14.5.11

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ_δημοσίευση # 03


...ME ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΒΙΑ, ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΟΥ ΠΕΡΙΣΣΕΥΕΙ ΠΑΝΤΟΥ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ...ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΜΟ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΞΕΓΕΡΜΕΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ, ΙΣΑΜΕ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΣΤΑ 4/5 ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΕΡΗΜΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΟΠΟΥ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΑΘΩΩΝ ΒΑΦΕΙ ΤΙΣ ΝΥΧΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ...Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΝΑΒΙ ΠΙΛΑΪ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΡΗΤΟΡΕΙΑ ΠΟΥ  ΜΑΣ ΚΑΤΑΚΛΥΖΕΙ ΙΣΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΚΑΠΟΙΑ ΕΜΠΝΕΥΣΗ...ΓΙΑ ΝΑ ΔΥΝΑΜΩΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΗΘΙΚΕΣ ΜΑΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ...ΤΗΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΟΙΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΠΟΥ ΘΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ...ΜΕ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ EΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ-ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ… ΚΑΙ ΠΥΚΝΩΤΗ ΜΑΖΙ ΜΙΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΕΥΕΤΑΙ ΤΗ ΛΗΘΗ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΣ ΤΩΝ [ΠΟΛΥ] ΛΙΓΩΝ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ...   

