28.3.09

ΟΙ ΩΣΜΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ

Με αφορμή μια εκπληκτική αεροφωτογραφία
δημοσιευμένη πρόσφατα στο National Geographic,
κάποια σχόλια για τη λανθάνουσα σχέση
του Τοπίου με τη μεγάλη Αρχιτεκτονική



Όλες οι φωτο.είναι του Κenneth Garrett, National Geographic (τεύχ. Απρ. 2009)

Σπάνια θαρρώ πως μια φωτογραφία μπορεί μέσα σ΄ ένα μικρό κλάσμα χρόνου, όσο σχεδόν διαρκεί το ίδιο το μετείκασμα μιας εικόνας, να σου κάνει αυτό το κλικ που μπορεί να φωτίσει αποκαλυπτικά τις όψεις των πραγμάτων…Αυτό συνέβη όταν είδα δημοσιευμένη τη λήψη του φωτογράφου Kenneth Garrett (εικ.1), στην τελευταία (τεύχ. Απριλίου 2009) έκδοση του περιοδικού National Geographic…Ένα κάδρο της περιοχής του Ντέιρ Ελ Μπάχρι στην Αίγυπτο όπου στέκεται για μερικές χιλιάδες χρόνια κιόλας ο ταφικός ναός της Χατσεψούτ (εικ.2, βασ.1479 -1458 π.Χ.), ένα από τα σπουδαιότερα μνημειακά τοπόσημα του πανάρχαιου πολιτισμού της…

Η κυριαρχική παρουσία του φυσικού τοπίου στην εικόνα, χρωματισμένη από τη χοντροκόκκινη παλέτα της άμμου και της τραχιάς βραχογραφίας της ημιορεινής αυτής περιοχής της δυτικής Αιγύπτου δείχνει να εξελίσσεται σταδιακά καθώς ανυψώνεται σε κλιμακούμενες σειρές, εξάρσεις θα έλεγε κανείς μιας αλλεπάλληλης πτύχωσης του εδάφους χωρίς τέλος… Εδώ έχει εγκαθιδρυθεί αμετάκλιτα το στοιχείο της μεγάλης κλίμακας που φαντάζει στα μάτια σαν μια μικρή μόνο αναλογία της τεράστιας κοσμικής χάραξης του αχανούς συμπαντικού τοπίου…Τα σπλάχνα της γης κομμένα κατακόρυφα δημιουργούν το συγκλονιστικό φόντο μιας σκηνής που φιλοξενεί μια μεγάλη αρχιτεκτονική χειρονομία, που προσωπικά πάντα μου ασκούσε μια ανερμήνευτη γοητεία, μετατρέποντας το μνημειακό ναϊκό σύνολο σε μια υψηλή πνευματική στοιχείωση καταστατικά δεμένη με το χώρο που την υποδέχεται…Τα βουνά φουντώνουν σιγά σιγά σαν κύματα που «ανθίζουν» δημιουργώντας την όψη μιας φουρτουνιασμένης χθόνιας θάλασσας, που αφού ανυψωθεί αμέσως έρχεται και γαληνεύει…Πίσω της ακριβώς υπάρχει η περίφημη κοιλάδα των βασιλέων, απέραντος τόπος ανάπαυσης των Φαραώ στο ταξίδι προς την αιωνιότητα…

