Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Η ιδιοπροσωπία και η αρχιτεκτονική των μικρών πραγμάτων

απέναντι στη σκηνοθεσία των μαζών

και τα απαστράπτοντα κατασκευάσματα

μιας «κοινωνίας της παρακολούθησης»

Ποιος είπε πως η Κίνα δεν είναι μια μεγάλη χώρα με ένα πολιτισμό που φτάνει βαθιά πίσω στο χρόνο;
O Κομφούκιος κι ο Λάο Τσε υπήρξαν σημαντικές πνευματικές μορφές που διατύπωσαν με σοφία τα διδάγματα του χρόνου και της ύπαρξης και μέχρι σήμερα εξακολουθούν να αποτελούν εμβληματικές παρουσίες αυτού του μακρινού πολιτισμού της Ανατολής που με τον τρόπο του τόπου και των ανθρώπων που τον κατοίκησαν πρόσφερε τη δική του ξεχωριστή συμβολή στην υπόθεση και την εξέλιξη του πολιτισμού όλου του κόσμου.
Εμείς γνωρίσαμε την Κίνα πολύ πιο πρόσφατα στον απόηχο της επανάστασης που άγγιξε τη νεολαία της αφύπνισης και έδωσε χώρο για συνθήματα στον ίδιο το Μάη του ’68, αλλά την ίδια στιγμή κατασπάραξε κι αυτή πολλά από τα παιδιά της στις πλατείες του Πεκίνου και στις πιο μακρινές επαρχίες στο Σετσουάν και στο Θιβέτ..Πως μπορεί να μη μιλήσει κανείς μετά τη μεγάλη επίδειξη της τελετής που σκηνοθέτησε ο Ζαν Γιμού, ο σκηνοθέτης που κάμποσα χρόνια πριν στα όρια της καταγγελίας μας τράβαγε στις αίθουσες των σινεμά για να «σηκώσουμε» μαζί του τα κόκκινα φανάρια του σπαραγμού του για τα συναισθήματα των απλών ανθρώπων αυτής της μεγάλης χώρας;

Τι μπορεί να πει κανείς για όσα και σήμερα κρυμμένα πίσω από τις λαμπερές εικόνες των ολυμπιακών εγκαταστάσεων επιμελώς ή και με κυνισμό μερικές φορές αποκρύπτουν μια πραγματικότητα που αλήθεια δεν αξίζει σ’ αυτό το σπουδαίο λαό;
Xτες ακόμη ακτιβιστές κατάφεραν να κρεμάσουν πανώ στο υπέρλαμπρο κτίριο της κεντρικής τηλεόρασης στο Πεκίνο (σχεδιασμένο από τον Ρεμ Κουλχάας) με τη φράση «ελευθερώστε το Θιβέτ» κι εγώ σκέφτηκα πως θα΄ταν πιο εύστοχο αν έγραφαν «ελευθερώστε το Ιντερνετ» δηλαδή τη δυνατότητα των ανθρώπων να έχουν ένα βλέμμα ανοιχτό στον κόσμο…
«Η αρχιτεκτονική του προσώπου» είναι η καταλυτική σύγκριση του δικού μας μικρού αλλά
ανοιχτού στην ιδιοπροσωπία τρόπου απέναντι στη σκηνοθεσία του ατέρμονος πλήθους που δημιουργεί εικόνες και επιβάλλει την πρότασή του μέσα από την εξουθενωτική ρυθμική σκηνοθεσία των αμέτρητων μονάδων που παρατάσσονται και υπακούουν ταυτόχρονα στη δεσποτική μπαγκέτα του ενός και μόνου μεγάλου αδελφού…Ήταν τόσο εξώφθαλμη ετούτη η παρατήρηση την ώρα της σπουδαίας αυτής τεράστιας θεατρικής και σούπερ τεχνολογικής τελετής που μου έφερε ασυναίσθητα στο νού όχι τις εικόνες από την Ολυμπιάδα του Βερολίνου όπως τις κατέγραψε με το δικό της ανεπανάληπτο τρόπο η Λένι Ρίφενσταλ αλλά τις μεγάλες παρελάσεις της Νυρεμβέργης το ΄33 από το «Θρίαμβο της θέλησης» της ίδιας δημιουργού όπου με δραματικό τρόπο στοιχειοθετείται ο χαρακτήρας του απολυταρχισμού (κάθε απολυταρχισμού) ως μια τεράστια σκηνοθεσία εικόνων και συμβόλων που υποτάσσει και υπνωτίζει τις άφωνες μάζες..

Οι ποιητικές εικόνες μπορούν να χαθούν έτσι μέσα σε μια τεράστια χοάνη του πλήθους που καταπίνει τα πάντα και εκπέμπει αυτό που εγώ τελικά αποκόμισα ως αίσθηση.Το αμέτρητο(υπάκουο) πλήθος,οι άνθρωποι μικρές κουκίδες στη μάζα,η υποταγή στα κελεύσματα της μιας και μόνης αρχής ,η απαρέκκλιτη ματιά και η έσχατη κοινή από όλους χειρονομία που καθορίζει τη ροή των πραγμάτων,προσφέροντας ίσως την ψευδαίσθηση μιας υπερδύναμης που είναι ικανή να τα πλημμυρίσει όλα και να τα καταπνίξει αν χρειαστεί…

Κορίτσι με περιστέρια,Πάρος 400-450 π.Χ.,

Μητροπολιτικό μουσείο Νέας Υόρκης

Και μερικές μέρες πριν στις Λεύκες της Πάρου, τα υπέροχα μικρά μοναστήρια του νησιού και τη συλλογή των εικόνων και των σπαραγμάτων του παριανού μαρμάρου που κάνουν μια άλλη διήγηση του βίου, όλα βγαλμένα με ένα άλλο μέτρο μέσα από τις διαδρομές του Αιγαίου αρχιπελάγους και την αξεπέραστη αξία του προσώπου του «έσχατου» όντος, να τοποθετούν τη ματιά κοντά στις λεπτομέρειες των ματιών ,των χεριών, του σώματος της ανθρώπινης μορφής κέντρου και εικόνας του ίδιου του σύμπαντος…
Αυτή είναι τελικά και η διαφορά μας από ετούτο το μεγάλο λαό. Μικρό μέγεθος, κλίμακα κοντά στο ανθρώπινο μέτρο και το βηματισμό μιας δρασκελιάς, ανάδειξη του προσώπου στη μοναδική θέση του όλου γεγονότος της ύπαρξης…Και αυτό μετασχηματίζεται σε όλα… Από τους αρχαίους ναούς στ΄αγνάντι του θαλασσινού τοπίου ίσαμε τα υπέροχα πορτραίτα των βυζαντινών αγίων και τους απέριτους μικρούς θόλους των διάσπαρτων εκκλησιών στα νησιά και τις βουνοκορφές…Η αρχιτεκτονική ενός τόπου έχει κυρίως να κάνει με τον τρόπο που η ματιά και η αντίληψή μας στο χρόνο στήνει και σμιλεύει το ίδιο το ανθρώπινο πρόσωπο και το καθιστά κέντρο ενός κόσμου όπου η παρουσία του αποτελεί τη μοναδική και ανεπανάληπτη για τον καθένα εικόνα που συνοδεύει την ύπαρξη και μπορεί να λέει όσα δεν λένε χίλιες λέξεις όπως θά΄λεγαν και οι μακρινοί μας φίλοι οι κινέζοι…

Οdyss 18.08.2008