ΟΙ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑΣ

ή Η ΠΙΕΤΑ ΣΤΗΝ ΥΕΜΕΝΗ 

Η φωτογραφία του Samuel Aranda [ ΝΥ times]
που τραβήχτηκε στις 15.10.2011 στην εξεγερμένη Σάναα της Υεμένης

H φωτογραφία του Ισπανού Samuel Aranda, κέρδισε φέτος την προτίμηση της καλύτερης ειδησεογραφικής φωτογραφίας του 2011. Τραβηγμένη στις 15 Οκτωβρίου σε ένα νοσοκομείο στη Σάναα της Υεμένης, δεν διαφέρει καθόλου από τις εικονογραφίες του Giotto, του El Greco, από την περίφημη γλυπτική σύνθεση του Michelangelo στον Άγιο Πέτρο του Βατικανού, αλλά και από τις ολοφάνερα επηρεασμένες θεματικά εξαιρετικές συνθέσεις του Vincent Van Gogh αλλά και του Κωνσταντίνου Παρθένη που αποδίδουν με τους αναγνωρίσιμους προσωπικούς εκφραστικούς τους τρόπους, την κένωση της γυναικείας τρυφερότητας στο πάσχον ανδρικό σώμα, διαχρονική και αναλλοίωτη συνθήκη της ανθρώπινης επαφής που δεν υποκύπτει σε ιδιαιτερότητες εθνοτικές και θρησκευτικές, σε προσανατολισμούς πολιτικούς και ιδεολογικούς ή σε κατευθύνσεις προσωπικές και αισθητικές ή τέλος σε σκοπιμότητες που υπηρετούν την ισχύ, τη βία και την προκατάληψη σε όλες τις εκδοχές τους.  

Πίνακες & γλυπτά / Giotto / El Greco / Michelangelo / Vincent Van Gogh  /  K. Παρθένης

Τώρα και ένα χρόνο παρακολουθούμε όλοι την αραβική άνοιξη και την εξέγερση ενός κόσμου απέναντι σε δεσποτείες και αυταρχικές πρακτικές που τον έχουν για πολλά χρόνια κρατήσει δέσμιο και δεν τον αφήνουν να απελευθερώσει τις δημιουργικές του δυνάμεις και να διαμορφώσει ένα άλλο πολιτικό και κοινωνικό φαντασιακό. Όχι βέβαια σε απόλυτη αντιστοιχία με τα δικά μας πρότυπα, όπως έχουν πολλοί την τάση να θεωρούν ως αυτονόητο, αλλά με αφετηρία και αναφορές στις ιδιαίτερες πολιτισμικές του εκφράσεις, την ιστορία του και κυρίως τη νοοτροπία και τη μακρόχρονη διαδρομή του στο χώρο των οικουμενικών εκφράσεων του κόσμου μας.

Ο δυτικός πολιτισμός διαθέτει τη δική του ιδιοπροσωπία. Με σοβαρούς σταθμούς της πολυκύμαντης πορείας του το διαφωτισμό, την αστική γαλλική επανάσταση, τη βιομηχανική εξέλιξη και τη νεωτερικότητα δεν κατάφερε να αποφύγει τις εκατόμβες δυο πρόσφατων παγκόσμιων πολέμων ,το μεγάλο ολοκαύτωμα των Εβραίων και των «άλλων»  και την κόλαση της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι που σημάδεψαν βαθιά την πρόσφατη ιστορική εμπειρία. Στη διάρκεια αυτών των γεγονότων οι αραβικοί λαοί, βίωσαν τις δικές τους αναστατώσεις και δεν ανταποκρίθηκαν βέβαια επαρκώς στη διάθεση μιας πλήρους ενσωμάτωσης στη δυτική αντίληψη που με επεκτατικές διαθέσεις προσπαθούσε από την αρχή του 20^ου αιώνα να παγιώσει ζώνες επιρροής που σχετίζονταν αποκλειστικά σχεδόν με τον έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων του πετρελαίου.

Ο τρόπος που πάντα έβλεπε η δύση τον αραβικό κόσμο δεν διέφερε καθόλου τα τελευταία 100 χρόνια από τις χειρότερες αποικιοκρατικές βλέψεις και πρακτικές που διαμόρφωσαν τους τελευταίους δυο αιώνες σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, όπου υπήρχαν πόροι και πρώτες ύλες, την πιο συστηματική και κυριαρχική εξαγωγή της ισχύος των κατά περιόδους μεγάλων δυνάμεων κάθε εποχής. Η εκμετάλλευση των διαθέσιμων φυσικών αποθεμάτων και η υποδούλωση και η αυταρχική διακυβέρνηση ολόκληρων περιοχών της Αφρικής, της Ασίας, της Ωκεανίας και της Νότιας Αμερικής, είναι ένα ευδιάκριτο και καθόλου κολακευτικό μέρος της Ιστορίας των αυτοκρατοριών που επιβίωσαν για εκατοντάδες χρόνια, καταστρέφοντας πρωτότυπους πολιτισμούς, μετατρέποντας σε σκλάβους ιθαγενείς λαούς, απομυζώντας κάθε ικμάδα από τον πλούτο χωρών τις οποίες ληστρικά εκμεταλλεύτηκαν ως αποικίες με τη στρατηγική τους επιρροή, μετασχηματίζοντας την οικονομική τους ισχύ σε δύναμη των όπλων της κυριαρχίας και της ιμπεριαλιστικής τους επέκτασης.

