20.6.09

ΦΑΟΣ ΠΙΜΠΡΑΝ*

(ή ΠΥΡΠΟΛΗΣΤΕ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΜΕ ΦΩΣ!)

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ
ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
ΛΙΓΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΑΙΘΟΥΣΑ DUVEEN
ΠΟΥ ΣΤΕΓΑΖΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ
ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ «ΚΙΒΩΤΙΟ ΦΩΤΟΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ»
ΠΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΕΙ ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ BERNARD TSCHUMI
ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΒΡΑΧΟ


To "άλογο της Σελήνης " από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα
(Αίθουσα Duveen του Βρετανικού Μουσείου, φωτο. Οdyss,2007)


Το Δεκέμβριο του 2007 βρέθηκα στο Βρετανικό Μουσείο για δεύτερη φορά. Ήταν η εποχή που η κατασκευή του νέου μουσείου της Ακρόπολης στην Αθήνα είχε ήδη προχωρήσει χωρίς να έχει πάψει βέβαια ούτε στιγμή η συζήτηση για όλα τα θέματα που είχε ανοίξει η ανέγερσή του. Ζητήματα σχέσης με την πόλη και την αστική αθηναϊκή γειτονιά που το υποδέχεται, ενστάσεις για τον πολυδιατυπωμένο –και από τους μελετητές- διάλογο με το βράχο της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα, επιφυλάξεις για το χειρισμό της κλίμακας ενός μεγάλου κελύφους απέναντι στις μικρές μονάδες του κοντινού περιβάλλοντος και τα μνημεία απέναντι, κινητοποίηση για τη διάσωση των δυο αποχαρακτηρισμένων -εξαιρετικών-διατηρητέων στην οδο Διονυσίου Αρεοπαγίτου, αρθρογραφία και πολεμική στον τύπο και τις ειδικές εκδόσεις… Μετά από πολλά χρόνια η παρουσία ενός γνωστού ξένου Αρχιτέκτονα, από μόνη της, και μάλιστα για ένα τόσο σοβαρό μουσείο είχε δημιουργήσει μια αναστάτωση, δικαιολογημένη σε πολλά ζητήματα...

Στους άγονους διαγωνισμούς που προηγήθηκαν υπήρξαν πολλές προσεγγίσεις. Κανείς δεν τελεσφόρησε. Σε ένα απ΄αυτούς συμμετείχε ο Κυριάκος Κρόκος και ο Δημήτρης Αντωνακάκης με σπουδαίες προτάσεις. Στον πρώτο διεθνή διαγωνισμό πριν το 1993, ο Άρης Κωνσταντινίδης έγραψε ολόκληρο κείμενο πολεμικού χαρακτήρα για το «..μάτι του κύκλωπα» για να στηλιτεύσει τη μεταμοντέρνα και εξεζητημένη τυπολογικά και μορφολογικά πρόταση των Nicoletti & Passareli, που ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε με αποτέλεσμα ο τελικά υλοποιημένος σημερινός σχεδιασμός του μουσείου των Tschumi - Φωτιάδη, να φαντάζει τουλάχιστον εξαιρετικός με όλες τις ενστάσεις που μπορεί να καταθέσει κάποιος...Και βέβαια υπάρχουν αρκετές.

To νέο Μουσείο της Ακρόπολης των αρχιτεκτόνων B.Tschumi-Mιχ.Φωτιάδη/2009

Όμως η σημερινή μέρα έχει ένα άλλο περιεχόμενο. Μετά από χιλιάδες χρόνια, ο απλός επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε ένα γοητευτικό κόσμο αρχιτεκτονικών και γλυπτικών εκφράσεων του ανθρώπινου πολιτισμού και σχεδόν να αγγίξει με τα χέρια του τη ζωφόρο, τα αετώματα και τις μετόπες της συγκλονιστικότερης επιτομής του πνεύματος και των χεριών των ανθρώπων που κατοίκησαν την αττική γη, του κορυφαίου έργου «γοήτρου» του γένους των πολιτισμένων όντων, του Παρθενώνος. Ακόμη θυμούμαι την ξενάγηση που μας είχε κάνει ο (καθηγητής της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ σήμερα) Μανόλης Κορρές, ο άνθρωπος που ταυτίζεται όσο κανείς άλλος με την έγνοια και την τρυφερή σχεδόν ματιά που χρειάζονται τα μεγάλα μνημεία για να διασωθούν και να υπάρξουν στο χρόνο, μάρτυρες και σήματα μιας αέναης μακράς εξέλιξης, μιας επικράτησης του πολιτισμού πάνω στη βαρβαρότητα των φυσικών ενστίκτων και των ά-λογων συστημάτων που διατρέχουν όλη την Ιστορία. Ο Μανόλης Κορρές μας έλεγε «…ο Παρθενών…», δεν πρόκειται ποτέ να το ξεχάσω, τον ευγνωμονώ πάντα για εκείνη τη σπάνια εμπειρία που χάρισε σ΄ένα σμάρι από φοιτητές της σχολής…

