21.4.08

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΡΑΦΑΗΛ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ

ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ
από τη μικρή περίκεντρη επιτομή
ενός λατρευτικού χώρου
στην εποπτεία του κοσμικού χάρτη
ως τις εσχατιές του βλέμματος



φωτο.Erieta Attali
Όταν για μια φορά, σπάνια στην προσωπική εμπειρία, έχει κανείς τη δυνατότητα να σχεδιάσει και να κτίσει ένα τόπο λατρείας η κινητοποίησή του φτάνει στα όρια μιας οριακής ενδοσκόπησης. Ο χώρος μιας εκκλησίας δεν είναι ένα κτίριο για τα λατρευτικά γεγονότα μιας ομήγυρης αλλά τόπος συμβίωσης και συμβάντων της τοπικής ανθρώπινης κοινότητας. Οι μόνες σταθερές είναι ο άχρονος κόσμος, στα χωρίς εσχατιές όρια του και η πεπερασμένη ματιά του επίγειου βλέμματος που συμμορφώνεται στα σχήματα, τα μεγέθη και τις κλίμακες του τόπου και του τοπίου ολόγυρα.

Στην άκρη του οικισμού της Κριτσάς, ιστορικού κέντρου μιας μεγάλης γεωγραφικής ενότητας με άλλες 50 εκκλησίες, κτίσθηκε ο Άγιος Ραφαήλ. Στην παλιά γειτονιά τις Κουκίστρες με το φαράγγι του Χαβγά στο βορρά και τον κάμπο με τα λιόφυτα απλωμένο στα πόδια ίσαμε εκεί που καλύπτει τα πάντα η αχλύς θάλασσας και τα βουνά του μακρινού ορίζοντα. Δίπλα στα περιβόλια με τις νερατζιές και τα ευωδιαστά άνθη, μικρές καθημερινές απαντοχές μιας κοσμικής αύρας που δονεί τις υπάρξεις για να αντέχουν στο χρόνο.

φωτο.Εrieta Attali
O 'Αγιος Ραφαήλ είναι μια περίκεντρη μικρή εκκλησία που συναιρεί τις προσλήψεις του Αρχιτέκτονα από μια μεγάλη κτισμένη παράδοση που υπάρχει στην περιοχή και διασώζεται ακόμη. Από την Παναγία την Κερά, τρίκλιτη βασιλική των υστεροβυζαντινών χρόνων με τοιχογραφίες που διατηρούν ατόφια τη σμαραγδένια λάμψη τους ίσαμε το μικρό κατάγραφο ναϊσκο του Καββουσιώτη με το αρκοσόλιο και τον Αφέντη Χριστό στο οροπέδιο του Καθαρού, ο ναοδομικός πλούτος της Κριτσάς αποτυπώνει στο χώρο της τη μακρά διάρκεια μιας πολύχρονης κατοίκησης ιδιαίτερα σημαντικής σε επιρροή στη φυσιογνωμία της περιοχής της.

Την ίδια ώρα υπάρχει πάντα στο υπόστρωμα το αστείρευτο απόθεμα μιας ναϊκής αρχιτεκτονικής παράδοσης που περικλείει ισότιμα τις διηγήσεις του ελάχιστου «παραπαίοντος και μορφολογούντος» θαλασσοδαρμένου ιερού στο Αιγαίο, της μνημειακής και ακατάλυτης υπερχιλιόχρονης Αγίας Σοφίας στην Πόλη και όλων των μοντερνικών μεταγραφών και αναζητήσεων του κόσμου από τον ‘Ααλτο και το Μπότα ίσαμε τον Στίβεν Χόλ και τον Ταντάο Άντο.

H σχέση με τα μεγέθη των μικρών ανώνυμων κτισμάτων της απλής αυτής γειτονιάς, η παρουσία ενός υπέροχου φυσικού φαραγγιού δίπλα και οι οπτικές φυγές στον κοντινό οικισμό και το μακρινό κόλπο του Μεραμπέλλου - με τα Σητειακά βουνά να ιχνογραφούν τον ορίζοντα- αποτέλεσαν σημαντικές παραμέτρους για την ερμηνεία της στοιχείωσης ενός ιερού χώρου στο περιβάλλον του και το τοπίο. Από τη θεμελιώδη Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό ίσαμε τη Σιμωνόπετρα και τη Νotre Dame του Λε Κορμπυζιέ η συμβολή του τοπίου στο συντακτικό της αρχιτεκτονικής είχε πάντα καταστατικό χαρακτήρα.
Odyss 21.4.08

2 σχόλια:

5 pink flowers είπε...

Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον• Κύριε ο Θεός μου, εμεγαλύνθης σφόδρα. Εξομολόγησιν και μεγαλοπρέπειαν ενεδύσω, αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον. Εκτείνων τον ουρανόν ωσεί δέρριν, ο στεγάζων εν ύδασι τα υπερώα αυτού. Ο τιθείς νέφη την επίβασιν αυτού, ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων. Ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα. Ο θεμελίων την γην επί την ασφάλειαν αυτής, ου κλιθήσεται εις τον αιώνα του αιώνος. Αβυσσος ως ιμάτιον το περιβόλαιον αυτού, επί των ορέων στήσονται ύδατα. Από επιτιμήσεώς σου φεύξονται, από φωνής βροντής σου δειλιάσουσιν. Αναβαίνουσιν όρη και καταβαίνουσι πεδία εις τον τόπον, ον εθεμελίωσας αυτά. Όριον έθου, ο ου παρελεύσονται, ουδέ επιστρέψουσι καλύψαι την γην. Ο εξαποστέλλων πηγάς εν φάραγξιν, ανά μέσον των ορέων διελεύσονται ύδατα. Ποτιούουσι πάντα τα θηρία του αγρού, προσδέξονται όναγροι εις δίψαν αυτών. Επ' αυτά τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώσει, εκ μέσου των πετρών δώσουσι φωνήν. Ποτίζων όρη εκ των υπερώων αυτού• από καρπού των έργων σου χορτασθήσεται η γη. Ο εξανατέλλων χόρτον τοις κτήνεσι και χλόην τη δουλεία των ανθρώπων. Του εξαγαγείν άρτον εκ της γης, και οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου. Tου ιλαρύναι πρόσωπον εν ελαίω, και άρτος καρδίαν ανθρώπου στηρίζει. Χορτασθήσονται τα ξύλα του πεδίου, αι κέδροι του Λιβάνου, ας εφύτευσας. Εκεί στρουθία εννοσεύσουσι, του ερωδιού η κατοικία ηγείται αυτών. Όρη τα υψηλά ταις ελάφοις, πέτρα καταφυγή τοις λαγωοίς. Εποίησε σελήνην εις καιρούς, ο ήλιος έγνω την δύσιν αυτού. Έθου σκότος, και εγένετο νυξ• εν αυτή διελεύσονται πάντα τα θηρία του δρυμού. Σκύμνοι ωρυόμενοι του αρπάσαι και ζητήσαι παρά τω Θεώ βρώσιν αυτοίς. Ανέτειλεν ο ήλιος και συνήχθησαν, και εις τας μάνδρας αυτών κοιτασθήσονται. Εξελεύσεται άνθρωπος επί το έργον αυτού και επί την εργασίαν αυτού έως εσπέρας. Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε• πάντα εν σοφία εποίησας• επληρώθη η γη της κτίσεώς σου. Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος, εκεί ερπετά, ων ουκ έστιν αριθμός, ζώα μικρά μετά μεγάλων. Εκεί πλοία διαπορεύονται, δράκων ούτος, ον έπλασας εμπαίζειν αυτή. Πάντα προς σε προσδοκώσι, δούναι την τροφήν αυτών εις εύκαιρον• δόντος σου αυτοίς συλλέξουσιν. Ανοίξαντός σου την χείρα, τα σύμπαντα πλησθήσονται χρηστότητας, αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπον ταραχθήσονται. Αντανελείς το πνεύμα αυτών και εκλείψουσι, και εις τον χουν αυτών έπιστρέψουσιν. Εξαποστελείς το πνεύμα σου και κτισθήσονται, καί ανακαινιείς το πρόσωπον της γης. Ήτω η δόξα Κυρίου εις τους αιώνας• ευφρανθήσεται Κύριος επί τοις έργοις αυτού. Ο επιβλέπων επί την γην και ποιών αυτήν τρέμειν, ο απτόμενος των ορέων και καπνίζονται. Άσω τω Κυρίω εν τη ζωή μου, ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω. Ηδυνθείη αυτώ η διαλογή μου, εγώ δε ευφρανθήσομαι επί τω Κυρίω. Εκλείποιεν αμαρτωλοί από της γης και άνομοι, ώστε μη υπάρχειν αυτούς.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ Οδυσσέα

Η εκκλησιά του Αγίου Ραφαήλ που δεν έχω δει μπροστά μου, αλλά μόνο μέσα από τα σχέδια και τις περιγραφές σου είναι ένα υψηλό διακύβευμα για τους πιστούς και τους μη πιστούς.
Ψηλαφώ νοερά και πιστεύω στην μετουσίωση του αρχιτεκτονικού σχεδίου σου σε χαικού πίστης και ομορφιάς.
Σύντομα θα την επισκεφθώ.

Καλή Ανάσταση