Όλα τα παραπάνω, δεν είναι υποθέσεις ούτε ιδεολογήματα, αλλά πρακτικές που έχει καταγράψει η ιστορική περιπέτεια των τελευταίων αιώνων. Σήμερα ο δυτικός κόσμος, που κατάφερε να δημιουργήσει τα τελευταία 200 χρόνια εθνικά κράτη και να συγκροτήσει δημοκρατικούς θεσμούς, δεν έχει ακόμη μπορέσει να απαλλαγεί από την εμφανή προκατάληψη με την οποία αντιμετωπίζει τον αραβικό κόσμο και κυρίως βέβαια τις χώρες που διαθέτουν ακόμη τεράστια ενεργειακά αποθέματα και δεν είναι διατεθειμένες να συντονιστούν ή να συναινέσουν στις οπτικές και τις πρακτικές με τις οποίες τις αντιμετωπίζουν οι χώρες που ελέγχουν σήμερα το γεωπολιτικό παιχνίδι.

Η φωτογραφία του Samuel Aranda, είναι μια δυνατή εικόνα που θα μπορούσε να έχει τραβηχτεί όπου υπάρχουν άνθρωποι. Έχει μια μοναδική εικαστική ποιότητα αλλά κυρίως περιεχόμενο που είναι συγκλονιστικό  για πολλούς πρόσθετους λόγους. Είναι μια σκόπευση που απαθανατίζει την κυριαρχία του ανθρώπινου συναισθήματος πάνω σε όλες τις αδιέξοδες προκαταλήψεις και τις επιτηδευμένες κραυγές που για πολλά χρόνια τώρα έχει δημιουργήσει μια πρωτοφανής και συστηματική εκστρατεία δυσφήμησης και εναντίωσης στις πολιτισμικές διαφορές και τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν το χώρο της μέσης Ανατολής. Μας έχουν επιβάλει την άποψη πως ο ενδυματολογικός κώδικας των γυναικών του μουσουλμανικού κόσμου αποτελεί μια κραυγαλέα πρακτική καταπίεσης που πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο μέσω της δικής μας δυτικής οπτικής. Μαζί με αυτή την απλούστευση, έχει καταστεί στη μέση συνείδηση του πολίτη των χριστιανικών χωρών σχεδόν κοινότοπη πεποίθηση πως κάθε άνθρωπος με πιο σκούρο χρώμα και διαφορετική εμφάνιση από το μέσο δυτικό πρότυπο, αραβικής καταγωγής, μπορεί να είναι ένας εν δυνάμει εκπρόσωπος του θρησκευτικού φανατισμού και του ιερού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη μέσα στα νέα συγκρουσιακά πεδία της «αντιπαράθεσης των πολιτισμών» όπως με αφελή και ακραία υποκειμενικό τρόπο πρότεινε στον κόσμο ο Σάμουελ Χάντιγκτον, συντονιζόμενος απόλυτα με όλες τις οργισμένες ακροδεξιές αναλύσεις που κυριαρχούν ιδεολογικά στα πραγματικά πεδία της σύγκρουσης που δεν είναι άλλα από εκείνα της διεθνούς υπερπολιτικής και αντιδημοκρατικής κυρίαρχης ελίτ που διαμορφώνει την κοινή γνώμη σύμφωνα με τις στρατηγικές προτιμήσεις και το συνολικότερο προγραμματικό της σχεδιασμό σε πλανητικό επίπεδο.

Η φωτογραφία του Aranda, ανατρέπει με μιας όλα αυτά τα στερεότυπα και συντρίβει στην κυριολεξία όλες τις ρητορικές των δυτικών «φονταμενταλιστών της ισχύος» και της «σύγκρουσης των πολιτισμών», με τον πιο αυτονόητο και καθαρό τρόπο. Μόνο μια βαθιά τρυφερότητα, ένα αίσθημα αλληλεγγύης και ένα κόσμο πλημμυρισμένο από την περίσσεια του ανθρώπινου συναισθήματος μπορεί να περιγράφει αυτό το στιγμιαίο στιγμιότυπο που μεταμορφώνει μια εικόνα της δημοσιογραφικής φωτογραφικής τεκμηρίωσης από σημαίνον μιας υποψιασμένης αισθητηριακής καταγραφής του βλέμματος σε εμβριθές σημαινόμενο με ολοφάνερο οικουμενικό χαρακτήρα και αφηγηματικό ουμανιστικό δοκίμιο με κυρίαρχο συμβολικό υπόστρωμα την ανάδειξη του πρωτεύοντος αξιακού φορτίου της ύπαρξης. Η φωτογραφία της γυναικείας μορφής που καλύπτει ένα ολόσωμο μαύρο ένδυμα, συνειδητό ή όχι στοιχείο μιας πολιτισμικής και πολιτικής επιλογής δεν μπορεί να αλλοιώσει στο ελάχιστο το ρεύμα της ανθρώπινης επαφής που διαπερνά τα γαντοφορεμένα της χέρια, που αγγίζουν θωπευτικά τα μέλη του ανδρικού γυμνού σώματος που υποφέρει. Η φιγούρα πίσω από το χιτζάμπ μπορεί να είναι μητέρα ή σύζυγος ίσως. Αυτό είναι αδιάφορο. Σημασία έχει μόνο ένα πράγμα που προσδίδει μεγαλείο στη στιγμή και τη φωτογραφική σκόπευση. Και αυτό δεν είναι άλλο από την Αγάπη…

Οdyss, 14.02.2012