Τη μέρα λοιπόν εκείνη του Δεκέμβρη του 2007, ο λονδρέζικος ουρανός ήταν ως συνήθως μουντός. Ούτε η διαφώτιστη οροφή της αίθουσας Duveen στο Βρετανικό Μουσείο αρκούσε για να φέρει περισσότερο φως στα γλυπτά, ανίερα θραύσματα ενός παρανοϊκού «αρχαιολάτρη» του λόρδου Έλγιν, που δεν δίστασε ακόμη και να τα πριονίσει για να καταφέρει να τα μεταφέρει και τα εκθέσει στο χώρο καταγωγής του στη Βρετανία, αποσπώντας τα με βίαιο τρόπο από τη θέση που η μεγάλη τέχνη του εργαστηρίου του Φειδία τους επεφύλαξε κάτω από το λαμπρό αττικό φως. Αυτό το γεγονός συνδυασμένο στα μάτια μου με μια απίστευτη μουσειολογική προχειρότητα (βλ. φωτο), έφταναν από μόνα τους για να δείξουν πως η θέση του αλόγου και των ιππέων της Σελήνης είναι εκεί πίσω στην Αθήνα.

Παρακολουθώ με προσοχή τη μεγάλη συζήτηση που άνοιξε με θάρρος η Μελίνα. Είναι εξαιρετικό γεγονός να συναντάς σε όλα τα μουσεία του κόσμου, θραύσματα και σπαράγματα και μοναδικής αρτιότητας πολλές φορές έργα των πολιτισμών του πλανήτη και να καταφέρνεις να συμμετέχεις σε μια χωρίς όρια περιήγηση στα τοπία της συλλογικής μας μνήμης…Τα έργα του ανθρώπινου πολιτισμού και τις μαρτυρίες που «…θέτουν εν έργω την α-λήθεια της ύπαρξης…» σύμφωνα με την χαϊντεγγεριανή απόφανση…Όμως σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσα προσωπικά να δω κομμάτια από τους πρωταρχικούς τεράστιους βράχους του Stonehedge, τοποθετημένους εκεί σιωπηλούς δείκτες πορείας της ανθρώπινης κατάστασης μέσα στους αγρούς της βρετανικής υπαίθρου, σε ένα οποιοδήποτε μουσείο ή σε ένα ανοικτό πάρκο του υπόλοιπου κόσμου…Τα έργα που μνημειώνονται στο χρόνο και στον τόπο με μια αδιαμφισβήτητη ενότητα και ένα συμβολισμό που ξεπερνά τη διαίρεσή τους σε κομμάτια και θρύψαλα, δεν είναι κατανοητό να διαμερίζονται και να κατασπαράσσονται γιατί μετατρέπονται σε σβησμένα άστρα ενός –κατά τεκμήριο- ακατάλυτου συμβολικού και κυριολεκτικού αστερισμού…

Τα γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να γυρίσουν στην Αθήνα. Στο νέο μουσείο της Ακρόπολης, λουσμένα κάτω από το φως του τόπου που τα γέννησε, στον ίδιο ουρανό που αντίκρυσαν για πρώτη φορά το γαλαξία και τις Πλειάδες, με τα μικρά τριζόνια που τα κατοίκησαν τις ζεστές καλοκαιρινές νύχτες του ελληνικού τοπίου, με την ίδια λαλιά που ακούστηκε θαυμαστικός ψίθυρος στη γλώσσα του αρχαίου γλύπτη και του βοηθού μαρμαροξόου του, με το φεγγάρι που έλουζε τις πλεξούδες στον ώμο της πιο νεαρής καρυάτιδας την ώρα που οι καβαλάρηδες της πομπής της Σελήνης πάλευαν για να τιθασεύσουν τα αλόγα και να «μαρμαρώσουν» στο χρόνο ένα από τα πιο σπουδαία έργα της ανθρώπινης τέχνης στη διαδρομή της αιωνιότητας…Την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα…Που τώρα έχουν ένα μουσείο εκεί στην Αθήνα που περιμένει να υποδεχτεί την ατέλειωτη πομπή των ανθρώπων που αντιμάχονται τη λήθη με την απτή μνήμη που μπορούν να χαϊδέψουν με την άκρη των δακτύλων και του βλέμματος…

Odyss, 20.06.2009
* ΦΩΣ ΠΟΥ ΠΥΡΠΟΛΕΙ (στα αρχαία ελληνικά)

links: