μόνα τους μετασχηματίζονται διαρκώς σε τερατώδη και απειλητικά υπονοούμενα που εξαφανίζουν την εσωτερική μας όραση, τηλεοπτικά και ενημερωτικά σκουπίδια που μεταλλάσσονται σε αιμοβόρα εγκεφαλικά «άλιεν» και μας κατασπαράσσουν στο κέντρο του καθιστικού του σπιτιού μας, ακριβά και κακόγουστα προϊόντα που υποκαθιστούν με καταιγιστικό τρόπο τις μύχιες σκέψεις μας με δύσμορφες ξελιγωτικές πόζες και μια οργισμένη παράκρουση για ολοένα και περισσότερη αηδιαστική φτήνεια;

Είναι ο κόσμος μας ένας οχετός προνομίων και απολαβών και εισοδημάτων και κρανίου τόπος-πάρτε τους το sculp- οικονομικής μονομέρειας ή μήπως θα μπορούσε να είναι ένα τοπίο του κοινού ανθρώπινου βιώματος με μια συνθήκη συμβατή με την αρχική ιδέα της πλάσης, με το λογισμό και τ’ όνειρο συνάμα να ορίζουν τις μέρες και τις εμπειρίες μας , με τις φυλές του ανθρώπινου γένους συμφιλιωμένες με τη ζωή, με τη διανοητική δόνηση του ωκεανού των συνειδήσεών μας να ορίζει τη φορά των πραγμάτων, τις σωματικές και τις ψυχικές μας εξάρσεις σαν το μετέωρο αστροναύτη στον ποιητικό ποταμό της ταινίας Σολάρις του Αντρέι Ταρκόφσκι, σαν το μικρό παιδί που πρέπει να γίνουμε για να καταδυθούμε στα βάθη με τα κρυστάλλινα νερά της ύπαρξης που τρέχουν γάργαρα κι ανόθευτα όπως έγραφε ο Giorgio de Chirico στην όχι και τόσο γνωστή αυτοβιογραφία του «Εβδομερός» [Hebdomeros], σαν τον καθένα μας έτοιμο από καιρό να πει πως «…τη νύχτα της δημιουργίας έμεινα ξάγρυπνος ήμουν εκεί για να δω το πρώτο άνοιγμα των βλεφάρων ν΄ακούσω τα πρώτα λόγια…» με το γοητευτικό στίχο που έγραψε –ανεξίτηλο ίχνος στοχασμού -από το 13ο αιώνα ο σούφι [σοφός] Τζελαλαντίν Ρουμί στα μέρη της Ανατολής , τόσο κοντά στους Άραβες αστρονόμους που ονοματίσανε αστέρια με τ΄όνομα Αλδεβαράν στον αστερισμό του Ταύρου δίπλα από τις Πλειάδες, σαν τον αρχαίο ποιητάρη των αιώνων που μας άφησε ακατάλυτη κληρονομιά κι αλήθεια το «΄Ερως ανίκατε μάχαν», γραμμένο με δυο λατινικές λέξεις ακόμη [ΑΜΟR OMNIA] στην ταφόπλακα της ύστερης σεκάνς μιας ταινίας δοκιμίου πάνω στο αίσθημα και το χρόνο και το σπαραγμό της ύπαρξης του Καρλ Ντράγιερ (Γερτρούδη ,1964),σαν ένα ροδοπέταλο στα άλικα ρόδα του πάθους και τον κήπο των μικρών καθημερινών ηδονών, σαν κόκκινος βαθύς χιτώνας που πλημμυρίζει τη θεϊκή εικονογραφία του Δομήνικου στο τέμπλο του καθεδρικού του Τολέδου [L’Espolio], σαν ψίθυρος στο θνητό στόμα της Έμιλι Ντίκινσον πριν γίνει στίχος να κλειστεί για πάντα στο μυστικό της συρτάρι, σαν κομψό ερωτικό σονέτο του Σαίξπηρ, σαν έφοδος στον ουρανό της ρώσικης Αβάν γκάρντ και υπέροχο σχέδιο βαμμένο με κραγιόνια με κοσμικές συμπαντικές χαράξεις στην έμπνευση του Ivan Leonidov για τα κτίρια της εργατικής ουτοπίας και των σοβιέτ, σαν μικρό σπίτι στην Αίγινα με αγάλματα να ορίζουνε τις άκρες του σμιλεμένα από το Ροδάκη, σαν το θόλο-μηχανή που στέγασε το κοινοβούλιο της Chandigarh στις επαρχίες της Iνδίας στο όραμα του Le Corbusier, σαν μαγική ώρα που τα άστρα κατεβαίνουν από το στερέωμα να σμίξουνε με τη φύση των αιώνων τις ασέληνες αυγουστιάτικες νύχτες στο οροπέδιο του Καθαρού πάνω από την Κριτσά….

