12.2.10

ΓΙΟΥΡΙ ΓΚΑΓΚΑΡΙΝ

ΔΙΑΣΤΗΜΑ_12.04.1961
ΑΘΗΝΑ_ 12.02.1962 [48 ΧΡΟΝΙΑ ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ]


Την περασμένη Κυριακή (7.02.2010) στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, η Φωτεινή Τομαή που μέσα από την εξαιρετική σελίδα «διπλωματικό αρχείο» μας ξεναγεί με γοητευτικό τρόπο σε στιγμιότυπα και γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας του Τόπου που δεν είναι ακόμη καταγεγραμμένα τα περισσότερα στις επίσημες και αναγνώσιμες ιστορικές του σελίδες, παρουσιάζει την «αθηναϊκή περιπέτεια του αστροναύτη Γιούρι Γκαγκάριν», που βρέθηκε στην Αθήνα και την Ακρόπολη στις 12 Φεβρουαρίου του 1962, πριν από 48 δηλαδή ακριβώς χρόνια.

Η φωτογραφία του μικροκαμωμένου (1,57 στο ύψος) ανθρώπου που μοναδικός επιβάτης του «Βοστόκ 1»,εγκατέλειψε στις 12 Απριλίου του 1961 την αεροναυτική βάση του Μπαϊκονούρ στη Σοβιετική Ένωση για να διαγράψει με ταχύτητα 28.260 χιλιομέτρων την ώρα την τροχιά της Γης σε 89΄34΄΄με τον κωδικό επαφής «Κέδρος»,είναι μια από τις αγαπημένες μου φωτογραφίες που υπάρχει στη «σχεδία της μνήμης» του blog από την αρχή με το χαρακτηριστικό τίτλο «αναζητώντας τις απαρχές των ορίων».Είναι λοιπόν κατανοητή η άμεση ανταπόκρισή μου στη σημερινή επέτειο αυτής της μοναδικής παρουσίας, σε μια Αθήνα της εποχής του ψυχρού πολέμου αλλά και στο ξεκίνημα μιας δεκαετίας που θα έβαζε τον τόπο στη δίνη μιας μεγάλης περιπέτειας την ίδια εκείνη περίοδο που ξεκινούσε η άνοιξη του ΄60, περίοδος γόνιμη και δημιουργική για όλες τις δημιουργικές και καλλιτεχνικές εκφράσεις και βέβαια για την ελληνική αρχιτεκτονική.

Η περίφημη εικόνα του Γκαγκάριν, με τη στολή του αστροναύτη και τα διακριτικά μιας μεγάλης χώρας που έθρεψε φρούδες ελπίδες για πολλούς στη διάρκεια ενός ολόκληρου αιώνα, μου φέρνει πάντα στο νου την «έφοδο στον ουρανό» που χαρακτήρισε τις αναζητήσεις μιας πολιτικής και καλλιτεχνικής πρωτοπορίας (αβαν-γκαρντ) στις αρχές του 20ου αιώνα -που τα σπαράγματά της ακόμη διασώζονται στη Μόσχα και αλλού -και βέβαια δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί ένα εκτεταμένο πεδίο εμπειριών ικανό να τροφοδοτεί με ριζοσπαστικό τρόπο μέχρι σήμερα τις προσλήψεις και την οπτική μας για τα πράγματα.


Το αδιόρατα ανήσυχο και συνάμα τυλιγμένο με μια αιδήμονα προσμονή βλέμμα του Γιούρι Γκαγκάριν την ώρα της αναχώρησης για μια εκτόξευση στο τεράστιο συμπαντικό κενό, τοπίο της πρωταρχικής εκρηκτικής επέκτασης των αχανών κοσμικών ορίων, εκεί που στα νεφελώματα βαθιά στους μακρινούς γαλαξίες γεννιούνται τα καινούρια αστέρια και αντηχεί ακόμη ο φοβερός αχός (θόρυβος υποβάθρου/background noise)της γενεσιουργής αρχής των πάντων, ναι προς τα εκεί ήταν αυτή η πτήση. Η αγωνία του ανθρώπου να γνωρίσει τα όρια και να ανυψωθεί ή να καταδυθεί αν θέλετε στο χώρο με τις άπειρες διαστάσεις μιας κοσμικής χάραξης που μας ξεπερνά νοηματικά και διανοητικά και είναι η πιο μεγάλη πρόκληση της σκέψης και της επιστημονικής και της φιλοσοφικής και της πιο ουμανιστικής, της βαθιά δικής μας.

Είναι η ίδια ματιά που μπορεί να δει κανείς στο πρόσωπο των παιδιών, ανοιχτών πάντα στην καινούρια εμπειρία και την περιήγηση στο βίωμα που δεν προσμετρά κινδύνους αλλά τροφοδοτείται από την αναζήτηση και τη διαθεσιμότητα για την ανακάλυψη του αδόκητου και του απρόσμενου και είναι αυτό το αίσθημα που διατρέχει σαν ζωοποιός δόνηση την αθωότητα αλλά και τη δημιουργική συνείδηση και είναι αυτό που μετατρέπει τις σταγόνες της βροχής σε κρύσταλλα που φωτίζουν το έρεβος και διαλύουν τα συντρίμμια που υψώνει διαρκώς μπροστά στον άνθρωπο ο «άγγελος της Ιστορίας».

Εκείνη τη στιγμή, στις 12.04.1961, στη φωτογραφία του Γκαγκάριν, μετέωρου σε λίγο αστροναύτη στο διάστημα –ίσως χωρίς επιστροφή- για να θυμηθώ μια ρήση από μια εκπομπή στο Τρίτο πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, αποτυπώνει ο φακός τη σχέση μας με το « Όλον» αλλά και με το «μηδέν», για να θυμηθώ τη διατύπωση ενός μεγάλου μυαλού και σπάνιου ανθρώπου του Κώστα Αξελού που κηδεύτηκε χτες στο Παρίσι με απαγγελία μεταξύ των άλλων και των στίχων του Πινδάρου «Σκιάς όναρ άνθρωπος».Αυτό ίσως θα μπορούσε να είναι το καλύτερο σχόλιο κάτω από τη φωτογραφία του Γιούρι Γκαγκάριν την ώρα που κινεί ,στην έφοδο στον ουρανό, προς τις απαρχές των ορίων….

Odyss,12.02.2010

Links:
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=83&artid=142073&dt=21/04/2002