Γκράφιτι του Βanksy

Στις 31.05.2010 και στις 3.06.2010, με αφορμή τη δολοφονική επίθεση στα πλοία  της διεθνούς ανθρωπιστικής αποστολής για τη Γάζα, είχα αντίστοιχα προτείνει ως βιβλιογραφία το θεμελιώδες κείμενο της Χάνα Άρεντ* "Η προέλευση του ολοκληρωτισμού" και είχα αναδημοσιεύσει ολόκληρη τη μετάφραση του έργου του Βάλτερ Μπένζαμιν** "Για μια κριτική της βίας" ως ελάχιστα σχόλια υπομνηματισμού των τρόπων με τους οποίους εξακολουθούν ολόκληρα κράτη να αντιμετωπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να χρησιμοποιούν τη βία για να επιβάλουν τους θεμιτούς αλλά και αθέμιτους σκοπούς τους, στην αυγή της νέας χιλιετίας.
Σήμερα επιλέγω [για τρίτη φορά μετά το Δεκέμβριο του 2009 και του 2010/βλ. αναρτήσεις μου στις 10.12.2009 & 27.12.2010 ] να αναδημοσιεύσω ένα άρθρο*** της κ. Ναβί Πιλάι****, που είναι επικεφαλής της ύπατης αρμοστείας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αναφέρεται στο ζήτημα της περίφημης «ανάπτυξης» και της σχέσης της με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε μια περίοδο που η ρητορεία του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος του αναπτυγμένου κόσμου αποφαίνεται καθημερινά με ευκολία για δείκτες, χρέη, αναδιαρθρώσεις και επιμηκύνσεις και ο κόσμος βιώνει μια σαφή ηθική –δηλαδή πολιτική και πολιτισμική κρίση- έχει μεγάλο ενδιαφέρον να εστιάσουμε την προσοχή μας σε διαφορετικές φωνές όπως αυτή , που αποτελεί κατά την άποψή μου μια ξεχωριστή και θαρραλέα οικουμενική προσωπικότητα.
Με απλό και σαφή τρόπο διατυπώνει προτεραιότητες που έχουν στο κέντρο τους την ανθρώπινη ιδιότητα και εναντιώνεται ρητά σε οπτικές που αρνούνται να εντάξουν στο πεδίο τους ζητήματα διατυπωμένα μέχρι σήμερα στη διεθνή προβληματική , όπως ο αγώνας απέναντι στη «… φτώχεια, την ανισότητα, τον υποσιτισμό, την ανεργία….την  υποβάθμιση του περιβάλλοντος...». Η κ. Πιλάι, δεν αναφέρεται μόνο στην ανάγκη προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υδρογείου, αλλά δεν διστάζει να αναφερθεί ευθέως και στο θέμα της τεράστιας ανισοκατανομής των πόρων και της έλλειψης πρωτοβουλιών για την καταπολέμησή της και τη διαμόρφωση μιας δικαιότερης κοινής συνθήκης για όλους.
Η διεθνής υποκρισία σήμερα περισσεύει. Στη Μεσόγειο πνίγονται πρόσφυγες από τη Λιβύη χωρίς καμιά βοήθεια από τους δραστήριους κατά τα άλλα διεθνείς στόλους που περιπλέουν την περιοχή για να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα. Στη Αθήνα χάνονται ανυποψίαστοι άνθρωποι λίγα μέτρα από το σπίτι τους χτυπημένοι από αδίστακτους εγκληματίες που κυοφορεί  η πλήρης έλλειψη έγνοιας της θεσμισμένης πολιτείας σε περιοχές του ιστορικού κέντρου όπου ολόκληρες γειτονιές αποδίδονται στις διαθέσεις ρατσιστικών ομάδων που κινούνται με τη δική τους λογική, υποκαθιστώντας την κοινωνία των πολιτών και επωάζοντας το «αυγό του φιδιού» με τρόπο που δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία, σε όσους ανθρώπους εξακολουθούν να σκέφτονται.  Η πολιτισμένη Ευρώπη, μετά το βίωμα δυο παγκοσμίων πολέμων με ολοκαυτώματα και καταστροφή του αστικού της πολιτισμού, ακόμη δεν κατάφερε να κατανοήσει πως το ζήτημα της υποδοχής του ρεύματος των ανθρώπων που πλήττονται από πολέμους, φτώχεια, έλλειψη δημοκρατικών θεσμών στις χώρες προέλευσής τους ,δεν είναι μια ελληνική υπόθεση αλλά αφορά όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.Και βέβαια η διεθνής κυρίαρχη ελίτ των αγορών και του οικονομικού προσανατολισμού των πάντων, αδυνατεί να δει με την κοντόφθαλμη λογική που τη διακρίνει, πως η περίφημη συσσώρευση κεφαλαίων και η συγκέντρωση  προνομιακά του πλούτου σε ελάχιστα χέρια παγκόσμια, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η καταστροφή του περιβάλλοντος και η ανοχή των μεγάλων πλειοψηφιών των πολιτών σε όλο τον κόσμο, δεν είναι ζητήματα ανεξάντλητα που μπορούν να αποτελούν εσαεί αντικείμενο εκμετάλλευσης των λίγων σε βάρος των πολλών. Η βία και ο καταναγκασμός είναι σήμερα προφανής παντού. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η υπεράσπιση της ελάχιστης αξιοπρέπειας που οφείλει να καθορίζει τη στάση των διεθνών και εθνικών θεσμών φαίνονται να παραχωρούν τη θέση τους σε κάθε είδους λογικές της βίας. Το κείμενο του Μπένζαμιν «Για μια κριτική της βίας» , έχει εξαιρετικό αναλυτικό βάθος πάνω στο θέμα αυτό όπως και το σχετικά πρόσφατο βιβλίο του Σλαβόι Σίζεκ  «6 Σχόλια για τη βία». Η βία σήμερα δεν είναι μόνο φυσική αλλά κυρίως θεσμική και φαίνεται να κυριαρχεί παντού και να επιβάλει τη δική της πρακτική. Σ΄αυτή την εξάπλωση μπορούν και πρέπει να εναντιωθούν όλοι οι ενεργοί Πολίτες του κόσμου με όπλα τους την κοινή ανθρώπινη λογική, τις οικουμενικές αξίες και τη συλλογική μνήμη και την Ιστορία και κυρίως με την αφύπνιση και τη  συμμετοχή τους. 


Οdyss, 14.05.2011  

Δεν υπάρχει ανάπτυξη

χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα***



Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του ΟΗΕ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη, ο αριθμός των υποσιτιζομένων στον κόσμο αυξήθηκε από 850 εκατομμύρια το 1980 σε ένα δισεκατομμύριο στις μέρες μας. Τα στοιχεία αυτά είναι πραγματικά απογοητευτικά.
Παρά τις τεχνολογικές επαναστάσεις των τελευταίων τριάντα ετών, η αύξηση της φτώχειας, η έλλειψη τροφίμων, οι οικονομικές κρίσεις και οι ένοπλες συγκρούσεις εξακολουθούν να μαστίζουν πολλές περιοχές του κόσμου, και ιδιαίτερα αυτούς που ζουν στις 48 λιγότερο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου.
΄Οταν κάποιος μιλάει για ανάπτυξη, χρησιμοποιεί τη γλώσσα των οικονομολόγων. Ας σκεφτούμε όμως για λίγο ποιοι πρέπει να είναι οι κύριοι στόχοι της οικονομικής ανάπτυξης. Η ανάπτυξη πρέπει να σημαίνει πρόσβαση σε ευκαιρίες για μια καλύτερη ζωή. Σημαίνει ζωή με αξιοπρέπεια και ελευθερία, χωρίς φτώχεια και φόβο. Η ανάπτυξη αποτελεί δικαίωμα. ΄Εφτασε η στιγμή τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο άνθρωπος να βρεθούν στην καρδιά της συζήτησης για την ανάπτυξη στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες.
Georg Grosz/ Σκίτσο από τη σειρά "Οι αιστοκράτες"[1926] 