Προσέξτε τη γραμμή του ορίζοντα στο βάθος της οροσειράς εκεί που ο ουρανός αρχίζει να κυριαρχεί και όλη η ένταση του βλέμματος θεραπεύεται και τείνει να καταδυθεί ξανά στη βάση της εικόνας…Εκεί περιμένει, σχεδόν σαν να ήταν πάντα ένα μέρος του ίδιου του τοπίου, νωχελικά θα΄ λεγα απλωμένο το ιερό συγκρότημα της Χατσεψούτ, ένα ανθρωπογενές μόρφωμα, μνημείωση της δημιουργικότητας ενός μεγάλου πολιτισμού και ανεξίτηλη υπενθύμιση στο χρόνο της παρουσίας μιας γυναίκας Φαραώ, που δε δίστασε με πυγμή να χαράξει ένα ρωμαλέο ίχνος στην αιωνιότητα…Το κτίριο του αρχιτέκτονα Σενμούτ (εικ.3), με τρείς στιβαρές χειρονομίες γεωμετρεί την ύπαρξή του και αποδεικνύει με μια μόνο ματιά την ασύλληπτη δύναμη της μεγάλης αρχιτεκτονικής την ώρα που συνδιαλέγεται με την ιεραρχία του τοπίου που την περιβάλλει…Ένας μεγάλος όγκος χαμηλά, μια κάθετη ράμπα που τον διατρέχει με το ίδιο το κτίριο να επανευρίσκεται στην πορεία της και ένας μεγαλύτερος όγκος πιο ψηλά που ακουμπά σχεδόν στις τρομερές υπώρειες της ακατάβλητης φυσικής ασβεστολιθικής γεωγραφίας…Μια αλληλουχία στερεών, κινήσεων και ανυψώσεων σε απόλυτη ομολογία με την αφήγηση του ίδιου του τοπίου που προανέφερα…Το κτίριο ανυψώνεται με ένα τρόπο σχεδόν μυστικό, συμπυκνώνοντας τις άδηλες αναλογίες της χθόνιας όψης του τοπίου σε κίνηση και αρχιτεκτονικό ρυθμό και μετασχηματίζοντας στο τέλος τη μετάβαση από τα χαμηλά στα πιο ψηλά ερείσματα του ακατάλυτου γρανιτένιου υπόβαθρου της γης που το φιλοξενεί σε μνημειώδη αρχιτεκτονική χειρονομία…

Προσωπικά η εικόνα αυτή με συγκλονίζει μπορώ να πω με ένα τρόπο αντίστοιχο με εκείνη της μυθικής Χοζοβιώτισσας πάνω από τη βαθύχρωμη απεραντοσύνη του ελληνικού αρχιπελάγους στην Αμοργό…Τελικά δεν είναι μόνο το Τοπίο, καταστατική συνιστώσα του κόσμου μας που μπορεί να διαπερνά τις αισθήσεις και να μετατρέπεται σε πρωτόλεια ευφορική εμπειρία αλλά και η μεγάλη Αρχιτεκτονική, όταν καταφέρνει να στέκεται μέσα σ΄αυτό και να αλληλεπιδρά μαζί του… Μπορούν τότε να δημιουργούνται ωσμώσεις φυσικής γεωγραφίας και πνευματικής δημιουργίας αξεπέραστες ικανές να μας προσφέρουν βαθιές ανάσες σε ένα -έτσι κι αλλιώς- μοναχικό ταξίδι στα όρια ενός Κόσμου μικρού και Μέγα…..

Οdyss, 28.03.09

25.3.09

25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 : ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΝΟΗΜΑ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο,
ένας σπουδαίος πίνακας
του μέγιστου ποιητή των εικόνων
του Νίκου Εγγονόπουλου



Ο Όρκος (των Φιλικών), Ν.Εγγονόπουλος,1952
Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου

Ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος (1907-1985) μου έδωσε το υλικό για το μικρό σημερινό σχόλιο, για την πραγματικά σπουδαία εκείνη Επανάσταση που σάρωσε με την έκρηξή της τη σκληρή μοίρα του Τόπου μας και κατάφερε να δημιουργήσει το ανεξάρτητο νεοελληνικό εθνικό κράτος, απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη και την ανάπτυξη δημοκρατικών θεσμών… Υπάρχουν πολλές οπτικές για το θέμα σήμερα και δεν πρόκειται να κρίνω τις σοβαρές προσπάθειες της σύγχρονης ιστοριογραφίας για μια καλύτερη κατανόηση εκείνης της περιόδου… Θα σταθώ μόνο σ΄αυτό τον εξαιρετικό πίνακα του 1952, τον ΄Ορκο (των Φιλικών),που με τη μοναδική του δύναμη ο Νίκος Εγγονόπουλος καταφέρνει να μετατρέψει σε διαχρονικό σχόλιο για τη δύναμη του γένους να μπορεί να λειτουργεί συλλογικά στις δύσκολες εποχές και να μετατρέπει τις μικρές μας διαιρέσεις σε παλίμψηστα μιας ισχυρής αγωνιστικής συνείδησης… Προσέξτε την κίνηση των χεριών και την κίνηση των μορφών που καταφέρνουν να σχηματοποιήσουν στο κέντρο της σύνθεσης την τριγωνική αναφορά στο αέτωμα του αρχαιοελληνικού ναού, ακατάλυτη αναφορά της συμβολής των Ελλήνων στις δημιουργίες του ανθρώπινου πνεύματος και συναίρεση του όλου διαχρονικού ίχνους μας στην εξέλιξη ενός πολιτισμού με οικουμενικό χαρακτήρα…
Odyss, 25.03.2009

