18.2.10

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΟΛΟΜΠΛΑΒΟΣ [04]

3Δ_τεε-τακ _30.01.2010 // Μια ανάσα βαθιά, αμέσως μετά την επώδυνη εμπειρία της επίσκεψης στο «Ξενία» της Αμνισού, η καθαρτική ανάβαση σε μια λαμπερή διαφώτιστη κατοικία, σαν «ιερό κορυφής», αποτέλεσμα της εμπνευσμένης συνθετικής επεξεργασίας του Δημήτρη και της Σουζάνας Αντωνακάκη και της συμμετοχής των χρηστών της και γενναιόδωρη ματιά στο κρητικό τοπίο που «στέκονταν» κάποτε πάνω από το Ηράκλειο στ΄ αγνάντεμα του Γιούχτα …

«Το βάθος τ’ ουρανού είναι κόκκινο» ήταν ένα ασπρόμαυρο ντοκιμαντέρ του Κρις Μαρκέρ που είδαμε στα χρόνια τoυ ΄80 στο αξέχαστο σινεμά SΤUDIO κοντά στην πλατεία Αμερικής στην Αθήνα, μια εποχή που τα σινεμά με ταινίες για σινεφίλ δεν δίσταζαν να προβάλλουν ακόμη πολιτικές ταινίες και να γεμίζουν από νεολαία που αναζητούσε παντού οράματα για ένα καλύτερο κόσμο και έμπνευση από δημιουργούς σαν τον Μπέργκμαν, τον Κουροσάβα, τον Ταρκόφσκι, τον Μιζογκούτσι και τον Αγγελόπουλο…

Ήταν εκείνα τα ίδια χρόνια που στο μάθημα του Δημήτρη Αντωνακάκη στη κτιριολογία του 5ου εξαμήνου της αρχιτεκτονικής σχολής με θέμα την κατοικία δεν έπεφτε καρφίτσα, κι ένα πολύβουο σμάρι επιμελητών και βοηθών συνέτρεχε στα εργαστήρια μιας μοναδικής μαθητείας στη γοητευτική ξενάγηση σε αρχιτεκτονικές κτισμένες με λογισμό και μ΄όνειρο, δουλεμένες σαν εργόχειρο με τις πιο λαμπερές κλωστές. Αυτή ήταν η κοινή εμπειρία που μοιράζονταν σε όσους μυημένους και μη γέμιζαν τις αίθουσες στον όροφο του κτιρίου Αβέρωφ από ένα δάσκαλο σαν τον Δημήτρη που έκτιζε με σχολαστικό και επίμονο τρόπο στο γιαπί και στο μάθημα τους ατέλειωτους κρωσσούς συμβολής που συνταιριάζανε τα νήματα και τα ρεύματα που μπορούσε να ανακαλύψει η αρχιτεκτονική στις αξίες του τόπου, στο πνεύμα της διαρκούς αναζήτησης του εαυτού μας και του άλλου, στις καταστατικές διδαχές των μεγάλων δασκάλων του μοντερνισμού, στο κτισμένο δικό του παράδειγμα που υψώνονταν εκεί δίπλα, στο Δίστομο, στον Οξύλιθο, στην οδό Μπενάκη, στη Φιλοθέη, στην οδό Σίνα, στου Φιλοπάππου μια ανάσα από το σχολειό του Καραντινού και την Ακρόπολη όπου υψώθηκε το σπίτι του Παύλου Ζάννα. Και μαζί με αυτά η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος, η αγάπη για τις τέχνες και όλες τις δημιουργικές εκφράσεις και η πίστη στη συνείδηση της ανθρωπιάς, μόνης και πρωταρχικής αξίας που μπορεί να περιγράφει την ανθρώπινη συνθήκη. Και βέβαια για να μην το ξεχάσω, η επιμονή στη θέαση ενός κόσμου κτισμένου μέσα από μανιφέστα και ουτοπίες και ριζοσπαστικές ανατροπές και διαρκή αμφισβήτηση κι όμως πάντα εκεί μάχιμου και αφοσιωμένου στην υπόθεση μιας βαθιά ουμανιστικής και ονειροπόλας ματιάς για τα καλύτερα που μπορούσαν να έλθουν.

