20.8.11

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα_υπόκλιση στον οιονεί ποιητή

F.G.LORCA _5.06.1898-19.08.1936

  F.G.Lorca / φωτο.επεξεργασμένη από Odyss


Αύγουστος του 1936 στην Καταλωνία και τη Γρανάδα.  Ένα φοβερό καλοκαίρι που κατέχει μια ξεχωριστή θέση στη δημιουργική κατάθεση της λογοτεχνίας και της τέχνης, γιατί αποτύπωσε μοναδικά τα ίχνη μιας κοινής συνείδησης που έκτισαν και υπεράσπισαν μαζί πολλοί, σε μια  πολιτική συνθήκη πρωτόγνωρη στη διάρκεια του εικοστού αιώνα…Την ώρα που οι «νύχτες των κρυστάλλων» και η μαρτυρική Γκερνίκα προδιέγραφαν το άνοιγμα της πύλης της κόλασης για την Ευρώπη και τον κόσμο, την εποχή που το φίδι είχε γεννήσει τον τρόμο που κυοφορήθηκε στις παρελάσεις του φασισμού και στις αντιδημοκρατικές εκτροπές που είχαν γίνει κανόνας, εκείνη τη στιγμή διάλεξαν να σφαλίξουν το στόμα των ποιητών που απέμεναν…

Ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι 6 χρόνια πριν είχε αυτοκτονήσει, την ώρα που «η έφοδος στον ουρανό» είχε αρχίσει να μεταλλάσσεται σε συρματοπλέγματα των γκουλάγκ και ο Όσιπ Μαντελστάμ συνέχιζε να περιφέρεται για σωφρονισμό στη Σιβηρία, οι ναζί έκαιγαν βιβλία και εξοβέλιζαν την «παρηκμασμένη τέχνη»  της νεωτερικότητας επιβάλλοντας ένα καθεστώς τρόμου και προετοιμάζοντας τα στρατόπεδα εξόντωσης των αλλότριων φυλών και των Εβραίων και οι νάνοι ντενεκέδες ευρωπαίοι ηγετίσκοι εξασκούνταν με τα όπλα που διέθεταν και με το ρετσινόλαδο στην Ελλάδα του Μανιαδάκη για την «τελική λύση» του ο καθένας, που δεν εξαιρούσε βέβαια από τις προβλέψεις της κανένα παρά μόνο τους βασιλιάδες και τις ελβετικές τράπεζες…

Βαριά εποχή για ποιητικούς συνειρμούς…Στις 19 του Αυγούστου του 1936, ο ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα εκτελέστηκε από τα «αντικομμουνιστικά αποσπάσματα θανάτου» που είχαν στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου γεμίσει την Ισπανία με τάφους που ακόμη δεν λένε να κλείσουν…Μαζί με το νεκρό κορμί του ποιητή που παράχωσαν σε ένα ομαδικό τάφο, είχε θαφτεί και η ουτοπία που γεννήθηκε στη Βαρκελώνη εκείνα τα χρόνια και ήθελε να βλέπει τον κόσμο με μια ελεύθερη και αντιιεραρχική ματιά…Το φοβερό καλοκαίρι του ΄36, η δημοκρατική Ισπανία έδινε την τελευταία μάχη του ανθρώπου ενάντια στην επερχόμενη βαρβαρότητα που δεν άργησε να σαρώσει τα πάντα και να καταστήσει στο τέλος την ίδια την ποίηση μια «…υπόθεση βαρβαρική μετά την εμπειρία του Άουσβιτς…» όπως τόσο εύστοχα επισήμανε μετά το τέλος του φοβερού εκείνου πολέμου ο γερμανός φιλόσοφος Τιοντόρ Αντόρνο…

Χτες, συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από εκείνη τη θλιβερή μέρα. Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ αλλά δεν έχει αλλάξει διόλου ο τρόπος που βλέπει τους ποιητές…Οι στίχοι τους δημιουργούν πάντα μια ενόχληση…Χώνονται σαν τα καρφιά στις ανθρώπινες συνειδήσεις και καμιά φορά τις γονιμοποιούν με εγερτικό και ριζοσπαστικό τρόπο…Να υποκλιθούμε στη μνήμη τους…Να τους διαβάζουμε…Να διδάσκουμε τα παιδιά μας να βλέπουν τον κόσμο με την οικουμενική τους ματιά…Ο αγώνας του ανθρώπου σήμερα είναι μια διαρκής εναντίωση στη λήθη και τους μηχανισμούς της…Και μια διερώτηση που επιζητεί την ουσιαστική μας σχέση με την α-λήθεια του κόσμου…


Odyss, 19.08.2011






Φ.Γ.Λόρκα: Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας

Ένα από τα ποιήματα αυτού του θεατρικού έργου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που έχει ως θέμα τον χαμό ενός ταυρομάχου από την Ανδαλουσία σε μια ταυρομαχία στη Σεβίλλη, σε μετάφραση - απόδοση Νίκου Γκάτσου. Το έργο έχει αποδοθεί και στα ελληνικά σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου σε μορφή καντάτας.

Το Σκόρπιο Αίμα


Σκαλί-σκαλί πάει ο Ιγνάθιο
το θάνατό του φορτωμένος.
Γύρευε να 'βρει την αυγή
μα πουθενά η αυγή δεν ήταν.
Γυρεύει τη σωστή θωριά του
και τ' όνειρό του αλλάζει δρόμο.
Γύρευε τ' όμορφο κορμί του
και βρήκε το χυμένο του αίμα.

Στιγμή δεν έκλεισε τα μάτια
που είδε τα κέρατα κοντά του,
όμως οι τρομερές μανάδες
ανασηκώσαν το κεφάλι.
Κι από το βοσκοτόπια πέρα
ήρθ' ένα μυστικό τραγούδι
που αγελαδάρηδες ομίχλης
τραγούδαγαν σε ουράνιους ταύρους.

Δεν είχε άρχοντα η Σεβίλλια
μπροστά του για να παραβγεί
ούτε σπαθί σαν το σπαθί του
ούτε καρδιά να 'ν' τόσο αληθινή.
Σαν ποταμός από λιοντάρια
η ξακουσμένη του αντρειοσύνη,
και σαν σε πέτρα σκαλισμένη
η στοχασιά του η μετρημένη.

Τώρα για πάντα πια κοιμάται.
Τώρα τα μούσκλια και τα χόρτα
με δάχτυλα που δε λαθεύουν
το άνθος ανοίγουν του μυαλού του.
Και το τραγουδιστό του αίμα
κυλάει σε βάλτους και λιβάδια,
γλιστράει στο σύγκρυο των κεράτων,
άψυχο στέκει στην ομίχλη,
σε βουβαλιών σκοντάφτει πόδια,
σα μια πλατιά, μια λυπημένη,
μια σκοτεινή γλώσσα, ώσπου τέλμα
να γίνει από αγωνία, πλάι
στον Γουαδαλκιβίρ των άστρων.