Ο κόσμος,ένας άλλος τόπος…Ου-τόπος στα μάτια μερικών…Όμως εκεί ψηλά, ή και στη γη μας ίσως, υπάρχει ένα αστέρι ,πολικό που πρέπει να ψάξουμε να βρούμε ο καθένας…Για να μας δείξει το δρόμο, έστω μια πορεία…Να ανακαλύψουμε ίσως καινούρια πράγματα…Ή μήπως να πλάσουμε ένα άλλο ολότελα διαφορετικό «φαντασιακό» όπως έγραψε ο στοχαστής Κορνήλιος [Καστοριάδης]; Να αλλάξουμε ίσως χρειάζεται τον κόσμο κι όχι να τον ερμηνεύουμε μοναχά μπορεί να είχε δίκιο ο Κάρολος [Μαρξ]…Να πλάσουμε κόσμους διαδοχικά πάνω στη ροή των πάντων με πρωτοκαθεδρία στο όν ή στο είναι…Προσωκρατικοί και Πλάτων και Αριστοτέλης και Χριστός μετά για την Αγάπη που φάνηκε πως χάθηκε στην έγνοια του έρωτα και παπισμός και φανατισμοί και συγχωροχάρτια και Αναγέννηση και σε άλλους πιο ανατολικά από μας, ουπανισάδες και κάρμα και ζεν και ταό…Και μετά η επανάσταση η μια πίσω από την άλλη…Από το πρόσωπο στο άτομο και στη βιομηχανία και στους πολέμους και στο κεφάλαιο και στα κραχ και να΄μαστε πάλι αφού ακυρωθήκανε όλες οι ματωμένες ουτοπίες του 20ου αιώνα να ψάχνουμε με λύχνο και θαμπό φως στην αρχή ενός καινούριου αιώνα να βρούμε πάλι στίγμα μιας πορείας έστω…POLARIS…Το πολικό αστέρι του ο καθένας τελικά απεγνωσμένα προσπαθεί ν΄αγγίξει…Για να μπορέσει να χαράξει νέες διαδρομές στο χάρτη της επιθυμίας…Τόσο απλά και αυτονόητα ίσως, χωρίς πολλές περίσσιες σκέψεις…Με μια τρυφερή μοναχά ματιά να πλημμυρίζει ευλαβικά τους άλλους…Με πάθος για ζωή…