Όταν ανηφορήσαμε μετά την "αναστάτωση" της περιήγησης στο Ξενία του Άρη Κωνσταντινίδη στην Αμνισό, συντονιστήκαμε όλοι στα βήματα μιας κυριολεκτικής ανάβασης πάνω από το Ηράκλειο, στη γειτονιά της Φορτέτσας, σε μια περιοχή που ανυψώνεται πάνω από τη διάχυτη πια παντού πόλη κι αγωνίζεται λες να φτάσει ίσαμε την ανάσα της αιώνιας φιγούρας που κοίτεται στο Γιούχτα, το βουνό με τη μορφή του ξαπλωμένου Δία, του κρηταγενή που λατρεύτηκε όσο ελάχιστοι θεοί σε τούτη τη γη κι εξακολουθεί και σήμερα να στοιχειώνει λόγγους και σπηλιές και ιερά στις κορυφές της μεγαλονήσου. Κι εκεί μπροστά στην ανάσα του μας περίμεναν σαν ζευγάρι περιστεριών τα δυο σπίτια που ενώνονται με μια γέφυρα, ένα ισχυρό δεσμό με ακατάλυτο συμβολισμό μέσα στο τοπίο και τη θέα που τα περιτριγυρίζει ολούθε.
Επεξηγηματικά σκίτσα του Δημ.Αντωνακάκη για την κατοικία Π. στο Ηράκλειο
Α66/Κατοικία Π. στο Ηράκλειο , λεπτομ. τοίχου/φωτο.Odyss.30.01.2010
Μετά από 30 χρόνια, τόσα πέρασαν κιόλας, είχα την εμπειρία μιας βιωματικής περιήγησης μαζί με τους δημιουργούς Δημήτρη και Σουζάνα, σε ένα σπίτι που αποτελεί μια μικρή επιτομή της κτισμένης τους κατάθεσης μέχρι τώρα. Ένα σπίτι ανοιχτό ,σαν τους χρήστες του, που αφήνει το φως και τα βλέμματα να διαβούν από μέσα και να το διαπεράσουν, οργανώνοντας τις κινήσεις και τις οπτικές φυγές γύρω κι έξω από τις αυλές και τα χαμηλά περιτοιχίσματα, ανυψώνοντας διαδοχικά τις κινήσεις και τα σώματα μέσα από βηματισμούς μικρούς και κρατήματα, μέσα από περάσματα κι ανεβάσματα και μεταβάσεις στις κλίμακες του ενιαίου και του διαχωρισμένου, του χαμηλού θόλου και της ψηλοτάβανης στέγης που κάθεται από πάνω ορίζοντας γεωμετρικά τις ανυψώσεις των τοίχων, της κοντινής φευγαλέας ματιάς στο διάφανο και το κενό και της μακρινής εποπτείας στις διαθλαστικές αφηγήσεις του τοπίου και της κοσμικής προοπτικής στους λόφους με τις ελιές, στους μετασχηματισμούς της κλίμακας από τη στοιχειώδη αλλά λεπτοδουλεμένη σαν κόσμημα βαθμίδα ίσαμε την ευρηματικά επεξεργασμένη υφή της γυμνής επιφάνειας της οροφής και τις χαράξεις μιας μυστικής σχεδόν γεωμετρίας, που επιτρέπει το πέρασμα από την ανωνυμία του λαϊκού στη διανοητική κατάκτηση μιας παραληρηματικά επεξεργασμένης λεπτομέρειας που αίρεται έτσι στο ύψος ενός πνευματικού γεγονότος.
Α66/Η οροφή της κατοικίας Π. στο Ηράκλειο/φωτο.Οdyss,30.10.2010
Εδώ ο θεός κατοικεί και στις λεπτομέρειες αφού πρόλαβε πρώτα απλόχερα να μεταμορφώσει τον οργανισμό μιας κατασκευής σε παρακολούθημα μιας καλλιτεχνικής χειρονομίας που το δηλώνει απερίφραστα με αποκαλυπτικό τρόπο εξαντλώντας και τις τελευταίες πινελιές που της απόμειναν πάνω στην ανεπίχριστη επιφάνεια της οροφής που βουτηγμένη στο χρώμα, διεκδικεί ισότιμα ένα ρόλο από την όψη του βαθυγάλαζου ουρανού την ώρα εκείνη που το φως αρχίζει να βουτά στη νυκτερινή παλέτα των μπλάβων με τις μικρές μαύρες και γκρίζες αναλαμπές. Η κατοίκηση αλλά και η περιήγηση στο σπίτι αυτό μετατρέπεται έτσι σε μια διαρκή ανακάλυψη που συνταιριάζει το λογικό με το απροσδόκητο και καταργεί όλα τα πρωτόκολλα της αισθητηριακής εμπειρίας αναζητώντας ερείσματα εκεί απ ΄όπου εκπορεύεται η σπαρακτική υπαρξιακή διερώτηση που μπορεί να πληρωθεί μόνο από την οξύτητα μιας όρασης εσωτερικής. Όσοι έχουν τα μάτια μπορούν να δουν και να εννοήσουν κι όσοι δεν τα έχουν πάλι κι αυτοί «εις μικρόν να φανούν γενναίοι» μπορούν αφήνοντας τα συναισθήματα έστω αυτής της εσώτερης τοπογραφίας να τους κυριεύσουν έστω και για μερικές στιγμές.

Η πληρότητα του δοχείου αισθημάτων και συγκινήσεων εξαντλήθηκε από το καλωσόρισμα των χρηστών του σπιτιού που πρόσφεραν απλόχερα «αντίδωρο» σε όλους ένα πλούτο κυριολεκτικό και συμβολικό γεύσεων και συναισθημάτων. Είναι ακόμη αλήθεια για μια φορά πως το σπίτι τους το σχεδίασαν και το όρθωσαν, μικρό δοκίμιο στο τοπίο μιας άλλης εποχής, οι αρχιτέκτονες δηλαδή η Σουζάνα κι ο Δημήτρης αλλά στο βάθος πάντα των ερμηνειών και της πασίδηλης αλλά και λανθάνουσας παρουσίας των νοημάτων εδώ τη σχέση σημαίνοντος και σημαινομένου την καθορίζουνε στην κυριολεξία τα δυο πρωτεύοντα μέρη. Κοντολογίς καθένας μας χτίζει τον εαυτό του ή αν προτιμάτε τα απίτια τους τα κάνουνε οι ίδιοι οι άνθρωποι. Άλλοτε ανώνυμοι σαν τον Ροδάκη κι άλλοτε με τη δημιουργική πνοή των δημιουργών αρχιτεκτόνων να χαράζουν τα ίχνη, να οριοθετούν τα περιγράμματα και να τοιχογραφούν τις ψηφίδες της πιο βαθιάς συνείδησης πως πραγματικά «…η τέχνη θέτει εν έργω την α-λήθεια της ύπαρξης»…

Οdyss,18.02.2010