21.3.09

21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 | ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ ΚΑΘΕ ΛΟΓΗΣ

Ο Ποιητής
Όσο κι αν βρέχει το χέρι του μες στο σκοτάδι,
Το χέρι του δε μαυρίζει ποτέ.Το χέρι του
είναι αδιάβροχο στη νύχτα. Όταν θα φύγει
(γιατί όλοι φεύγουμε μια μέρα) θαρρώ θα μείνει
ένα γλυκύτατο χαμόγελο στον κόσμο ετούτον
που αδιάκοπα θα λέει «ναι» και πάλι «ναι»
σ΄όλες τις προαιώνιες διαψευσμένες ελπίδες.

Γιάννης Ρίτσος
(Καρλόβασι 17.VII.87)

[Από τα «Αρνητικά της σιωπής»,
Ανθολογία Γάννη Ρίτσου / επιλογή της Χρύσας Προκοπάκη, Κέδρος 2000)


21 Μαρτίου…Παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στην Ποίηση
και στην καταπολέμηση του ρατσισμού κάθε είδους…

Προτίμησα να ξεκινήσω μ΄ ένα ποίημα του σπουδαίου Γιάννη Ρίτσου (1909-1990), που φέτος την Πρωτομαγιά συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του…Θαρρώ πως τα λέει όλα με το μοναδικό τρόπο της μεγάλης ποίησης που αξίζει να παραμερίζουμε πάντα για να διαβαίνει…

Να μια ημέρα που αξίζει να μας κινητοποιεί με πολλούς τρόπους όλες τις μέρες του χρόνου...Με το μοναδικό λόγο των ποιητών λοιπόν απέναντι στη χειρότερη εκδοχή του αποκλεισμού ,τη ρατσιστική συμπεριφορά που δεν γνωρίζει χώρες και σύνορα…Ο ρατσισμός δεν είναι μόνο η εθνοφυλετική προκατάληψη που άνοιξε τις πόρτες της κόλασης στα Άουσβιτς της Ιστορίας, ούτε ο «επαναστατικός» δογματισμός που πάγωνε τα κορμιά των αντιπάλων της εξουσίας στα ανατριχιαστικά σιβηριανά γκουλάγκ, ούτε η φρικτή κτηνωδία της κου-κλουξ-κλαν στις αυλές του αμερικάνικου νότου, ούτε οι ματωμένοι εμφύλιοι σπαραγμοί που ακόμη δεν λένε να σταματήσουν σε κάθε γωνιά του κόσμου μας…

Ο ρατσισμός και η διάθεση αποκλεισμού του όποιου άλλου είναι στοιχειωμένος κυρίως στις πιο μικρές αυτονόητες -σχεδόν καθημερινές- συμπεριφορές μας απέναντι στους διαφορετικούς ανθρώπους...Εκεί είναι που δοκιμάζεται η ανεκτικότητα και η πραγματική ανοχή και αντοχή μας, κι έχει να κάνει κυρίως με τη διάθεσή μας να δημιουργούμε χώρο για τον «άλλο»…