Μια φορά κάθε δέκα χρόνια, εκπρόσωποι της διεθνούς κοινότητας συναντιούνται σε μια διάσκεψη με αντικείμενο τα ζωτικά θέματα που αντιμετωπίζουν οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Η τέταρτη διάσκεψη του ΟΗΕ για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, στην Κωνσταντινούπολη, πραγματοποιείται σε ένα τοπίο μεγάλης αναταραχής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η στέρηση του δικαιώματος στην ανάπτυξη είναι μία από τις αιτίες που προκάλεσαν την αναταραχή. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους εξαιτίας της εκτεταμένης φτώχειας και των ανισοτήτων, της αυξανόμενης ανεργίας, της έλλειψης ευκαιριών και της χρόνιας στέρησης των οικονομικών, κοινωνικών, αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους, δεν κερδίζουν από τους φυσικούς πόρους των χωρών τους, ενώ δεν μπορούν να συμμετάσχουν ουσιαστικά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αυτά είναι ακριβώς τα ζητήματα που αντιμετώπισε η Διακήρυξη του ΟΗΕ για το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη πριν από 25 χρόνια.
Το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ενσωματώνει τις αρχές της ισότητας, των μη-διακρίσεων, της συμμετοχής, της διαφάνειας, της υποχρέωσης λογοδοσίας και της διεθνούς συνεργασίας. Μερικές από τις βασικές διατάξεις της Διακήρυξης του ΟΗΕ είναι ξεκάθαρες: ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της ανάπτυξης. Πρέπει επίσης να εξασφαλιστεί η ελεύθερη, ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή για τη δίκαιη κατανομή των κερδών από την ανάπτυξη. Πρέπει, τέλος, να υπάρχει σεβασμός της κυριαρχίας επί των φυσικών πόρων.
Το μήνυμά μου προς τη Διάσκεψη για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες είναι ξεκάθαρο: τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δικαίωμα στην ανάπτυξη πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της αναπτυξιακής πολιτικής. Το δικαίωμα στην ανάπτυξη πρέπει να βρίσκεται στην καρδιά της παγκόσμιας συνεργασίας για ανάπτυξη και να καθοδηγεί την παγκόσμια στρατηγική για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων.
Οι στρατηγικές ανάπτυξης που εστιάζουν μόνο στην οικονομική μεγέθυνση δημιουργούν περισσότερη φτώχεια, ανισότητα, υποσιτισμό, ανεργία, και περισσότερες απειλές, όπως η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Οι φτωχοί, οι μειονότητες, οι αυτόχθονες, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες και τα άτομα με αναπηρία μένουν έτσι στο περιθώριο των κοινωνιών τους και της παγκόσμιας κοινότητας.
Η οικονομική μεγέθυνση μαζί με την προστασία του δικαιώματος στην ανάπτυξη θα συμβάλουν στην πραγμάτωση του οράματος του Χάρτη του ΟΗΕ για έναν κόσμο με μεγαλύτερη ελευθερία, έναν κόσμο που θα στηρίζεται στην ειρήνη, την ανάπτυξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Γκράφιτι του Banksy
Οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες περνούν από μια περίοδο δυσκολιών σε μια εποχή ελπίδας, καθώς θεωρείται ότι θα αποτελέσουν το επόμενο κύμα των οικονομιών της παγκοσμιοποίησης. Οι χώρες αυτές είναι συχνά ευλογημένες με πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων και ανεκμετάλλευτο ανθρώπινο δυναμικό. Η προσέγγιση της ανάπτυξης με βάση τα δικαιώματα θα εκθρέψει αυτή την ελπίδα. Μια προσέγγιση άρνησης και περιφρόνησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων θα έχει ως μοναδικό αποτέλεσμα την απογοήτευση και την αστάθεια, που παρακολουθούμε σε τόσες χώρες τους τελευταίους μήνες.