Οdyss,5.05.2010

*ΠΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ α της Μικρής Άρκτου

Η Μικρή Άρκτος (Λατινικά: Ursa Minor, συντομογραφία: UMi) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Το σημαντικότερο ξεχωριστό γνώρισμα της Μικρής Άρκτου είναι ότι στα χρόνια μας περιέχει το Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Συνορεύει μόνο με τους αστερισμούς της Καμηλοπάρδαλης , του Δράκοντα και του Κηφέα. Τα επτά φωτεινότερα άστρα της Μικρής Άρκτου δίνουν την εντύπωση ότι σχηματίζουν μια κουτάλα, όμως τα 4 είναι αμυδρά. Το άστρο στην άκρη του χερουλιού της κουτάλας είναι ο Πολικός Αστέρας (Polaris), ο αστέρας που χρησιμεύει για τον εντοπισμό του Βορρά, όσο και του αστερισμού του. Βρίσκεται αν προεκτείνουμε το ευθύγραμμο τμήμα μεταξύ των α και β Μεγάλης Άρκτου προς την πλευρά του α κατά το πενταπλάσιο αυτού.
Λέγεται ότι τον αστερισμό καθιέρωσε τον 6ο αιώνα π.Χ. ο Έλληνας αστρονόμος Θαλής ο Μιλήσιος, αλλά είναι βέβαιο ότι ήδη χρησιμοποιούταν ως οδηγός από τους ναυτικούς. Στην αρχαιότητα η Μικρά Άρκτος, που σημαίνει «Μικρή Αρκούδα», ονομαζόταν «το φτερό του Δράκοντα», και ήταν τμήμα του αστερισμού Δράκοντα. Το φτερό του Δράκοντα ως ομάδα αστέρων έχει πια προ πολλού ξεχαστεί. Ο Άρατος ο Σολεύς, Έλληνας επικός ποιητής, λέγεται ότι ονόμασε τον αστερισμό Κυνόσουρα, δηλαδή «ουρά σκύλου». Η ονομασία αργότερα υιοθετήθηκε και από τους Ρωμαίους ως Cynosura, και διατηρήθηκε μέχρι και μετά την Αναγέννηση. Στην αρχαία Ελλάδα, αυτή ήταν κυρίως που ξεχώριζε την Μικρά Άρκτο, καθώς μοιραζόταν τα ονόματα `Αρκτος, `Αμαξα, `Αγαννα και Ελίκη με την Μεγάλη Άρκτο. Ο Βρετανός ιστορικός και «μυθολόγος» του 19ου αι. Sir George William Cox ταύτισε τη λέξη με το Λυκόσουρα, που αρχικώς θα εσήμαινε «Ουρά του Φωτός» (πρβλ. τα λυκόφως, λυκαυγές). Αλλά αυτό δεν φαίνεται κατάλληλο για ένα όχι τόσο φωτεινό αστερισμό. Παρόμοια ηχητικώς ακούγεται το όνομα ενός αστερισμού από την αρχαία Μεσοποταμία, του Antasurra (= η άνω σφαίρα) ή Annassurra (= ψηλός όταν ανατέλλει;). Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν και το όνομα Ursa Phoenicia, από το αρχαίο ελληνικό όνομα του Πολικού Αστέρα, «Φοινίκη». Η παράδοση κατά την οποία οι Άρκτοι ήταν οι Κρητικές τροφοί του βρέφους Δία, που στη συνέχεια υψώθηκαν στους ουρανούς για την αφοσίωση στο καθήκον τους, υιοθετείται από τον Μανίλιο στον στίχο του: «Η μικρή αρκούδα που κούνησε τον δυνατό Δία».
Οι Άραβες γνώριζαν τη Μικρή Άρκτο ως Al Dubb al Asghar, ακριβής μετάφραση του «Μικρά Άρκτος» που παρεφθαρμένη από τον Bayer απαντάται ως Dhub Elezguar, αλλά πριν επηρεασθούν από τους Έλληνες τη θεωρούσαν ως μια ακόμα νεκροφόρο τράπεζα, όπως και τη Μεγάλη Άρκτο, με τους αστέρες της ουράς να είναι οι βαρυπενθούσες κόρες (Banat al Naash al Sughra) του νεκρού που την ακολουθούν σε νεκρική πομπή, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Μεγάλης. Σε πιο βουκολική εκδοχή, ο (σημερινός) Πολικός Αστέρας ήταν ο Νεαρός Τράγος. Ακόμα, οι Άραβες παρομοίαζαν την Μικρά Άρκτο με ψάρι, ενώ την αποκαλούσαν και Al Fass, [η Τρύπα] από όπου περνά ο γήινος άξονας.
Στους Πέρσες ήταν το Ihlilagji, το Μυροβάλανον ή καρπός της χουρμαδιάς, εκτός από τα κοινά με τη Μεγάλη Άρκτο Heft Rengh, Heft Averengh ή Hafturengh, διευκρινιζόμενα από το Kihin (= μικρή). Ο Γερμανός ανατολιστής Peter Jensen έβλεπε στη Μικρή Άρκτο τη Λεοπάρδαλη των Βαβυλωνίων, έμβλημα του σκότους, όπως το σκότος συμβόλιζε και στην Αίγυπτο ως το Τσακάλι του θεού Σηθ. Οι Κινέζοι την ονόμαζαν Peih Sing.Οι αρχαίοι Σκανδιναβοί την αποκαλούσαν «το μικρότερο άρμα» ή Θρόνο του Θωρ, και οι απόγονοί τους στη σημερινή Δανία και Ισλανδία ακόμα τη λένε Litli Vagn, Μικρό Κάρο. Ο Δάντης αποκαλούσε τους 7 αστέρες της Cornu, όνομα κοινό και στους αμέσως επόμενους αιώνες, όπως φαίνεται και από το τρίτο γράμμα του Αμέριγκο Βεσπούτσι που ονομάζει τη Μικρή Άρκτο Elcorno. Παρόμοια, ήταν η Bocina (= σάλπιγγα) των Ισπανών βοσκών και Bogina (= βόας) των Ιταλών ναυτικών. Οι Αλφόνσειοι Πίνακες δίνουν την ονομασία Alruc(c)aba με αποτέλεσμα τη σύνθετη λέξη Dubherukabah που δίνει ο Ριτσιόλι.Ο Καίσιος παρομοίασε τη Μικρή Άρκτο με το άρμα που στάλθηκε από τον Ιωσήφ να φέρει τον πατέρα του στην Αίγυπτο, με το άρμα που μετέφερε τον Προφήτη Ηλία στους ουρανούς και με την αρκούδα που σκότωσε ο Δαβίδ. Το συνηθέστερο λαϊκό όνομα έως σήμερα στις ΗΠΑ για τον αστερισμό είναι Little Dipper (=μικρή κουτάλα).
[από το σχετικό λήμμα της Wikipedia]