Αυτό το λίγο καμιά φορά που χρειάζεται για να περάσει ένα αναπηρικό καρότσι που δυσκολεύεται από το σταθμευμένο- παράνομα - στο στενό πεζοδρόμιο αυτοκίνητο μας , σε πόλεις που δεν έχουν ακόμη φροντίσει να χαρακτηρίσουν παράβαση την αδιανόητη κατάληψη κάθε σπιθαμής χώρου από αρτιμελείς οδηγούς που δεν έχουν να προτάξουν παρά μόνο τη δική τους «βία» για τους άλλους…

Το μικρό δωμάτιο που χρειάζεται στον ξενώνα αποασυλοποίησης ο ψυχικά άρρωστος που προσπαθεί να ξεπεράσει το σπαραγμό μιας ζωής και συναντά απέναντί του τα οχυρά –μυαλά κυρίως- και καταλύματα των «υγιών» που ξεσηκώνονται αδιάντροπα για να προστατέψουν την αποχαυνωμένη βολή τους …

Το γραφείο και το ιατρείο της έσχατης φροντίδας για εκείνον που παλεύει να απεξαρτηθεί από ουσίες και φαντάσματα και δεν συναντά την κατανόηση αλλά την καχυποψία και πολλές φορές τον κυνισμό και την απαίδευτη συμπεριφορά των εξαρτημένων της τηλεόρασης ή της χυδαίας κατανάλωσης που θαρρούν πως γι΄αυτούς όλος ο κόσμος είναι ό,τι μοναχά δεν τους χαλά το προσωπικό τους το ραχάτι…

Τον ελάχιστο τόπο που χρειάζονται οι Ρομά που ζουν μονίμως απωθημένοι σε γκέτο μαζί με τα σκουπίδια να τους πνίγουν, χωρίς σχολειό για τα παιδιά τους, χωρίς δουλειές και αυτό το ελάχιστο μοίρασμα μιας επίπλαστης –έτσι κι αλλιώς- καταναλωτικής ευδαιμονίας που θαρρούμε πως αποτελεί μόνο προνόμιο δικό μας…

φωτο. Josef Koudelka (από τη σειρά Gypsies)

Εκεί που μπορούμε να δίνουμε βήμα στη μια, μοναδική και μοναχική άποψη που θεωρούμε πως είναι απέναντί μας για να καταθέσει τα δικά της επιχειρήματά σε ένα ισότιμο διάλογο και γιατί όχι να καταφέρει να μας πείσει και να γίνει και πλειοψηφική…

Να εναντιωθούμε στον προσωπικό μας φανατικό διαποτισμό που έχει μάθει να κάνει κατατάξεις και να κρίνει τα πάντα με βάση τη δική μας στενόμυαλη ή και λαθεμένη πολλές φορές αντίληψη…Να αποκτήσουμε την ευφυία να σεβόμαστε τις πρωταρχικές κοινές αξίες που ξεπερνούν τις ιδεοληπτικές μας αγκυλώσεις και μας υποχρεώνει να εκτιμήσουμε την αποτελεσματικότητα, την ευθύνη, τη συνεπή ανιδιοτελή «προσφορά» του άλλου…

Να ξεπεράσουμε τις διαιρέσεις και τις επίπλαστες και αδιέξοδες μικροπολιτικές διαφορές και να αναγνωρίσουμε ως προαπαιτούμενο της κοινής μας συμβίωσης τη συνύπαρξη με όλες τις διαφορετικές ιδέες και απόψεις που έχουν ως στόχο τη δημιουργία και το μοίρασμα ενός καλύτερου κοινού μέλλοντος…

Να σεβαστούμε την ανάγκη του άλλου να έχει ένα τόπο λατρείας όπου θα τιμά το δικό του Θεό ή και να μην πιστεύει σε τίποτα, να αναγνωρίζουμε την ιδιαιτερότητα του όποια κι αν είναι και να την υπερασπιζόμαστε …

Να δημιουργήσουμε επί τέλους την ελάχιστη απαιτούμενη κοινωνική συναίνεση (consensus) που απαιτείται όχι μόνο για κοινά αστικά δικαιώματα που θεωρούνται πια αυτονόητα μέσα στο ευρωπαϊκό θεσμικό περιβάλλον αλλά για την ανάδειξη της ιδιοπροσωπίας του άλλου δηλαδή του ίδιου του Προσώπου του σε ύψιστη μοναδικότητα ικανή να αποδίδει το περιεχόμενό της και να μοιράζεται «νόημα» για την ύπαρξή και την κοινή μας συμβίωση…

Να κάνουμε καθημερινή μας συνείδηση πως είμαστε όλοι διαφορετικοί αλλά την ίδια ώρα πρέπει να είμαστε και όλοι ίσοι…

Οdyss, 21.03.2009


Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού, ο Βοηθός Συνηγόρου του Πολίτη στον Κύκλο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Ανδρέας Τάκης αναλύει στο tvxs τις συνηθέστερες μορφές ρατσισμού και διακρίσεων που εκδηλώνονται στην ελληνική κοινωνία σήμερα, καθώς και τα αίτια στα οποία μπορούν να αποδοθούν.
Στις 21 Μαρτίου 1960, 70 φοιτητές που διαδήλωναν ειρηνικά κατά των νόμων του απαρτχάιντ στην πόλη Σάρπβιλ της Νοτίου Αφρικής έχασαν τη ζωή τους από εν ψυχρώ πυροβολισμούς της ρατσιστικής αστυνομίας. Μετά απο έξι χρόνια, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Σαράντα τρία χρόνια αργότερα, διεθνείς και περιφερειακές συμβάσεις, αλλά και τροποποιήσεις των εσωτερικών νομοθεσιών των κρατών επιδιώκουν την κάλυψη του νομικού πλαισίου για την περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εξάλειψη των διακρίσεων. Σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, τα σοβαρότερα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στην ανεπαρκή εφαρμογή των συμβατικών διατάξεων – χωρίς αυτό να σημαίνει και πληρότητα της νομικής κάλυψης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όσον αφορά στην Ελλάδα, η κατάσταση που παρουσιάζεται εν έτη 2008 μόνο ενθαρρυντική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Στην ετήσια έκθεση του Κέντρου Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για τον Ρατσισμό «Αντιγόνη», η καταγραφή των κρουσμάτων ρατσισμού στους έξι κρίσιμους τομείς της Απασχόλησης, της Νομοθεσίας, της Εκπαίδευσης, της Στέγασης, της Ρατσιστικής Βίας και της Υγείας και Πρόνοιας, η αύξηση των φαινομένων φυλετικής μισαλλοδοξίας, για την οποία κάνει λόγο ο κ. Τάκης, είναι εμφανής. Στην έκθεση της «Αντιγόνης» καταγράφεται σωρεία παραβιάσεων των εργατικών δικαιωμάτων των αλλοδαπών, καθώς το σύνολό τους στην Ελλάδα αναγκάζεται να δουλεύει ανασφάλιστο. Επίσης, σημειώνεται παντελής έλλειψη μηχανισμών παρακολούθησης, καταγραφής των παραβιάσεων, αλλά και τιμωρίας των δραστών. Ο λόγος είναι ότι τα ρατσιστικά εγκλήματα στη χώρας μας, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές, δεν τιμωρούνται ως ποινικά αδικήματα, αλλά με μικρές ποινές, ως πλημμελήματα. Ενδεικτικά, οι υποθέσεις ρατσιστικών κρουσμάτων που απασχόλησαν την Ελλάδα το 2008 και αναφέρονται στην έκθεση είναι: - η αναίτια επίθεση από αστυνομικούς σε βάρος μελών της κοινότητας των Μπανγκλαντεσιανών στην Ελλάδα, - ο ξυλοδαρμός ανήλικου Ιρανού σε αστυνομικό τμήμα, - οι συνεχείς καταγγελίες για ξυλοδαρμούς και βασανισμούς προσφύγων από λιμενικούς, - ο ξυλοδαρμός Ρουμάνου από αστυνομικούς, - ο θάνατος αλλοδαπού στο κέντρο της Αθήνας ύστερα από ξυλοδαρμό αστυνομικών, - ο άγριος ξυλοδαρμός του γραμματέα του Συλλόγου Μεταναστών Λάρισας από αστυνομικούς, - η αποκάλυψη κυκλώματος διακίνησης μεταναστών στην Πάτρα με συμμετοχή λιμενικών, - ο δημόσιος εξευτελισμός αλλοδαπού κατά τη διάρκεια αστυνομικού ελέγχου, - η κακοποίηση Παλαιστίνιου μικροπωλητή από αστυνομικούς στα υπόγεια της δημοτικής αστυνομίας, - η επίθεση στο τζαμί στου Ρέντη, - η ρατσιστική αντίδραση του Δήμου Χανίων σε απεργούς πείνας, - η βία κατά Πακιστανών στο Αιγάλεω, - η ρατσιστική συγκέντρωση κατοίκων της περιοχής του Αγίου Παντελεήμονα Αχαρνών ενάντια σε μετανάστες, - ξεσηκωμός των «αθλίων» της Μανωλάδας, όπου πάνω από 500 εξαθλιωμένοι μετανάστες διεκδίκησαν καλύτερα μεροκάματα και συνθήκες διαβίωσης, - η υπόθεση της Πιερίας, με τη μαύρη εργασία Βούλγαρων μεταναστών, οι οποίοι αναγκάζονταν να δουλεύουν 14 ώρες την ημέρα έναντι 1,66 ευρώ ημερησίως! - ο ξυλοδαρμός Αφγανού μετανάστη μέσα στο Αστυνομικό Τμήμα Ιλίου, επειδή τόλμησε να ζητήσει τα δεδουλευμένα από τον εργολάβο στον οποίο εργαζόταν επί 20 ημέρες. Ο ίδιος κατήγγειλε ότι κρατήθηκε παράνομα και είχε μαζί του νόμιμα έγγραφα διαμονής! Με μελανά χρώματα περιγράφονται, επίσης, οι συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών στα κέντρα υποδοχής, η ανυπαρξία στοιχείων και μέριμνας για τα ασυνόδευτα ανήλικα (υπολογίζονται πάνω από 1.000) και η ουσιαστική κατάργηση των διαδικασιών παροχής ασύλου στη χώρα μας.