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 
*/ Χάνα Άρεντ (γερμ.: Hannah Arendt, 1906-1975)
Γερμανίδα πολιτικός επιστήμονας και φιλόσοφος. Γεννήθηκε από λαϊκή γερμανοεβραϊκή οικογένεια στην πόλη του Linden (σήμερα τμήμα του Αννόβερου) και μεγάλωσε στο Καίνιξμπεργκ και στο Βερολίνο. Σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ ,δίπλα στον Μάρτιν Χάιντεγκερ με τον οποίο είχε μια μακροχρόνια, θυελλώδη και ρομαντική ερωτική σχέση, για την οποία αργότερα της ασκήθηκε κριτική εξαιτίας της ανοχής του Χάιντεγκερ προς το ναζιστικό κόμμα όταν ήταν πρύτανης στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Αργότερα πήγε στην Χαϊδελβέργη όπου, υπό την επίβλεψη του υπαρξιστή φιλοσόφου Καρλ Γιάσπερς, έγραψε την διατριβή της σχετικά με την "σύλληψη" της αγάπης στην σκέψη του Αγίου Αυγουστίνου. Παντρεύτηκε τον Γκύντερ Στερν, μετέπειτα γνωστό ως Günther Anders, το 1929 στο Βερολίνο (χώρισαν το 1937). Με την άνοδο του Ναζισμού έφυγε για το Παρίσι και μετά την εισβολή των Γερμανών στο Παρίσι κατέφυγε στη Νέα Υόρκη, όπου έγινε καθηγήτρια της Φιλοσοφίας. Πέθανε το 1975 σε ηλικία 69 ετών. Έγραψε πολλά έργα για τον ολοκληρωτισμό και τον αντισημιτισμό καθώς και μελέτες για το εβραϊκό Ολοκαύτωμα, με γνωστότερο έργο την «Προέλευση του ολοκληρωτισμού»( «The Origins of Totalitarianism»).
**/ Βάλτερ Μπένζαμιν:
Ο Βάλτερ Μπέντιξ Σένφλις Μπένζαμιν (Walter Bendix Schönflies Benjamin, 15 Ιουλίου 1892 — 27 Σεπτεμβρίου 1940) ήταν Γερμανοεβραίος Μαρξιστής και κριτικός της λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, και φιλόσοφος. Συνδέονταν κατά καιρούς με την Σχολή της Φρανκφούρτης για την κριτική θεωρία και επηρεάστηκε επίσης από τα γραπτά ενός νεότερου συγχρόνου, του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που ανέπτυξε την κριτική αισθητική και τον διαλεκτικό υλισμό, και τον Gershom Scholem, που θεμελίωσε την σύγχρονη, ακαδημαϊκή μελέτη της Καββάλα και του Ιουδαϊκού μυστικισμού. Τις τελευταίες δεκαετίες, το ενδιαφέρον για το έργο του αυξήθηκε δραματικά, κάνοντάς τον έναν από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα σχετικά με την λογοτεχνία και την σύγχρονη αισθητική εμπειρία.
Ως κριτικός της κοινωνίας και του πολιτισμού, ο Μπένγιαμιν συνδύασε ιδέες προερχόμενες από τον ιστορικό υλισμό, τον γερμανικό ιδεαλισμό, και τον εβραϊκό μυστικισμό σε ένα έργο που αποτέλεσε μια καινοφανή συνεισφορά στον Δυτικό Μαρξισμό και στην αισθητική θεωρία. Ως φιλόλογος διανοούμενος, έγραψε τα πιο σημαντικά του δοκίμια για τον Κάρολο Μπωντλαίρ, μετάφρασε την έκδοση Tableaux Parisiens από τα Άνθη του κακού αλλά και το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Μαρσέλ Προυστ. Το έργο του αναφέρεται ευρέως στις ακαδημαϊκές και λογοτεχνικές σπουδές, και συγκεκριμένα τα δοκίμιά του Το έργο του Μεταφραστή και το Το έργο τέχνης στην εποχή της μηχανικής αναπαραγωγής. Επηρεασμένος από τον Μπαχόφεν, ο Μπένγιαμιν δημιούργησε τον όρο "ενορατική αντίληψη" για την αισθητική τέχνη μέσω της οποίας ο πολιτισμός θα ανακτούσε την χαμένη εκτίμησή του για τον μύθο.
***/Το κείμενο του Βάλτερ Μπένγιαμιν «Zur Kritik Der Gewalt», Gesammelte Schriften, 1977, μετέφρασε από το γερμανικό πρωτότυπο ο Λεωνίδας Μαρσιανός. Η έκδοση ετοιμάστηκε στο Εργαστήρι της Ελευθεριακής Κουλτούρας, με γενική επιμέλεια του Παναγιώτη Καλαμαρά. Κυκλοφόρησε στην πόλη της Αθήνας το Καλοκαίρι του 2002.
***/Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ .στις 13.05.2011
**** / ΄Υπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.