18.3.09

ΝΙΚΗ ΤΡΟΥΛΛΙΝΟΥ / ΜΙΑ "ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ" ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΜΙΑΝ "ΑΝΑΓΝΩΣΗ" ΠΟΥ ΑΦΥΠΝΙΖΕΙ ΤΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ

Η έκδοση ενός καινούριου βιβλίου* που «αποπλέει» για να συναντήσει τον ανώνυμο αναγνώστη του,πράξη εναντίωσης στη συγχρονική ρητορεία της (εσωτερικής μας) κρίσης και αναμφίβολα πολυσήμαντη χειρονομία και συμβολή στην προσπάθεια «ηθικής επαναθεμελίωσης»**-αν όχι του Κόσμου - τουλάχιστον του κόσμου μας, με εργαλείο το Λόγο…



«Τα παιδιά των ανθρώπων»***… Μια προπερσινή ταινία του μεξικάνου σκηνοθέτη Αλφόνσο Κουαρόν, ας πούμε μελλοντολογικών (εφιαλτικών) προβλέψεων (η δράση τοποθετείται στο 2027), όπου οι άνθρωποι έχοντας από καιρό απωλέσει πολλά από τα στοιχεία της φυσικής και ανθρώπινης ισορροπίας τους ,έχουν χάσει στο τέλος και την ικανότητα της αναπαραγωγής του ίδιου του είδους τους…Η ανακάλυψη πως μια νεαρή γυναίκα (λαθρομετανάστρια) της μαύρης φυλής, εγκυμονεί και πρόκειται να γεννήσει γίνεται η αιτία μιας απίστευτης κινητοποίησης των ανθρώπων που «αντιστέκονται» με σκοπό να διασωθεί ο καρπός που κυοφορεί (το ανθρώπινο Ον) και μαζί της να επιβιώσει και η ελπίδα για τη συνέχεια της ανθρώπινης ύπαρξης…Συμβολική η αναφορά στην κοινή μας μητέρα (τη «μαύρη αφροδίτη») που κατοικούσε ίσως –όπως μαρτυρεί η σύγχρονη γονιδιακή έρευνα- στις πεδιάδες και τα γόνιμα χώματα της μαύρης Αφρικής και εμφανής η αγωνία για ένα άδηλο μέλλον που φαντάζει πια να μην είναι ίσως και πολύ μακρινό μιας και θεωρούμε πως όλα είναι ανεξάντλητα και κυρίως βέβαια η δυνατότητα του πλανήτη, της Γής μας, να μας φιλοξενεί και να μας τρέφει…

Η μακρά αυτή εισαγωγή που ήρθε στο μυαλό καθώς κοίταζα το υπέροχο εξώφυλλο του τελευταίου ολόφρεσκου βιβλίου της αγαπημένης μας Νίκης Τρουλλινού (Εκδόσεις Κέδρος)και διάβαζα το μικρό συνοπτικό κείμενο του οπισθόφυλλου, που με λίγα λόγια –και καλά- μας εισάγει στο γοητευτικό και μεστό πεζογραφικό της σύμπαν, τόσο φορτισμένο με τις πρωταρχικές ανθρώπινες ιδιότητες των «ηρώων» της…Η πρώτη του φράση «Αύριο μπορεί να είναι μια μέρα χωρίς φαντάσματα» είναι αυτή που μου ΄φερε στο νου εκτός των άλλων την ταινία που προανέφερα και μ΄έκανε να συνδυάσω τις εικόνες της με τη γέννηση και ετούτου του καινούριου βιβλίου…Κάθε φορά που εκδίδεται ένα καινούριο βιβλίο έχω την πεποίθηση πως ξεκινά ακόμη μια προσπάθεια ηθικής μας επαναθεμελίωσης, σχόλιο που με οξυδερκή τρόπο κατέθεσε η Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας και γνωστή Γαλλίδα ψυχαναλύτρια Τζούλια Κρίστεβα σε συνέντευξή της στην «Καθημερινή της Κυριακής» πριν από λίγα χρόνια, αναφερόμενη στις απαντοχές και τις δυνατότητες του «Λόγου»…Σε μια εποχή που ορισμένοι βιάζονται να μιλήσουν για το τέλος των βιβλίων ή της γραφής ή του πολιτισμού του ίδιου κλπ η έκδοση ενός «πνευματικού παιδιού» της συγγραφικής δημιουργικής έμπνευσης ενός τόσο ευαίσθητου δέκτη όπως η Νίκη, σίγουρα είναι κάτι που πρέπει να γιορτάζει κανείς ανοίγοντας ένα καφάσι μπίρες, για να παραφράσω και τον τίτλο του ίδιου του μυθιστορήματος («Μ΄ένα καφάσι μπίρες») που με λιτό και ουσιαστικό τρόπο αναφέρεται τελικά στην ίδια την αυτονόητη (;) απλότητα της ανθρώπινης κατάστασης…

Το εξώφυλλο του νέου βιβλίου της Νίκης εικονογραφείται από την οικεία για τους πιο πολλούς μας (ακόμη) εικόνα του μικρού μαγαζιού ή του μπακάλικου της γειτονιάς που αποτελούσε την κιβωτό των μικρών μας υλικών επιθυμιών όταν μεγαλώναμε, πριν γίνει η επέλαση των κάθε λογής κολοσσιαίων και πασπαλισμένων με πολλή χρυσόσκονη πολυκαταστημάτων που τείνουν να μετατρέψουν σε …γκραβούρες τις οικείες εικόνες των μικρομάγαζων και μιας κλίμακας που φαίνεται να΄χει οριστικά ξεπεραστεί αδυνατώντας να χωρέσει τη σύγχρονη υπερπαραγωγική και άρα υπερκαταναλωτική μας «κατάπτωση»… (O Angelus Novus είναι ο πασίγνωστος πίνακας του Paul Klee ,που παραλλήλισε με τον « Άγγελο της Ιστορίας» το δυνατό πνεύμα του Βάλτερ Μπένγιαμιν σχολιάζοντάς τον αναλυτικά και κάνοντας εξαιρετικές παρατηρήσεις πάνω στο ζήτημα της ηθικής πτώσης του γένους μας τη φοβερή περίοδο μιας άλλης κρίσης στο μεσοπόλεμο που οδήγησε τον Κόσμο στα τρίσβαθα της κόλασης…)


Από την ταινία "Τα παιδιά των ανθρώπων" του Α.Κουαρόν (2007)
Αngelus Novus του Paul Klee (1920)
Τελειώνοντας αυτές τις σκέψεις που γεννήθηκαν από την πρώτη μόλις επαφή με τη φρέσκια έκδοση του βιβλίου της φίλης Νίκης, θα ήθελα να παραθέσω το μικρό κομψό της κείμενο από το οπισθόφυλλο ,που τα λέει θαρρώ όλα συμπυκνωμένα σε λίγες λέξεις και μας προσκαλεί σε μια προσωπική κατάδυση -ως αναγνώστες- στα άδυτα του δικού της συγγραφικού κόσμου…Με μοναδική μας αποσκευή την προσωπική μας κρίση, μοναδικό όπλο μας απέναντι στη (συλλογική) Κρίση που δεν παύει να αποκαλύπτει την άλλη ,τη βαθιά κρυμμένη μέσα μας, εσωτερική κρίση, ίσως της ίδιας της συνείδησής μας…
Οdyss, 18.03.2009

ΝΙΚΗ ΤΡΟΥΛΛΙΝΟΥ Μ’ ΕΝΑ ΚΑΦΑΣΙ ΜΠΙΡΕΣ (Εκδόσεις Κέδρος, 2009)
Αύριο μπορεί να είναι μια μέρα χωρίς φαντάσματα. Αυτό σκέφτεται η Εριέτα καθώς χάνεται τις νύχτες στις σελίδες των βιβλίων. Οι αναμνήσεις την κατακλύζουν. Κι αυτή σ’ ένα παλιό τετράδιο σκαλίζει όνειρα, επιθυμίες, μετέωρα ερωτηματικά για όσα έζησε ή δεν μπόρεσε να ζήσει, για όσα δεν μπόρεσε να πει στον γιο της. Για τον πατέρα της που υγρό πυρ έκανε την μπίρα και κατακτούσε τον κόσμο στα πανηγύρια με καφάσια ολόκληρα. Για τη μάνα της που αφού βασανίστηκε να μάθει τα κουμπιά του πλυντηρίου ρούχων, ακούμπησε πάνω του της σκάφη της σε μια υγρή συνωμοσία ROL και Πικρής, μικρής μου αγάπης. Για τον άντρα της, που του αφοσιώθηκε μια ζωή όσο εκείνος ήταν δοσμένος στην επιστήμη και στην καριέρα του. Για την παραθαλάσσια επαρχιακή πόλη που μεγάλωσε – μπορεί μια θάλασσα να πνίξει τις στενόχωρες σκέψεις; –, για τη δικτατορία και τα χρόνια που ακολούθησαν. Για όσα την έκαναν να αλλάξει. Και για όσα θα τολμήσει πλέον να ζήσει.

Ο εξομολογητικός μονόλογος μιας γυναίκας, μια ειλικρινής καταβύθιση στις διαδρομές της ζωής της με φόντο τη νεότερη ελληνική ιστορία και μια κοινωνία που αλλάζει πρόσωπο.

* ΝΙΚΗ ΤΡΟΥΛΛΙΝΟΥ / ΜΈΝΑ ΚΑΦΑΣΙ ΜΠΙΡΕΣ , Κέδρος 2009
** Τζούλια Κρίστεβα / Συνέντευξη στην εφημ. "Καθημερινή της Κυριακής"
*** Ταινία του 2007 του μεξικανού σκηνοθέτη Αλφόνσο Κουαρόν με τον Κλάιβ Όουεν , την Τζούλιαν Μουρ και τον Μάικλ Κέιν, φουτουριστικό κοινωνικό σχόλιο σε ένα ταραγμένο κόσμο (2027 μ.Χ.) ίσως όχι και πολύ μακρινό.